Sayt test holatida ishlamoqda!
18 May, 2025   |   20 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:25
Quyosh
05:02
Peshin
12:24
Asr
17:26
Shom
19:41
Xufton
21:11
Bismillah
18 May, 2025, 20 Zulqa`da, 1446
Maqolalar

Xalqaro hamjamiyat e’tiboridagi konferensiya

15.10.2024   5160   3 min.
Xalqaro hamjamiyat e’tiboridagi konferensiya

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2023 yil 19 sentyabrda bo‘lib o‘tgan Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 78-sessiyasida: “Diyorimiz jahon ilm-fani rivojiga beqiyos hissa qo‘shgan, islomni ilm-ma’rifat va tinchlik dini sifatida namoyon etgan Al-Xorazmiy, Beruniy, Ibn Sino, Imom Buxoriy, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy singari ulug‘ alloma va mutafakkirlar vatani ekani bilan haqli ravishda faxrlanamiz.

Shunday buyuk olimlarning boy merosini o‘rganish, islomning asl insonparvarlik mohiyatini chuqur ochib berish maqsadida 2024 yil O‘zbekistonda “Islom – tinchlik va ezgulik dini” mavzusida xalqaro konferensiya o‘tkazish tashabbusini ilgari suramiz”, – degan edi.

Davlatimiz rahbarining ezgu tashabbusi xalqaro hamjamiyat tomonidan qizg‘in qo‘llab-quvvatlandi. Bu ezgu taklif natijasi o‘laroq 2024 yilning 15-16 oktyabr kunlari Toshkent va Xiva shaharlarida “Islom – tinchlik va ezgulik dini” mavzusida nufuzli xalqaro konferensiya o‘tkazilmoqda.

Ushbu nufuzli anjuman ishida dunyoning Saudiya Arabistoni, Misr, Turkiya, Iordaniya, O‘mon, Rossiya, AQSH, Fransiya, Ozarbayjon, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Turkmaniston, Hindiston va Pokiston kabi 22 mamlakatidan 70 dan ortiq nufuzli xalqaro tashkilotlar rahbarlari, din arboblari, muftiylar va taniqli ulamolar ishtirok etmoqda.

Konferensiyadan ko‘zlangan asosiy maqsad – shiddatli globallashuv sharoitida islom dini qadriyatlari, uning tinchlikparvarlik mohiyatini keng targ‘ib qilish, yoshlarni diniy bag‘rikenglik va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat ruhida tarbiyalash, ularda islom diniga yot radikal qarashlarga qarshi murosasizlik tuyg‘usini shakllantirish va bunda O‘zbekiston tajribasini, diniylik va dunyoviylik muvozanatini saqlash yo‘lidagi sa’y-harakatlarini xalqaro jamoatchilikka yetkazishdan iboratdir.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning bevosita tashabbusi bilan mamlakatimizda so‘nggi 7 yil mobaynida diniy-ma’rifiy sohada ulkan islohotlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, Hadis ilmi maktabi, Mir Arab oliy madrasasi, Imom Termiziy nomidagi islom instituti tashkil qilindi.

Bu ma’rifiy muassasalarning barchasi nafaqat diniy, balki dunyoviy ilmlarda ulkan yutuqlarni qo‘lga kiritgan buyuk allomalarimizning merosini asrab-avaylash, bugungi kun voqeligi nuqtayi nazaridan chuqur tadqiq etish, yoyish va targ‘ib qilish, nainki musulmon olami, balki butun jahon jamoatchiligiga tanitishga xizmat qiladi.

Ayni paytda O‘zbekistonning “Jaholatga qarshi – ma’rifat” shioriga muvofiq ravishda islom dinining tinchlikparvarlik, bag‘rikenglik va ma’rifatparvarlik g‘oyalarini tarqatishga, shu tariqa mamlakat, mintaqa va dunyo miqyosida radikalizm va ekstremizmga qarshi kurashni kuchaytirish, bu illatlarni tag-tomiri bilan yo‘q qilishga o‘z hissasini qo‘shadi.

Konferensiya Toshkent shahridagi “Hilton” majmuasining anjumanlar zalida o‘z ishini boshlaydi. Anjuman o‘z ishini 3 ta sho‘bada davom ettiradi.

Jumladan, ishtirokchilar “ Islom qadriyatlarini asrab-avaylashda hanafiy-moturidiy ta’limotining o‘rni”, “Globallashuv sharoitida islom: mo‘tadillik va bag‘rikenglik”, “Zamonaviy jamiyatda g‘oyaviy tahdidlarning oldini olish omillari va amaliy yechimlar” mavzusidagi sho‘balar bo‘yicha xalqaro konferensiya ishtirokchilari o‘zaro fikr almashish, dolzarb masalalarni muhokama etish imkoniga ega bo‘ladi.

Konferensiya 16 oktyabr kuni Xiva shahrida davom etadi. Unda “Islom – tinchlik va ezgulik dini” mavzusidagi xalqaro konferensiyasining yakuniy deklaratsiyasi qabul qilinadi.

Anjuman dunyo xalqlarining birdamligi va mushtarak taraqqiyotini ta’minlashda islom ta’limotining, buyuk ajdodlar merosining o‘rni va ahamiyatini ko‘rsatib berish bilan birga, islom dinini niqob qilib, manfur maqsadlarni amalga oshirishga intilayotgan buzg‘unchi toifalarga qarshi kurashda ulamolarning yakdil fikrini qo‘llab-quvvatlashi bilan ham g‘oyat ahamiyatlidir.

