Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhuning xalifalik qilishlari Islom demokratiyasining yuqori saviyadagi, yorqin ko‘rinishi edi.
U kishining har bir ishni shuro majlisi qarori bilan qilganliklarini avval aytganmiz.
Shuningdek, u kishining xalq ommasidan bir lahzaga ham ajralmaganliklari, xalqdan ortiqcha yeb-ichib, kiymaganliklariga ham guvoh bo‘ldik. U kishining davrlarida qonun oldida hamma barobar bo‘lganligini jonli misollar timsolida ko‘rdik.
Xulosa qilib aytsak, o‘sha davrda xalqchillik siyosatining qanday ko‘rinishi bo‘lsa, hammasi oliy darajada namoyon bo‘lganligini anglab turibmiz.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhu katta mujtahid olim, o‘tkir aqlli siyosatchi, tadbirkor va zabardast jamiyat rahbari bo‘lishlari bilan birga, yana boshqa ko‘p fazilatlarga ham ega edilar. Bu sifatlar har kimda ham bo‘lavermaydigan, ba’zilarda bo‘lsa ham, mansabga mingach yo‘qolib qoladigan sifatlardir. Ana shunday sifatlardan biri tanqidni ko‘tara olish va xatoni tan olish sifatidir.
Hofiz Abu Ya’lo Sha’biydan, u kishi Masruqdan shunday rivoyat qiladilar:
«Umar ibn Xattob xalifalik davrida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning minbarlariga chiqib:
«Ey odamlar! Ayollarning mahrini juda oshirib yubordingiz-ku! Rasululloh sollallohu alayhi vasallam va u kishining sahobalari mahrni to‘rt yuz dirhamdan oshirmas edilar, undan ham oz bo‘lar edi. Agar mahrni ziyoda qilish Allohga taqvo yoki karamli ish bo‘lganida, ulardan o‘tib keta olmas edingiz. Hech kimning bir ayolning mahrini to‘rt yuz dirhamdan ortiq qilganini bilmayin!» dedi-da, minbardan tushdi.
Qurayshlik bir ayol uning yo‘liga ko‘ndalang chiqdi-da:
«Ey mo‘minlarning amiri, odamlarni ayollarning mahrini to‘rt yuz dirhamdan ortiq qilishdan qaytardingmi?» dedi.
Umar: «Ha», dedi.
Ayol: «Allohning Qur’onda tushirgan hukmini eshitmaganmiding?!» dedi.
Umar: «U qanday hukm ekan?» deb so‘radi.
Shunda ayol: «Allohning «...va ularning biriga haddan ziyod mahr bergan bo‘lsangiz ham..!» degan oyatini eshitmaganmisan?!» dedi.
Umar: «Parvardigor, O‘zing kechir! Odamlar Umardan ko‘ra faqihroqdirlar», dedi-da, qaytib borib, yana minbarga chiqib:
«Ey odamlar, men sizlarga ayollarning mahrini to‘rt yuz dirhamdan ortiq qilmaslikni amr qilgan edim. Endi kim o‘z molidan qancha xohlasa, beraversin. Umar xato qildi. Ayol kishi to‘g‘ri aytdi», dedi».
Yo Ilohim! Bu qanday jasorat?!
Oddiy bir ayol dunyoni larzaga solib, o‘sha paytning eng katta ikki imperiyasini qulatib, yurgan yo‘lida menman degan zo‘ravonlarni zir titratib, hammani o‘z og‘ziga qaratib turgan zabardast xalifa Umar ibn Xattob roziyallohu anhuning minbardan turib aytgan so‘zini ko‘pchilikning oldida ochiqdan-ochiq tanqid qilsa-ya!
U ayolning yuragi qanday yurak ekan o‘zi?!
U ayol bunchalik jur’atni qayerdan olgan?!
U ayolga o‘ziga o‘xshaganlarining haqlarini himoya qilishni kim o‘rgatgan?
Ha, u ayolning yuragi – islomiy yurak!
U bunchalik jur’atni Islomdan olgan!
U ayolga o‘ziga o‘xshaganlarining haqlarini himoya qilishni Islom o‘rgatgan!
Yo Ilohim! Bu qanday jasorat?!
Dunyodagi eng kuchli jamiyatning eng kuchli rahbari do‘stu dushmanning oldida oddiy bir ayolning tanqidini indamay eshitib tursa va tanqiddan so‘ng ko‘pchilikning oldiga, minbarga chiqib, o‘z xatosini tan olsa, bu ulkan jasorat emasmi?!
Bunday jasoratni kim sodir eta oladi?!
Dunyodagi eng kuchli jamiyatning eng kuchli rahbarining do‘stu dushmanning oldida oddiy bir ayolning tanqidini indamay turib eshitishi Islomda jasorat emas, o‘z burchini ado etish deb ataladi!
Dunyodagi eng kuchli jamiyatning eng kuchli rahbarining oddiy bir ayolning tanqididan so‘ng minbarga chiqib, ko‘pchilikning oldida o‘z xatosini tan olishi jasorat emas, o‘zining bandaligini tan olishidir!
Bunday jasoratni faqatgina Islom ta’limotlarini o‘ziga to‘laligicha singdirib, to‘laqonli islomiy hayot kechiradigan kishigina sodir etishi va buni oddiy hol deb bilishi mumkin!
«Hadis va hayot» kitobining 23-juzidan olindi
Shu yil 23 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining tashabbusi o‘tkazib kelinayotgan amaliy tadbirlarning navbatdagisi poytaxtimizning Olmazor tumanida bo‘lib o‘tdi.
