Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Albatta, Alloh va Uning farishtalari Nabiyga salavot ayturlar. Ey iymon keltirganlar! Unga salovot ayting va salom yo‘llang” (Ahzob surasi, 56-oyat).
Salavot Allohdan bo‘lsa, bandalariga rahmat, mag‘firat va ne’matdir. Farishtalardan bo‘lsa, istig‘forlari va xizmatlari bilan izzat-ikrom ko‘rsatmoqdir, ummatlaridan bo‘lsa, duo va e’zozlashdir. (Faqih Abu Lays Samarqandiy, Ismoil Haqqiy Bursaviy, Elmalili, Qozi Bayzoviy).
Ushbu oyati karima hukmiga ko‘ra, sevikli Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga salavot aytish (Alloh taoloning amri sifatida) farzdir. Ammo sahih qavlga ko‘ra, muborak nomlari zikr qilinganda salavot keltirish vojibdir. (Elmalili, Haq dini, Qur’on tili, 6-jild, 33-sahifa; Tafsiri Hilol, 4-juz, 624-sahifa).
Bunda bir majlisda nomlari zikr qilinsa yoki har gal nomlari aytilganda salavot aytish vojib (Tafsiri Qoziy Bayzoviy, 4-jild, 299-sahifa) bo‘ladi, deganlar ham bor.
Ba’zi mufassirlar: “Umrida bir marta salavot aytish vojib”, deganlar.
Bu hukmlarning dalili, sevikli Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning: “Oldida nomim zikr qilinganida menga salavot aytmagan kishining burni yerga ishqalsin”, deganlaridir (Sunani Termiziy, Duolar kitobi, 3545-hadic).
“Eng go‘zal salavotlar” risolasidan
Alloh taolo aytadi: “Kim Allohga taqvo qilsa, U unga (tashvishlardan) chiqish yo‘lini (paydo) qilur”, (Taloq surasi, 2-oyat).
Izoh:
- Ibn Abbos roziyallohu anhu oyati karimaning “chiqish yo‘li” qismini “dunyo va oxiratdagi har turli tashvishlardan uni qutqaradi”, deb tafsir qilganlar.
- Ali ibn Solihga ko‘ra, “chiqish yo‘li” Alloh taoloning o‘sha bandaga rizq berish bilan uni xushnud etishidir.
- Kalbiy oyatni bunday tafsir qiladi: “Kim musibat paytida sabr qilib, Allohdan qo‘rqsa, Parvardigor unga do‘zax otashidan jannat sari bir chiqish yo‘li ko‘rsatadi”.
- Abul Oliya oyatni: “Turli mashaqqat va tashvishlardan chiqish yo‘li”, deya sharhlagan bo‘lsa,
- Rabi’ ibn Haysam: “Odamni siqadigan hamma narsadan unga chiqish yo‘li ko‘rsatadi”, shaklida tafsir qilgan.
- Husayn ibn Fazlga ko‘ra, oyat tafsiri bunday: “Kim farzlarni ado etish borasida Allohdan qo‘rqsa, Alloh unga jazolanishdan qutulish yo‘lini ko‘rsatadi”.