بسم الله الرحمن الرحيم
Muhtaram jamoat! Aziz yurtdoshlar! Qurbon hayiti barchamizga muborak bo‘lsin! Shunday ulug‘ kunlarga sog‘-salomat yetkazgani uchun mehribon Allohga cheksiz hamdu sanolar va maqtovlar bo‘lsin! Haq taolodan barcha ibodatlarimizni qabul aylab, ezgu maqsadlarimizning amalga oshishini iltijo qilib so‘raymiz. Qurbon hayitining fayzu barakoti qalblarimizni va xonadonlarimizni munavvar aylasin.
Qurbon hayiti Ibrohim (a.s.) hamda o‘g‘li Ismoil va xotini Hojar onamizning nafs istagi, shayton vasvasasi ustidan qozongan g‘alabalari sifatida tarixda qolgan.
Ibrohim (a.s.) uzoq yillar shavq bilan zo‘rg‘a yetishgan farzandini zabh etishga, ya’ni qurbonlik qilishga amr etildi. U zot Alloh taolo roziligini nafs xohishidan ustun ko‘rdi. O‘g‘li Ismoil (a.s.) ham bu xatarli imtihondan sharaf bilan o‘tdi. Uning tilidan otalaridan o‘tgan, payg‘ambarlik nuri bilan sug‘orilgan qalb nidosi otilib chiqdi: «Ey ota! Buyurilgan ishni bajaring! Inshoalloh, meni sabr qiluvchilardan ekanimga ishonasiz».
Hojar onamiz ham yagona jigarbandini kimsasiz, hech bir nabotot o‘smagan sahroda qoldirib ulug‘ sinovdan matonat ila o‘tdi va: «Agar Alloh amr etgan bo‘lsa, U zot bizlarni noumid qilmaydi», - dedi. Alloh taolo Ismoil (a.s.) zurriyotidan Muhammadni (a.s.) elchi va payg‘ambar etib yuborish uchun Ismoilning o‘rniga katta bir qo‘yni qurbonlik qilib yubordi hamda bu joyni insonlar va butun olam uchun muborak bo‘lishini iroda etib, Baytulloh bilan obod qildi. Binobarin, unga dunyoning barcha joylaridan minglab qalblar intiladi.
Qurbon hayiti kunlarida Alloh taolo O‘z irodasi bilan dinlarning oxirgisi bo‘lgan Islom dinini mukammal nihoyasiga yetkazgani va U bu dinga rozi bo‘lgani va bandalari odamlar ichidagi eng oliyjanob ummat bo‘lishganini yana bir bor esga olamiz. Rasululloh (s.a.v.)ning vidolashuv hajlarida ulug‘ bir hukm nozil bo‘ldi. Bu Haq taoloning quyidagi kalomidir:
( ...الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا (سورة ﺍلمائدة/3
«...Ana, endi bugun, diningizni kamoliga yetkazdim, ne’matimni tamomila berdim va sizlar uchun Islomning din bo‘lishiga rozi bo‘ldim. Kimki, gunohga moyilligidan emas, balki ocharchilikda (mazkur man etilgan narsalardan yeyishga) majbur bo‘lsa, albatta, Alloh kechirimli va rahmlidir».
Shuning uchun ham bu buyuk kun hayit sifatida nishonlashga loyiqdir. Bu ilohiy hukm quvonchi va shodligi Allohga beadad shukr aytishni barchamizga vojib etadi. Zero, shu kuni bizlarga Allohning ne’mati to‘la-to‘kis, mukammal qilib berildi. U zot bizlarni zulmat qa’ridan nurga olib chiqdi, dinni bizlarga hidoyat yo‘li etib, xavfu xatardan omonlik sari yo‘lladi.
Hayit kunlarida Alloh taologa eng sevimli ish qodir bo‘lgan kishilarning Alloh yo‘lida qurbonlik so‘yishlaridir. Qurbonlik qilish vojib amallardandir. Qurbonlik qilishdan maqsad bandaning Yaratuvchi amriga itoatini va taqvosini namoyon etishdir. Qurbonlik qilish Alloh taoloni ulug‘lash, bergan ne’matlarining shukronasini ado qilishdir.
