Mohi sharifni har bir musulmon chiroyli kutib olib, chiroyli kuzatishni orzu qiladi. Chunki ro‘za oyi yilda bir kelib ketadigan mehmon. Uyimizga mehmon kelsa, uni yaxshi kutib olib, ko‘ngildagidek kuzatish uchun bor bor-budimizni qo‘yamiz. Xuddi shuningdek, mohi ramazonni ham ixlos bilan kutib olib, unda qo‘limizdan kelganicha solih amallarni qilishga xarakat etmog‘imiz lozim. Har bir musulmon bu oyda o‘zining iymon va ixlosini charxlab, unga sayqal berib, e’tiqodu imoni nurini ziyoda qilib olishi zarur.
Ro‘za insonni halol poklikka da’vat etadi, uning qalbini g‘uborlardan tozalaydi. Zero, Qur’oni karimda shunday marhamat qilingan: “Ey, imon keltirganlar, taqvoli bo‘lishlaringiz uchun sizlardan oldingi (ummat) larga farz qilingani kabi sizlarga ham ro‘za farz qilindi” (Baqara surasining 183-oyati).
Salmoni Forsiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Sha’bon oyining oxirgi kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizlarga xutba o‘qib shunday dedilar:
“Ey odamlar! Sizlarga eng ulug‘ va barokatli oy soya solib kelmoqda. U oyda bir kecha borki, u kecha ming oydan afzaldir. Alloh taolo u oyda ro‘za tutishni farz, kechasida namoz o‘qishni nafl qilgan. U oyda kimda kim biror bir nafl amal qilsa, boshqa oyda farz amalini ado qilgan bilan teng bo‘ladi, kimda kim bu oyda biror farz amalini ado etsa, boshqa oyda yetmishta farz amalini ado qilgan bilan teng bo‘ladi. U – sabr oyi. Sabrning mukofoti esa jannatdir. U – xayr ehson ulashadigan oy. U oyda mo‘minning rizqi ziyoda bo‘ladi. Kimki u oyda birorta ro‘zadorga iftorlik qilib bersa, uning gunohlari kechiriladi va do‘zaxdan ozod bo‘ladi. Shuningdek, unga ham ro‘zadorning savobidan hech qancha kam bo‘lmagan savob beriladi”.
Shunda biz: “Yo Rasululloh! Biz hammamiz ham ro‘zadorga iftorlik qilib bera olmaymiz-ku”, dedik. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo bu savobni ro‘zadorga bir qultum sut yoki bitta xurmo yoki bo‘lmasa bir xo‘plam suv bilan iftorlik qilib bergan kishiga beradi. Kimki ro‘zadorni qornini to‘yg‘azsa Alloh qiyomatda unga havzi kavsardan bir qultum suv ichiradi, natijada u to jannatga kirgunicha chanqamaydi”, dedilar”.
Ramazoni sharif – toat-ibodat, qut-baraka, baxt-saodat oyi. Illo, bu oyda gunohlar yuvilajak, tavba-tazarrular, chin ixlos va e’tiqod ila qilingan duolar mustajob bo‘lib, qalblar taskin topajak.
Ulug‘ oyda har bir qilingan amal uchun 70 tadan 700 tagacha savobga ega bo‘lish mumkinligi haqida hadisi shariflarda marhamat qilingan. Biroq ushbu oyda insonlarga yaxshilik qilib, xayru saxovat ko‘rsatib ulkan ajru savoblarga ega bo‘lish o‘rniga xalqimizga qiyinchilik tug‘dirayotganlar ham bor. Afsuski, Ramazon oyi kirib kelishi bilanoq oziq-ovqat mahsulotlarining narxi ko‘tariladi. Sababini so‘rasangiz, uyalmay-netmay “ro‘za keldi-da” deyishadi. Aslida-chi, haqiqiy musulmon ramazon oyida o‘ta saxovatli bo‘lishi lozim.
G‘arb mamlakatlarini kuzatadigan bo‘lsak, ibratli bir holatga guvoh bo‘lamiz. Nasroniylar o‘zlarining “Rojdestvo”, “Pasxa” kabi bayramlari arafasida aksariyat savdo do‘konlarida aksiyalar e’lon qilib narxlarni 50 foizgacha arzonlashtiradi. Aslida bunday saxovatpeshalikda o‘zbek xalqi peshqadam bo‘lishi kerak emasmi!.