N.Usmonova, O‘zA

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Taloqqa qachon ruxsat etiladi?

14.05.2025   3985   4 min.
Taloqqa qachon ruxsat etiladi?

Islom shariati taloqni zarurat holatlarida qo‘llaniladigan oxirgi chora sifatida belgilab, uning noto‘g‘ri qo‘llanilishidan ehtiyot bo‘lishni ta’kidlaydi. Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Islomda taloq muhim masala bo‘lib, uni shoshqaloqlik bilan emas, balki o‘ylab amalga oshirish tavsiya etiladi. Qur’onda Alloh subhanahu va taolo bunday marhamat qiladi: Agar ular orasida nizolashishdan qo‘rqsangiz, unda erning oilasidan bir hakam va ayolning oilasidan bir hakam tayinlang. Agar ular (hakamlar) yarashishni xohlasalar, Alloh ularning orasini totuv qiladi. Albatta, Alloh (hamma narsani) biluvchi va (hamma narsadan) xabardor Zotdir.

Mazkur oyatdan anglashiladiki, shariatimiz nizolarni hal qilish uchun qadam-baqadam choralar ko‘rishni talab qiladi va darhol taloqqa murojaat qilishdan qaytaradi.

Shu bilan birga shariatimizda taloq erkakning qo‘lida bo‘lganligining hikmati odatda er kishilar oqilona qarorlar qabul qiladilar. Shuning uchun taloq ishi er kishini qo‘liga topshirilgandir. Hidoya kitobida bu borada bunday deyiladi: Taloq erning qo‘lida bo‘lishi uning oqibatlarni ko‘proq tushunishi va hissiyotlardan uzoqroq bo‘lishi sababli afzalroqdir.

Asossiz taloq qilishning oilaviy va ijtimoiy zararlarini quyidagicha izohlash mumkin:

Oila barqarorligiga zarar bo‘lishi asossiz taloq qilish oilaviy barqarorlikni yo‘qotishga olib keladi. Bu haqida “Hidoya”da bunday deyiladi:

Nizo yuz berganida, taloq qilishga faqat dalillar tasdiqlangandan keyin ruxsat beriladi.

Taloq farzandlarning ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bolalar uchun ota-onaning birligi hayotiy muhim omildir. "Muxtasar"da bunday ta’kidlanadi:

Ajralish farzandlar va jamiyat uchun jiddiy zarar keltiradi”.

Ota-onalarning ajralishi jamiyatda yangi muammolarni keltirib chiqaradi. Asossiz taloq orqali bolalarning tarbiyasi buzilishi va oilaviy qadriyatlarning yo‘qotilishi kuzatiladi.

Taloqning iqtisodiy zararlari shuki, ajralish oilaning iqtisodiy barqarorligiga putur yetkazadi. “Inoya”da bu haqda bunday deyiladi: Taloq oilaning moliyaviy barqarorligini yo‘qotadi.

Ajrimda ayollarning obro‘siga zarar yetishi turgan gap. Chunki ajralish ko‘pincha jamiyatda noto‘g‘ri tushuniladi. “Hidoya”da bu borada bunday deyiladi: Ayolni taloq qilish uni odamlar orasida gap-so‘zlarga duchor qiladi.

Ajrimlarning bolalar tarbiyasiga ta’siri shuki, bolalar kerakli tarbiyadan mahrum bo‘lishi mumkin. “Muxtasar”da bunday deyiladi: Taloqning salbiy ta’siri bolalar tarbiyasida yaqqol namoyon bo‘ladi.

Demak taloqni amalga oshirishdan oldin vaziyatni to‘liq baholash va maslahatlashish zarur ishlardan hisoblanar ekan. “Inoya”da bu borada bunday deyiladi: Er taloq qarorini qabul qilishdan oldin yaxshilab o‘ylab ko‘rishi lozim.

Shu bilan birga shariatimiz nizolarni hal qilishda bosqichma-bosqich yondashuvni tavsiya etadi: nasihat qilish, vaqtinchalik alohida yashash va hakamlar tayinlash. “Inoyada bu haqda bunday deyiladi: Taloq faqat yarashish imkonsiz bo‘lgandagina ruxsat etiladi.

Qolaversa taloqni faqat zarurat holatida amalga oshirish kerak. Taloq faqatgina muhim sabablar mavjud bo‘lgandagina qo‘llanilishi kerak. Shariat ko‘rsatmalariga amal qilish orqali oilani saqlab qolish mumkin. Hamda oilaviy maslahatchilar yordamidan foydalanish ham zarurdir. Nizolarni hal qilish uchun maslahatchilarga murojaat qilish shariatda ma’qullangan amaldir.

Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir qiladi. Islom shariati taloqni zarurat holatida va faqat mas’uliyat bilan qo‘llashni ta’kidlaydi. Bu borada shariatning ko‘rsatmalariga amal qilish oilalarni saqlab qolishda va jamiyatdagi barqarorlikni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.


Shamsiddin BURHONIDDINOV,
Toshkent Islom instituti 4 kurs talabasi.