Tadbirga O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov boshchilik qildi. Shuningdek, unda Diniy idora bo‘limi boshliqlari Islomiddin domla Zuhriddinov, Muzaffar domla Kamolov va Masjidlar bilan ishlash bo‘limi yetakchi mutaxassisi Dilmurod Rahimovlar qatnashdi.
Mazkur tumandagi “Islomobod” masjidida o‘tkazilgan tashkiliy yig‘ilishda Toshkent shahar vakilligi rahbariyati, tuman-shaharlar bosh imom-xatiblari va Olmazor tumanidagi masjid imom-xatiblari ham ishtirok etdi.
Tadbir avvalida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining “Inson qadri” kitobi taqdimoti o‘tkazildi. Unda Zayniddin domla Eshonqulov mazkur kitob bugungi hayotimiz bilan naqadar uyg‘un ekani, dinimizda ham inson va uning qadr-qimmati yuksak ulug‘lanishi, har bir diniy soha xodimining faoliyati uchun dasturamal bo‘lib xizmat qilishini alohida ta’kidlab o‘tdi. Ushbu kitob barcha ishtirokchilarga tarqatildi.
Tadbir davomida tuman bosh imom-xatiblari uchun namunaviy maxsus kiyim namunasi taqdimot qilindi. Unda chakmon, duxoba va milliy do‘ppilar namoyish qilindi.
Shuningdek, Toshkent shahri, xususan, Olmazor tumanida 2025 yil davomida amalga oshirilgan ishlar sarhisob qilindi. Unda shahardagi imom-xatiblar faoliyatidagi yutuqlar e’tirof etilib, ba’zi kamchiliklar bo‘yicha tegishli tavsiyalar berildi.
Shundan so‘ng Toshkent shahar bosh imom xatibi o‘rinbosari Rustamov Ergashali boshchiligida tumanlar bosh imom-xatiblari, shuningdek, tajribali imom-xatiblardan tarkib topgan Ishchi guruh tuzilib, ular Olmazor tumanidagi 21 ta masjid va mahallasiga biriktirildi.
Tadbir doirasida amaliyoti nazarda tutilgan yo‘nalishlar bo‘yicha quyidagilar amalga oshirildi:
Birinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatiblar 7 toifaga mansub 105 ta oilaga kirib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot va amaliy yordam tadbirlarini olib bordi: Xususan:
- 20 ta xonadonda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lganlar bilan suhbatlashilib, tushunchalari to‘g‘rilandi;
- 15 ta xonadonda jazo muddatini o‘tayotganlarning oila a’zolari, muqaddam sudlanganlar bilan suhbat qilindi;
- 20 ta notinch oila o‘rganilib, muammoning sabablari bartaraf etish, arazlashganlarni yarashtirish choralari ko‘rildi;
- 15 ta xonadonda ichkilikka ruju qo‘yganlar bilan suhbat qilinib, zararli odatlardan saqlanish to‘g‘risida nasihat qilindi;
- nogiron, kasal, ehtiyojmand fuqarolar, shuningdek, tabarruk yoshdagi qariyalar yashaydigan 20 ta oilaga kirilib, ulardan hol-ahvol so‘rash barobarida sovg‘a-salomlar ulashildi, davolanish va dori-darmon uchun moddiy yordam ko‘rsatildi.
Kirilgan 105 ta xonadonning ichidan moddiy imkoniyati cheklanganlariga homiylarni jalb qilgan holda jami 42 000 000 (qirq ikki million) so‘mlik ro‘zg‘orlik mahsulotlari ehson qilindi. Ular orasidan o‘ta nochor bo‘lganlarining moddiy ta’minotidan xabardor bo‘lib turish rejalashtirildi;
Ikkinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatib faoliyati o‘rganildi. Jumladan, jamoani boshqarish, masjidni toza va ozoda saqlash, unda qulay sharoitlar yaratish jihatlari ko‘rib chiqildi.
Uchinchi yo‘nalish bo‘yicha Ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan 21 ta masjidda peshin namozini ado qilib, jamoatga ma’ruza qilib berdilar. Tinchlik ne’mati, shukronalik, aqidada adashmaslik, mazhabga ergashish kabi muhim mavzudagi chiqishlarda 3800 ga yaqin tinglovchi qamrab olindi.
Shuningdek, yakuniy yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov qish mavsumini betalofat o‘tkazish bo‘yicha so‘z yuritdi.
Yig‘ilishda mehnat migrantlari va ularning oila a’zolari bilan muloqatni muntazam yo‘lga qo‘yish, kadrlar masalasiga e’tiborni kuchaytirish, ma’ruzalarni Fatvo markazidan chiqarilgan juma tezislari va qo‘shimcha adabiyotlardan foydalangan holda boyitish, haftaning dushanba va payshanba kunlari ma’ruzalar qilish haqida so‘zladi.
Diniy idora Moliyaviy nazorat va tahlil bo‘limi boshlig‘i Islomiddin Zuhriddinov masjidlarda ish yuritish hujjatlarini takomillashtirish, ehson qutilardagi tushumlarni komissiya a’zolari ishtirokida dalolatnoma asosida bankdagi hisob raqamlarga kirim qilish, to‘y va marakalarni ixchamlashtirish, janoza marosimlarda bid’at-xurofatlarga chek qo‘yish to‘g‘risida gapirdi.
Masjidlar bilan ishlash bo‘limi boshlig‘i Muzaffar Kamolov mavjud mahallalarga barcha imom-xatib va imom-noiblarni biriktirish, mahalla yettiligi bilan homkorlikda ishlarni yo‘lga qo‘yish, shar’iy dalil va hayotiy misollar asosida ma’ruza qilish, kiber jinoyatchilikning oldini olish haqida aytib o‘tdi.
Tadbir so‘ngida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinib, Olmazor tumani imom-xatiblari yutuq va kamchiliklari yuzasidan ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati