“Yaxshilikka sababchi bo‘lgan odam,
o‘sha yaxshilikni qilganchalik savob oladi”.
Abu Iso Termiziy rivoyati.
Mustaqilligimiz sharofati bilan uzoq o‘tmishda yashab, ilmu fanning turli sohalari bo‘yicha ko‘plab asarlar yozgan allomalarimizning hayoti va ijodini o‘rganish imkoniyatiga ega bo‘ldik. Termiz shahridan yuzlab buyuk allomalar – at-Termiziylar o‘z ta’limotlariyu kashfiyotlari bilan butun dunyoda shuhrat qozonganlar. Jumladan, mana shunday buyuk at-Termiziylardan mashhur muhaddis Abu Iso at-Termiziy va ulug‘ mutafakkir al-Hakim at-Termiziyni ko‘rsatish mumkin.
2017 yil 12 may kuni Imom Buxoriy nomidagi Toshkent Islom instituti rahbariyati tashabbusi va ARM ijrochiligida TIIda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil 14 fevraldagi “Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PK-2774-son Qarori ijrosini ta’minlash bo‘yicha O‘zR FA da tashkil etilgan ijodiy guruh rejasi hamda Toshkent islom instituti 2016-2017 o‘quv yili davomida o‘tkaziladigan ma’naviy-ma’rifiy, badiiy va ommaviy tadbirlar rejasiga muvofiq o‘qituvchi va talabalar uchun soat 10:00 dan 16:00 gacha “Imom Abu Iso Termiziy va termizlik olimlar ilmiy asarlari” ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tdi.
Mazkur ko‘rgazmada Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori, tarix fanlari doktori, professor Ubaydulla Uvatov, TII rektori Uyg‘un G‘afurov, Ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha prorektor Jahongir Meliqo‘ziyev hamda institut ustoz va talabalari ishtirok etdilar. Ubaydulla Uvatov tadbir ishtirokchilariga O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Qarorining mazmun-mohiyati va termizlik allomalar ilmiy merosi haqida ma’ruza qildi.
TII ARM tomonidan ko‘rgazma ishtirokchilariga O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida saqlanayotgan nodir qo‘lyoma asarlardan Abu Iso at-Termiziyning “Shamoil nabaviyya”, “Matni shamoil Termiziy” va al-Hakim at-Termiziyning “Navodirul usul” kitoblari, Toshkent Islom universitetining Manbalar xazinasida saqlanayotgan arab tilidagi zamonaviy nashrlardan Muhammad Abdurrahmon al-Muborakfuriyning “Tuhfatul ahvaziy bi sharhi jomi’ at-Termiziy”, Muhammad Anvar shoh al-Kashmiriyning “Al-arf ash-shaziy sharh sunan at-Termiziy” va al-Hakim at-Termiziyning “Al-Manhiyot” kabi kitoblari hamda O‘zR FA Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti va “Movarounnahr” nashriyoti tomonidantaqdim qilingan “Termizlik allomalar asarlarining qo‘lyozmalari katalogi”, “Hakim at-Termiziy asarlaridan saylanma”, “Imom Abu Iso Muhammad Termiziy”, “Termiziy allomalardan oltin o‘gitlar”, “Muhammad Hakim Termiziy risolalari” kabi jami 36 nomdagi 65 dona adabiyotlar namoyish qilinib, ishtirokchilar ushbu asarlar bilan yaqindan tanishdilar.
Axborot-resurs markazi mudiri
Mahkamov Kamoliddin
Mashina yo‘liga chiqib ketgan odamni ko‘rib haydovchi zo‘rg‘a to‘xtatib qoldi. Undan ham oldin yonidagi do‘sti tushasolib yo‘lovchining yoqasidan oldi. Uzr so‘rab dovdirayotgan odamni ko‘rib, haydovchi tez tushdi-da, do‘stidan uning yoqasini qo‘yib yuborishini so‘radi.
– Bu nima deganing?! Sal bo‘lmasa qamalib ketarding-ku buni deb, – yanada jahli chiqdi do‘stining.
– Sen uni qo‘yib yuboraver, gap bor... Bo‘ldi, aka, hushyor bo‘lib yetib oling... Yo‘q, shoshmang...
Haydovchi hatto u odamning qo‘liga pul ham berdi. Do‘stini hayron qoldirib, mashinaga qaytdi.
Do‘stining savol nazari bilan qarab turganini ko‘rib, izoh bera boshladi:
– Bir soatcha oldin dorixonaga kirgandim. Shu odamga ko‘zim tushgandi. Qo‘lida dorilar ro‘yxati yozilgan qog‘oz, puli yetmaganidan mung‘ayib turgan edi. Dorilar narxini eshitib, og‘ir qadamlar bilan chiqib ketgandi. Ortidan chiqib yordam bergim keldi. Lekin pulimni qizg‘ondim. Tashqariga chiqqanimda u onasi bilan gaplashib turgan ekan. Haligi odam onasi bilan gaplashib bo‘lgach: “Shuncha pulni qayerdan topaman? Yo Alloh! O‘zing yo‘l ko‘rsat, deganini eshitib ham indamay ketaverdim. Go‘yo unga pul bersam o‘zim och qoladiganday... Holbuki, Alloh taolo O‘z Kalomida: “Shayton sizlarni (xayr-ehson qilishda) kambag‘al bo‘lib qolishdan qo‘rqitadi” (Baqara surasi, 268-oyat) deya ogohlantirganini bilardim. Yana “Kimki (bir) hasana (savobli ish) qilsa, unga o‘n barobar (ko‘paytirib yozilur)” (An’om surasi, 160-oyat) degan va’dasini ham o‘qigandim. Baribir xomlik qildim. Sal bo‘lmasa o‘sha xasislik qilgan pulimdan o‘n, yuz hissasi chiqib ketadigan bir musibatga duchor bo‘lardim. Mayli, hechdan ko‘ra kech bo‘lsa ham, Alloh imkon berdi. Shuning uchun ayb u odamdamas, o‘zimda, deb bildim...
Ha, azizlar! Hayotimizda bunday holatlarga duch kelib turamiz. Avvalo, birov bilan tushunmovchilik bo‘lib qolsa u odamning ahvolini so‘raylik. Balki biror musibat yo tashvishda yurgandir. Darhol tilimizga kelgan so‘zlar bilan xaqorat qilib, urishib ketmaylik. Bunaqa vaziyatlarda shayton vasvasa qilishini unutmaylik. Xulosa qilishga shoshilmaylik. Hazrati inson degan nomga munosib ish tutaylik.
Akbarshoh Rasulov