Ramazonda inson nafsini tarbiyalash maqsadida yemoq-ichmoqdan tiyiladi. Bizda esa, kimo‘zarga iftorliklar berishga intilishlar sezilib qoladi. Bu ham shar’an durust emas. Iftorlikni me’yorida qilib, ortgan mablag‘larimizni qarindoshlar orasidagi, mahallamizdagi muhtojlarga bersak ana o‘shanisi afzaldir.
N.XOLIQNAZAROV,
Andijon viloyati bosh imom-xatibi
Fazilatli shayx Muhammad Avvoma hafizahulloh aytadilar:
"Hindistonlik ulamo Shayx Abdulhay Laknaviy rohimahulloh haqida eshitgansizlar. Shayx Abdulhay Laknaviy rohimahulloh hind ulamolari orasida nihoyatda mashhur olim bo‘lgan. U zot rohimahulloh qirq yoshga yetmasdan, ya’ni o‘ttiz to‘qqiz yarim yoshda vafot etgan, qirqqa kirib ulgurmagan. Shunga qaramay, u juda ulkan ilmiy meros qoldirgan: uning yozgan asarlari 115 dan ortiq! Ularning ichida kichik risolalar ham, katta kitoblar ham bor. Ammo o‘sha kichik risolalarning o‘zi ham katta bir kitobning o‘rnini bosa oladigan darajada edi, chunki ularning har birida ma’lum bir ilmiy masala nihoyatda puxta va mukammal tarzda yoritib berilgan.
Buning sababi quyidagicha: Bir kuni o‘sha paytdagi Laknav amiri shayxning ilm bilan mashg‘ul bo‘lib, unga chuqur sho‘ng‘ib ketgani va aqlbovar qilmas iste’dodi haqida xabar topadi va uni o‘z huzuriga chaqirtiradi. Shayx amirning oldiga borgach, amir u zotga shunday deydi…
Uning shayxga nima deganini aytishdan avval ushbu voqeani hikoya qilib bergan hind ulamosi menga aytgan yana bir gapni zikr qilib o‘tay: "Biz olti kishidan iborat oila edik: ota-onam va to‘rt nafar farzand - jami olti kishi. Oyiga to‘rt rupiy bizga kifoya qilar edi". Mazkur ulamo Shayx Abdulhay Laknaviy vafotidan o‘ttiz yil o‘tib tug‘ilgan. Ya’ni, o‘sha davrda to‘rt rupiy hozirgidan ancha katta xarid quvvatiga ega bo‘lib, avvallari bu pulga bugungi kundan ko‘ra ko‘proq narsa sotib olish mumkin edi. Shunga qaramay, bu kishi: "Bizning oilamizga oyiga to‘rt rupiy yetardi", deyapti...
Endi avvalgi gapimizga qaytsak: Shunday qilib Laknav amiri Shayx Abdulhayni huzuriga chaqirtirib, u zotga: "Men sizga o‘z hisobimdan oyiga to‘rt yuz rupiy maosh tayinlayman. Siz ilm bilan mashg‘ul bo‘lib, o‘zingizni ilmga bag‘ishlang!" deydi.
Shayx bu voqeadan keyin ilmga butkul berildi va ana shunday buyuk natijaga erishdi! Ey yoshlar, e’tibor bering, aytilgan raqamlarni mulohaza qiling! To‘rt yuz rupiy shayx uchun naqadar katta mablag‘ bo‘lgan. Nega? Ayni mana shu narsa uchun - men sizlarga aytmoqchi bo‘lgan narsa shu: Tolibi ilmni o‘z kafilligiga olish, ya’ni ilm talab qiluvchini moddiy jihatdan ta’minlash!
Bu uning ilmga bo‘lgan ta’siridir. Tarix bizga buni real voqelik misolida ko‘rsatib bermoqda. Shu bois ushbu ishni barcha musulmonlar orasida, jumladan, boy-zodagonlar va ulamolar o‘rtasida yana qayta tiriltirishimiz kerakki, ular o‘zaro hamkorlik asosida shar’iy ilmlar uchun vaqf qo‘llab-quvvatlovini qayta tiklasinlar".
Muhaddis Muhammad Avvoma suhbatlaridan
HIM talabasi
Nazirxonov Hasanxo‘ja tarjimasi