Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Iyul, 2025   |   27 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:31
Quyosh
05:09
Peshin
12:35
Asr
17:37
Shom
19:54
Xufton
21:24
Bismillah
22 Iyul, 2025, 27 Muharram, 1447

Hurmatli ota-ona, bolangizning nazari to‘qmi?

25.12.2017   4285   3 min.
Hurmatli ota-ona, bolangizning nazari to‘qmi?

Mendan sal oldinroqda yosh ayol to‘rt-besh yoshlardagi qizini yetaklab borardi. Kutilmaganda qizcha onasining qo‘lidan chiqib, yo‘l chetidagi savdo rastasi tomon chopdi. «To‘xta, hoy, yiqilasan», degancha juvon qadamini tezlatdi. Qizcha sotuvga qo‘yilgan shirinliklardan birini oldi-da, onasiga o‘girildi: «Manuvni oberasiz!» Ayol xijolat bo‘lib u yoq-bu yoqqa qarab qo‘ydi-da, bolasiga tushuntirdi: «Hozir senga mumkinmas. Tomog‘ing og‘riyapti-yu…» Ammo gapi og‘zida qoldi, qizcha keskin «Yo‘q!» deb shirinlikni orqasiga berkitdi. Ularning oldidan o‘tib ketdim, ammo ancha joygacha qizchaning kaysarlik, injiqlik bilan aytgan so‘zlari, yig‘isi eshitilib turdi… Xayolimga onamning ajoyib nasihatlari, o‘gitlari keldi. Bolaligimizdagi manzaralarni esladim.

…Biror joyga borishdan oldin onam albatta: «Ko‘chada meni javratmaysiz, uni-buni olib ber deb xarxasha qilmaysiz. Mehmonga borganda, kattalar orasida o‘tirmay, tashqarida o‘ynaysiz. Dasturxonga tikilmanglar, uyat bo‘ladi», deb tayinlar edi. Agar aytganlarini bajarmasak, zimdan shunday qarash qilardilarki, u uyga qaytganimizdan keyin oladigan jazomizga ishora edi.

Mehmon kelishini yaxshi ko‘rmagan bola bo‘lmasa kerak. Uning hurmati uchun dasturxonga alohida noz-ne’matlar qo‘yiladi. Ayniqsa, onamning dadasi – Qozoqboy hoji opoqdadam kelganida dasturxonda tansiq ne’matlar ko‘payib ketardi. Biz bolalar salom berib, opoqdadam peshonamizdan o‘pganidan keyin kattalar o‘tirgan xonaga deyarli kirmas edik. O‘zimizga alohida dasturxoncha solib, shirinliklar bilan siylashardi. Lekin na ota-onam, na yaqin qarindoshlarning darvozadan kirib keliboq qo‘limizga biror yegulik yoki sovg‘a tutishganini eslay olmayman.

Yillar o‘tdi, o‘zimiz farzandli bo‘lganimizdan keyingina bu odatning hikmatini tushundim.

“Bolaga olib kelgan narsangni hech qachon ko‘chadan kiriboq qo‘liga tutma, – derdilar onam. – Kim kelsa, qo‘liga qaraydigan, mehmonniyam shuning uchun kutadigan bo‘lib qoladi. Hayotda har xil vaziyat bo‘ladi, kelgan odamdan sovg‘a olishga o‘rganib qolgan bola kattalarni xijolat qilib qo‘yadi. Ko‘cha-ko‘yda yurganida ham aytgan narsasini olib beraverma, hammaning ko‘z o‘ngida kavshanib yurmasin. Birinchidan, qo‘li toza bo‘lmaydi; ikkinchidan, har kimning nazari tushadi, yana eng yomoni, puling bormi, yo‘qmi, to‘g‘ri kelgan joyda istagan narsasini olib berolmasang, sharmanda qiladi… Odamning qorni to‘q bo‘lsayam, nazari och bo‘lsa, qorin quliga aylanadi. Bularni menga opoqdadang o‘rgatgan”.

Bolaligimda ayrim dugonalarim onasi bilan qo‘ni-qo‘shnining to‘yiga borsa, havasim kelardi. Chunki onam ayollar bilan yig‘ilib to‘yxonaga kirishdan oldin akam ikkalamizga: «Orqamdan kirmanglar, men sizni to‘yxonada ko‘rmay», deb tayinlar edi. Bu gapini ikki qilmaganmiz.

Bolalik-da, to‘yxonaga kirib shirinlikmi, pishiriqmi ko‘tarib chiqqan o‘rtoqlarimga havas qilgan paytlarim ham bo‘lgan. Hatto bir kuni yon qo‘shnimiz: «Odatingiz qursin, Malikaxon. To‘y dasturxoni elga yoziladi-da. Bolalaringizga ikkita qand olib chiqsangiz, birov urisharmidi?» deganida, zimdan onamning javoblarini kutganman. «Shu uyda boriga ko‘niksin. Bugun bitta qandni ortiqcha yesa, shoxi chiqarmidi?» deganlar.

Bolalarim yo‘lga kirar-kirmas, onam menga bunday tayinladi: «Mehmondorchilikdan cho‘ntagingga nimadir solib kelib, bolaga berma. Falon ishni bajarsang, uni olib beraman, buni olib beraman, deb va’da qilma – bola tamagir bo‘lib qoladi».

Bu nasihatlarni men onamdan eshitdim, onam opoqdadamdan, u kishi… Xullas, farzand odob-axloqini aziz deb bilgan xalqimizning aqliy, ma’naviy, tibbiy, ruhiy jihatlarni uyg‘unlashtirgan tarbiya usullaridan bitta misol bu.

 

Muhtarama ULUG‘OVA,

tayyorladi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Fursat g‘animatdir

22.07.2025   2073   2 min.
Fursat g‘animatdir

Inson hayotida eng qimmatbaho ne’matlardan biri vaqtdir. U nihoyatda tez o‘tadi, biror narsaga bog‘lab, to‘xtatib, ortga qaytarib bo‘lmaydi. Har lahza inson umridan bir bo‘lakdir. Shuning uchun vaqtni samarali o‘tkazish, uni qadrlash har bir aqlli inson uchun juda muhim.


Har insonga bir umr berilgan. U yillar, oylar, kunlar, daqiqalar bilan hisoblanadi. Bir soat bekorga ketsa, umrimizdan bir qism bekor ketgan bo‘ladi. Ko‘pincha biz "ertaga qilib qo‘yaman", "keyinroq boshlayman" deya o‘zimizni aldab qo‘yamiz. Aniq reja asosida hayot kechirish, har bir kunni maqsadli va mazmunli o‘tkazish vaqtdan unumli foydalanishning asosiy yo‘lidir. Ilm o‘rganish, mehnat qilish, sog‘liqqa e’tibor qaratish, oila va yaqinlarga vaqt ajratish — bularning bari vaqtning to‘g‘ri taqsim qilinishi bilan bo‘ladi.


Tan olish kerak, zamonaviy texnologiyalar, ijtimoiy tarmoqlar va axborot oqimi vaqtimizni o‘g‘irlab, bizni chalg‘itmoqda. Lekin ayb o‘zimizda. Ba’zan keraksiz narsalarga soatlab vaqt sarflaymiz, keyin esa "vaqtim yetmadi" deb shikoyat qilamiz. Shuning uchun ham hayotda "nimalar muhim, nimalar esa vaqt sarflashga arzimaydi" degan savolga aniq javob topib olish lozim. Vaqtga e’tiborli inson – mas’uliyatli insondir. U har bir vazifani o‘z vaqtida bajaradi, orzulari sari qat’iyat bilan intiladi va hayotini nazorat qila oladi.


Islom dinida ham vaqtga alohida ahamiyat berilgan. Qur’oni karimdagi Asr surasida Alloh taolo asr (vaqt)ga qasam bilan insonning zararda ekani ta’kidlagan. Bu esa vaqtning beqiyos ekanini yana bir bor yodga soladi. Faqat iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan, bir-birlariga Haq (yo‘li)ni tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina najot topishi aytilib, ulgurib qolishga da’vat etilgan. Demakki, vaqtni to‘g‘ri sarflay olgan insongina yutuqqa erishadi. Hayotimizdagi har bir daqiqa – bebaho xazina. Undan oqilona foydalanib qolish kerak, azizlar.

Abdulvohid ISAQOV,

Namangan shahridagi

“Miryoqubboy Mirhakimboy”

jome masjidi imom xatibi

Maqolalar