Bu muborak kunlar, shuningdek, kishilar o‘rtasidagi mehr-oqibatni, muruvvatni, hamkorlik va birodarlikni kuchaytirish kunlaridir. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) sunnatlariga muvofiq bayram kunlarida mo‘minlar axloqiga mos va xos bo‘lgan o‘zaro salomlashish, diydorlashish, bir-birlarini hayit bilan qutlash, mehribonlik, saxovat, oqibat ko‘rsatish kabi fazilatlar ko‘proq namoyon bo‘lishi lozim.
Bayram kunlarida ota-onalarimizni, ustozlarimizni, qarindosh-urug‘lar, yor-birodarlarni, bemor va muhtojlarni ziyorat qilish, hol-ahvol so‘rash, ularga hadyalar berib yoki shirin so‘zlarimiz bilan xushnud etish musulmon kishining burchidir.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday deganlar: «Farz amallaridan keyin Allohga eng mahbub amal mo‘minning qalbiga xursandchilik kirgizishdir» (Imom Buxori rivoyati).
Muhtaram jamoat! Alloh taoloning ba’zi kunlarni boshqa kunlardan ko‘ra ortiqroq va afzalroq qilib qo‘yishi bandalariga savoblarini ko‘paytirib olishlari uchundir. Bu haqda hadisi sharifda bunday deyilgan:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم :«إِنَّ لِرَبِّكُمْ فِي أَيَّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ، فَتَعَرَّضُوا لَهُ، لَعَلَّهُ أَنْ يُصِيبَكُمْ نَفْحَةٌ مِنْهَا، فَلا تَشْقَوْنَ بَعْدَهَا أَبَدًا
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Zamoningizda Robbingizning tuhfalari bor, uni qarshi olinglar. Shoyad, ulardan bir tuhfa sizlarga yetib, undan so‘ng hech qachon baxtsizlik ko‘rmasangiz», dedilar (Tabaroniy rivoyati).
Bandalarga tuhfa qilingan kunlardan biri Zulhijja oyining o‘ninchi kuni, ya’ni, Qurbon hayiti kuni hisoblanadi. Ushbu fazilatli kunlarda dunyo mo‘min-musulmonlari qatori yurtimizdan ham minglab vatandoshlarimiz Baytullohda ulug‘ haj ibodatini ado etmoqdalar. Alloh taolo ularga o‘z rahmatini hayit libosi qilib kiydirdi, ularga fazli-karami bilan mag‘firat nishonini taqdi. Yurtimizdan tashrif buyurgan hojilar Minoda jam bo‘lib, ulug‘ Rabbilarining tuhfalaridan shodlanishmoqda. Hojilar bu Muborak joyda Alloh taolodan o‘zlari, oilalari va yurtlarini hifzu himoyasida saqlashini so‘rab, astoydil duolar qilishmoqda. Baytullohni tavof etgan vaqtlarida tazarru’ bilan ko‘zlaridan to‘kilgan yoshlar sababidan Alloh taolo ularga rahmat va barakotlarini nozil qilgusidur, inshoallohu taolo. Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) dan rivoyat qilingan hadisda: «Bu kunlarda qilingan yaxshi ishlar boshqa kunlardagidan Alloh taologa suyuklidir», deyilgan (Imom Buxoriy rivoyati).
Muhtaram jamoat! Hayit bayrami qadimdan yurtimizda o‘zgacha, xalqimizga xos mehr-muruvvat, bag‘rikenglik va saxovat ifodasi bo‘lib kelgan. Shu bilan birga qayd etish lozimki, 1991 yilda muhtaram Prezidentimizning “Diniy bayram – Qurbon hayitini dam olish kuni deb e’lon qilish haqida”gi Farmonlari mazkur bayramga o‘zgacha tarovat va mazmun-mohiyat kasb etdi hamda milliy-diniy qadriyatlarimizni asrab-avaylash va ulug‘lashga qaratilgan yuksak e’tibor namunasi bo‘ldi. Yigirma besh yildirki, mazkur Farmon asosida Qurbon hayitining birinchi kuni diniy bayram – dam olish kuni sifatida nishonlanib kelinmoqda.
Nabiy alayhissalom hadisi shariflarining birida: «O‘tganlaringizni qilgan yaxshiliklari bilan xotirlang», - deya marhamat qilganlar. Shunga binoan, marhum Prezidentimizning ota-bobolarimizdan qolgan azaliy milliy-diniy qadriyatlarimizni tiklash, muqaddas islom ta’limotini o‘rganish, diniy odat va marosimlarimizni emin-erkin ado yo‘lida qilgan yaxshiliklarini qancha gapirsak, qancha yod etsak, shuncha oz.
O‘tgan davr mobaynida mamlakatimiz Rahbari tashabbuslari, fidoyiliklari bilan nafaqat milliy-diniy bayramlarimiz, balki dinu e’tiqodimizga yangidan hayot baxsh etildi, muqaddas dinimiz, urf-odatlarmiz, ulug‘ allomalarimizning bebaho merosini asrab-avaylash va rivojlantirishga alohida e’tibor qaratildi.
Biz diniy xodimlar, imom-xatiblar mustaqillikning 25 yillik tarixi davomida muhtaram Yurtboshimiz g‘amxo‘rliklarini his qilgan holda faoliyat yuritganimizni zinhor unutmaymiz. Prezidentimizning sa’yi-harakatlari va tashabbuslari bilan jannatmakon mamlakatimizda masjid va madrasalar qayta tiklandi, qadimiy tarixiy obidalar yanada chiroy ochdi, ajdodlarimizning boy ma’naviy merosi chin vorislariga qaytarib berildi. «Hazrati Imom», «Imom Buxoriy», «Bahouddin Naqshband», «Imom Moturidiy», «Hakim Termiziy» kabi bir vaqtlar harobaga aylantirilgan maskanlar mustaqillik sabab mo‘min-musulmonlarimiz suyib ziyorat qiladigan muqaddas qadamjolarga aylandi. Yurtboshimizning bevosita tashabbuslari bilan bunyod etilgan, azim Toshkent shahrining qalbida marvariddek jilo sochayotgan «Minor» masjidi, bu yerdagi qulay sharoitlarni ko‘rib, nafaqat xalqimiz, balki xorijlik ziyoratchilar ham tasanno aytmoqda.
Ayni paytda, yurtimizdagi ma’naviy tiklanish jarayoni 1991 yildan ham oldinroq – Islom Karimov Qashqadaryo viloyati rahbari bo‘lib ishlagan davrda, ya’ni 1986-1989 yillarda boshlanganini eslab o‘tish kerak. Islom Karimov viloyatda ish boshlagach, bir guruh tarixchi olimlarni Qarshi shahridagi o‘lkashunoslik muzeyiga taklif etadi, Qashqadaryoning, xususan, Shahrisabz va Naxshabning uzoq o‘tmishi, bu zaminda voyaga yetgan ulug‘ siymolar, ularning dunyoviy taraqqiyotga qo‘shgan tengsiz hissasi haqida gapirib, mana shu tarixiy haqiqatni ro‘yobga chiqarish uchun zarur manbalar, noyob qo‘lyozmalarni chuqur tadqiq etish vaqti kelganini ta’kidlaydi.
– Insonning ma’naviy takomilida tarixning xizmati beqiyos, –deydi Islom Karimov, – sizlardan iltimosim shuki, Qashqadaryoning boy tarixini, yoshlarimizga ibrat bo‘ladigan o‘lmas siymolarini tiklab bersangizlar.
Holbuki, bu paytda butun respublikada milliy qadriyatlar qattiq ta’qibga uchragan, ularni o‘rganish, targ‘ib etishga uringan olim va ziyolilarga nisbatan hujumlar davom etayotgan edi. Shunday murakkab bir davrda viloyat rahbari mahalliy tarixchilarning yuragiga o‘t solgan va ularni o‘zlari orzu qilib yurgan ezgu ishlarga da’vat etgan edi.
Shundan keyin tez fursat ichida viloyat bo‘yicha yetmish sakkizta tarixiy obida va ziyoratgoh ro‘yxatga olinadi. Ularning ko‘pchiligi tashlandiq, xarob ahvolda edi. Ba’zi qadamjolar tekislanib, ekin ekilgan. Shahrisabzdagi mo‘tabar qabriston esa buzib tashlanib, uning o‘rnida bahaybat restoran barpo etilgan edi.
Qadimiy yodgorliklar ro‘yxatga olingach, ularni o‘rganish, asrab-avaylash, ta’mirlash ishlari boshlanadi. Nafaqat Shahrisabzdagi Oqsaroy, Dorus-saodat, Dorut-tilovat, Gumbazi sayyidon kabi mashhur obidalarga, balki olis qishloqlardagi yodgorlik va ziyoratgohlarga ham alohida e’tibor qaratiladi.
Mustaqillik yillarida dinu diyonatimizga qaratilgan e’tibor haqida so‘z borganda, Yurtboshimiz bilan sodir bo‘lgan bir voqea beixtiyor yodga tushadi...
1991 yilning 4 sentyabri edi. O‘zbekistonimiz mustaqil deb e’lon qilinganining to‘rtinchi kunida, azim poytaxtimiz uzra tun o‘z pardasini yoyib, hamma uchun dam olish soatlari boshlangan bir paytda Prezidentimiz o‘z kabinetidan chiqib, Alisher Navoiy hazratlarining 550 yillik yubileyiga tayyorgarlik ishlari qanday borayotgani bilan tanishish uchun buyuk mutafakkir bobomiz nomidagi Milliy bog‘ tomon yo‘l oladi.
Bu yerda ulug‘ ajdodimizga o‘rnatilayotgan haykalni, bog‘da amalga oshirilayotgan qurilish-obodonchilik ishlarini diqqat bilan ko‘zdan kechiradi. Mutasaddi va me’morlar, muhandis va quruvchilar bilan yaqindan suhbatlashadi, tegishli ko‘rsatma va maslahatlar beradi.
Ish rejalari va haykalning ochilish kuni qat’iy qilib belgilanadi, bog‘ning to‘qqiz yeriga to‘qqizta doshqozon o‘rnatilib, elga nahor oshi tortiladigan bo‘ladi. Suhbat oxirida shunday taklif tushadi:
– Nahor oshi tortishdan oldin bir Qur’on tilovati qilib yuborilsa...
Bu taklifdan davradagilarning ko‘pchiligi boshidan sovuq suv quyilgandek seskanib, cho‘chib tushadi, nogahon orqaga tisarilganlar ham bo‘ladi. Oraga bir zum sukut cho‘madi. Hamma Prezidentning javobini kutadi.
– Mumkin, – deydi Yurtboshi vazminlik bilan. Keyin qat’iy qilib qo‘shib qo‘yadi: – Albatta, shunday qilish kerak. Xalqimizda arvoh xotiri degan azaliy udum bor. Bu udumimizni qayta tiklashga, joriy qilishga vaqt yetdi. Milliy turmush tarzimiz shuni taqozo etadi. Alisher Navoiyning nahor oshiga Toshkentning eng kuchli qorilaridan taklif qilinglar... Nimadan, kimdan cho‘chiysizlar, birodarlar! Endi mustaqilmiz. Orqaga qaytish yo‘q.
Bugungi kunda davlat miqyosida o‘tkaziladigan xotira tadbirlarida – 31 avgust Qatag‘on qurbonlarini yod etish kunida, buyuk aziz-avliyolarimiz, allomalarimizning tavallud sanalarida Qur’on tilovat qilib, elga osh tortish marosimlarini ko‘rganda, 1991 yilning sentyabr oyida Prezidentimiz tomonidan bildirilgan qat’iy munosabat bu ezgu an’analarimizning hayotimizdan chuqur joy olishi uchun o‘ziga xos debocha bo‘lganini esda tutishimiz, bu muqaddas udum va an’analar o‘z-o‘zidan joriy bo‘lib qolmagani haqida el-yurtga, yosh avlodga hikoya qilib berishimiz ham qarz, ham farzdir.
Prezidentimiz rahnamoligida xalqimizning ma’naviy qadriyatlariga hurmat bilan munosabatda bo‘lish, ularni asrab-avaylash va kelgusi avlodlarga yetkazish davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Muqaddas islom dini, milliy urf-odat va an’analarimiz, bebaho tarixiy merosimizning tiklanishi va rivojlanishi uchun barcha shart-sharoitlar yaratildi.
Bugun O‘zbekistonimiz mustaqillikka erishganidan buyon muhtaram Prezidentimiz boshchiligida qo‘lga kiritilgan tarixiy yutuqlarni ifoda etadigan ko‘plab misollarni keltirish mumkin. 1991 yildan keyingi davrda mamlakatimizda onalar va go‘daklar o‘limi qariyb 3 barobar kamaydi, odamlarning o‘rtacha umr ko‘rish darajasi 7 yilga oshdi, erkaklar orasida ushbu ko‘rsatkis 73 yoshni, ayollar o‘rtasida 75 yoshni tashkil etmoqda.
Alloh taboraka va taolo Qur’oni karimda zikr etgan:
(إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آَمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآَتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسَى أُولَئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ (سورة التّوبة/18
«Allohning masjidlarini faqat Allohga va oxirat kuniga imon keltirgan, namozni barkamol o‘qigan, zakot bergan va faqat Allohdangina qo‘rqqan kishilar obod qilurlar. Aynan o‘shalar hidoyat topuvchilardan bo‘lishlari mumkin», - oyati karimasi mazmuniga muvofiq mustaqillik yillarida O‘zbekistonda ikki mingdan ziyod masjid obod bo‘ldi va namunali faoliyat ko‘rsatmoqda. Alloh taoloning:
(... وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا (سورة ال عمران/97
«Yo‘lga qodir bo‘lgan kishi zimmasida Alloh uchun Baytni haj qilish (farzi) bordir»- oyati karimasiga amal qilgan holda har yili minglab hamyurtlarimiz islomning asosiy arkonlaridan bo‘lmish haj ibodatini hamda Alloh taoloning:
(وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ ... (سورة البقرة/196
ya’ni: “Haj va umrani Alloh uchun mukammal ado eting!..”- degan oyatiga muvofiq minglab vatandoshlarimiz umra ziyoratini ado etishga muyassar bo‘lmoqdalar.
Samarqandda Imom Buxoriy nomidagi xalqaro markazning faoliyat boshlashi ham mamlakat ma’naviy hayotida katta voqea bo‘ldi. Bu yerda hadis ilmi bo‘yicha tadqiqotlar olib borilmoqda, turli xalqaro ilmiy anjumanlar o‘tkazilmoqda, yurtimizdagi masjidlarning imom-xatiblari o‘z kasbiy malakalarini oshirmoqdalar.
Islom tamadduniga, jahon fani va madaniyatiga ulkan hissa qo‘shgan Xoja Ahmad Yassaviy, Bahouddin Naqshband, Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy, Burhoniddin Marg‘inoniy, Ahmad Farg‘oniy, Abduxoliq G‘ijduvoniy, Xoja Ahror Valiy kabi atoqli islom olimlari va tasavvuf ulamolarining tavallud to‘ylari keng nishonlanib, qadamjolari obod qilindi, asarlari esa nashr etildi. O‘tgan ushbu davr mobaynida diniy-ma’rifiy mazmundagi bir qancha adabiyotlar nashr etildi. Qur’oni karim va uning ma’nolari, hadis to‘plamlari bir necha marta chop qilindi.
Toshkent Islom madaniyati poytaxti, ya’ni dunyodagi xalqlar o‘rtasida o‘z ota-bobolarining dini, merosiyu tarixi va madaniyatini ko‘z qorachig‘idek asrab-avaylash bobida boshqalarga ibrat va namuna bo‘la oladigan xalqning azim shahri sifatida dunyo jamoatchiligining yuksak e’tirofiga sazovor bo‘ldi.
Milliy qadriyatlarimiz qayta tiklanib, ajdodlarimizdan qolgan boy merosimizni yanada mukammal o‘rganish, qadimiy obidalarni ta’mirlash kabi xayrli ishlar, yoshlarni mehnatsevarlik, bunyodkorlik, Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalashda nihoyatda katta ahamiyat kasb etdi.
O‘nlab islom o‘quv yurtlarida aziz o‘g‘il va qizlarimiz islom ta’limotlarini chuqur egallamoqdalar.
Oylik «Hidoyat» jurnali va «Islom nuri» gazetalari xalqimiz hukmiga xavola etib kelinmoqda, Televideniye orqali «Hidoyat sari» va «Ziyo» ko‘rsatuvlari muntazam efirga uzatilmoqda.
Bularning hammasi mustaqillik bergan imkoniyatlar va erkinliklardir.
Bir hadisi sharifda Payg‘ambarimiz alayhissalom:
"مَنْ لَمْ يَشكُرِ النَّاسَ لَمْ يَشْكُرِ الله" (رواه أحمد والترمذي).
ya’ni: «Kim insonlarga ulardan ko‘rgan yaxshiliklari evaziga shukr qilmas ekan, demak Allohga ham shukr qilmabdi», - deb marhamat qilganlar (Imom Ahmad va Imom Termiziy rivoyati).
Alloh taolo barchalarimizni ulug‘, aziz mustaqillik ne’matiga shukrlar aytib, uni yanada mustahkam va bardavom bo‘lishi yo‘lida savobli amallarni qilishimizga nasibu ro‘zi aylasin!
Azizlar, Alloh taolo suygan bandasiga turli sinovlar, imtihonlar yuborib, uning imonini, irodasini po‘latni o‘tda toblagandek toblab turar ekan. Bu haqda Alloh taolo:
وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ
Ya’ni: «Sizlarni biroz xavf-xatar, ochlik bilan, molu jon va mevalar (hosili)ni kamaytirish yo‘li bilan sinagaymiz. (Shunday holatlarda) sabr qiluvchilarga xushxabar bering «(Ey Muhammad!) Ularga musibat yetganda: «Albatta, biz Allohning ixtiyoridamiz va albatta, biz Uning huzuriga qaytuvchilarmiz», - deydilar». Ulug‘ mufassir Ibn Kasir ushbu oyatni sharhlab, Alloh taolo bandalarni o‘zlari yaxshi ko‘radigan, yaqin insonlarining jonini olish bilan sinashi, kimki bunday judolikka sabr qilsa va bu ish Yaratganning xohish-irodasi ekaniga iqror bo‘lsa, ulug‘ ajru mukofotlarga noil bo‘lishini xabar qiladi. Shunday ekan, azizlar, sabrli bo‘laylik.
Bunday musibatli kunlarda yanada matonatli, mustahkam irodali bo‘lib, jipslashib, muhtaram Yurtboshimizning Vatan taraqqiyoti, yurt tinchligi va xalqimiz farovonligi yo‘lida amalga oshirgan buyuk xizmatlariga munosib ekanimizni ko‘rsatishimiz barchamiz uchun ham farz ham qarz bo‘lishi kerak. Zero, Vatan ravnaqi, tinchligi, osoyishtaligi va uning har tomonlama rivojlanib, taraqqiy topishida o‘zaro hamjihatlik asosida sa’y-harakat qilishimiz zarurligini Alloh taolo Qur’oni karimda ta’kidlab, shunday deydi:
( ...وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ (سورة ﺍلمائدة/2
ya’ni: «... Ezgulik va taqvo (yo‘li)da hamkorlik qilingiz, gunoh va adovat (yo‘li)da hamkorlik qilmangiz! Allohdan qo‘rqingiz! Albatta, Alloh azobi qattiq zotdir».
Mustaqillik yillarida Davlatimiz rahbari boshchiligida hur diyorimizda inson manfaatlari eng oliy qadriyat darajasiga ko‘tarildi. Aslida, amalga oshirilayotgan islohotlar va bunyodkorliklardan ko‘zlangan maqsad, birinchi galda, odamlar turmush sharoitini yaxshilash, huquq-manfaatlarini ta’minlashga qaratilgani targ‘ib qilindi. «Bu muqaddas Vatanda azizdir inson» degan g‘oyat teran ma’noli so‘zlar bilan avvalo insonni, uning manfaatlarini qadrlab, hurmat qilib yashashga da’vat qilindi.
Aziz namozxonlar! Qurbon hayiti – ulug‘ bayram. Shuning uchun bu kunni yaqinlarimizni yo‘qlab ularning holidan xabar olish, yoshi ulug‘larni ziyorat qilish, muhtojlarga mehr-muruvvat ko‘rsatish, oilalarga xursandchilik ulashish va, umuman, bayramning ko‘rkiga ko‘rk qo‘shadigan amali solihlar bilan o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bu kunda yanada mehribonroq, shafqatliroq bo‘lar, yetim-yesirlar boshini silar, qariyalar, kasalmandlar, muhtojlardan xabar olar, ularning ko‘ngillariga ham bayram shukuhini olib kirar edilar. Bu kunda gina-kuduratlarni unutib, kechirimli bo‘lish lozim.
Rabbimiz! Vatanimizning istiqloli, xalqimizning tinchligi, farovon hayoti uchun qayg‘urib, shu yo‘lda umrini baxshida etgan Prezidentimizni mag‘firatingga olgin, rahmatingga burkagin, boradigan manzilini, yotadigan makonini tinch-osoyishta aylagin! Umri davomida qilgan barcha solih amallarini, sa’y-harakatlarini sadaqai joriya o‘laroq o‘ziga hamroh aylab, bu savob ishlar uchun va’da qilgan ajru mukofotlaring bilan siylagin! Ortda qolgan ahli-oilasi, farzandlari, yaqinlariga va butun O‘zbekiston xalqiga sabru jamil ato etgin!
Alloh taolo Qurbon hayitini barchalarimizga muborak qilsin!
Mustaqilligimizni mustahkam qilsin!
Yurtimizni tinchlik, ofiyatini bardavom qilsin!
Farzandlarimizni ilmlik, imonlik qilsin!
Bu tinchlik, osoyishtalik yo‘lida sa’yu harakat qilayotgan barchani Alloh taolo ezgu maqsadlaridan afzaliga muvaffaq qilsin!
Xonadonlarimizga, mahallalarmizga, Vatanimizga, barcha musulmonlarga Yaratgan fayzu barakotini yog‘dirsin!
Xalqimizni, diyorimizni Allohning o‘zi panohida asrasin! O‘zi madadkor bo‘lsin!
Alloh azza va jalla O‘zining dini Islomga quvvat, musulmon bandalariga muvaffaqiyat bersin!
Bu hayit namozining savobidan hammamizni bahramand aylab, bu bayram barakotidan barcha mo‘min-musulmonlarning gunohlarini mag‘firat etib, darajalarini yuqoriga ko‘tarib, ikki dunyo saodatiga musharraf qilsin! Omin!
Do‘stona va samimiy ruhda o‘tgan uchrashuvda Markaz rahbari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan yurtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi haqida jumladan, Markaz doirasida amalga oshirilayotgan tadbirlar, barcha ilmiy va tashkiliy ishlar haqida ma’lumot berdi.
– O‘zbekiston Islom ilmi, fiqh va hadis sohasida yuksak merosga ega. Bu zaminda mashhur ulamolar, buyuk faqihlar, muhaddislar, mutafakkirlar va san’atshunoslar yetishib chiqqan, – dedi Islom uyushmasi bosh kotibi. – Ushbu merosning Islom olamidagi ahamiyati va dolzarbligini ko‘rsatishda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi muhim o‘rin tutadi. Bu yurtning taniqli va mashhur allomalari tufayli Islom sivilizatsiyasining asl mohiyati xususan, insonparvarlik va bag‘rikenglik qadriyatlari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Mazkur megaloyiha bu boy merosni jahon hamjamiyatiga tanitishda asosiy ahamiyatga ega. Biz Butunjahon Islom uyushmasi nomidan ushbu sa’y-harakatlarni to‘liq qo‘llab-quvvatlaymiz. O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlar uchun namuna bo‘ladi. Markaz bilan hamkorlik qilishdan benihoyat mamnunmiz! – deya ta’kidladi Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa.
Uchrashuv davomida Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar xususan, Islom sivilizatsiyasi markazining barcha tadbirlari, rejalashtirilgan turli anjumanlarga qiziqish bildirib, bu borada olib borilayotgan ishlarni yuksak baholadi va mamnuniyat bilan e’tirof etdi. Islom sivilizatsiyasi markazining ochilish marosimi qanchalik ahamiyatli ekanligiga esa alohida to‘xtaldi. Shu o‘rinda Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqidan quyidagi iqtiboslarni keltirdi: “Biz butun jahon jamoatchiligiga islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni eng muhim vazifa, deb hisoblaymiz. Biz muqaddas dinimizni azaliy qadriyatlarimiz mujassamining ifodasi sifatida behad qadrlaymiz. Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi. Islom sivilizatsiyasi markazining faoliyati ham shu maqsadga xizmat qiladi”. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Prezidenti tomonidan BMT minbaridan turib ilgari surilgan mazkur ulkan tashabbus Butunjahon Islom uyushmasi nomidan qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlab o‘tdi.
Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tarkibida Arab-islom xattotlik maktabini ochish yo‘lga qo‘yilganini ma’lum qildi. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa ushbu loyihani to‘la-to‘kis qo‘llab-quvvatladi:
– Yangi O‘zbekiston loyihasi bo‘lmish bu xattotlik maktabi orqali Qur’oni karimning har bir surasini maxsus arab xatida, bezaklar bilan boyitilgan tarzda qo‘lda ko‘chirish maqsadga muvofiq, – deya taklif qildi Bosh kotib, – O‘zbekistondagi bo‘lajak Arab-islom xattotlik maktabi faoliyatini yo‘lga qo‘yishda, shuningdek, jahon miqyosida mashhur bo‘lgan katta tajribaga ega xattotlarni ushbu markazga jalb etish, xattotlarning ish faoliyati samarali bo‘lishi uchun ularni rag‘batlantirish va umuman maktab faoliyatini rivojlantirishda astoydil hamkorlik qilishga tayyormiz.
Delegatsiya a’zolari Makka shahrida joylashgan Hiro madaniyat dahasi, Vahiy muzeyi, “Burj as-sa’a” minorasida joylashgan shu nomdagi muzey, Ka’ba kisvasi uchun qirol Abdulaziz majmuasi va Madina shahridagi “Bo‘ston” muzeyi, Payg‘ambarimiz (s.a.v) siyratlari va Islom sivilizatsiyasi muzeyi, Jidda shahridagi Islom san’ati muzeyi va kutubxonasiga tashrif buyurdi va hamkorlik bo‘yicha muzokaralar olib bordi.
Bundan tashqari, Islom sivilizatsiyasi markazi delegatsiyasi a’zolari muzey va kutubxonalarga qilgan tashriflari jarayonida Payg‘ambarimizning faoliyat va turmush tarzlarini ifodalovchi videolavhalar O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga taqdim etilishi masalasini ham ko‘rib chiqishdi.
Shuningdek, uchrashuvda O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Samarqandda yangidan bunyod etilayotgan Imom Buxoriy majmuasi ziyoratchilari uchun qulay shart-sharoitlar yaratish masalasida ham fikr almashildi. Bu borada Saudiya Arabistoni tajribasidan foydalanish maqsadida Butunjahon Islom uyushmasi Tadbirlar va konferensiyalar bo‘limi boshlig‘i Shokir Saloh al-Advaniy bilan muloqot o‘tkazildi. Muloqot davomida Islom uyushmasi vakili bu masalada Saudiya Arabistonining yetakchi tashkilotlaridan biri “Ilm” kompaniyasi ko‘mak berishini bildirdi. Keyingi muhokamalar videokonferensiya shaklida davom ettirilishiga kelishib olindi.