Hajning farzlari:
1. Ehrom;
2. Arafotda turish;
3. Ziyorat tavofi.
Yana ularga tobe bŭlgan farzlar ham bor. Hajning farzlarini birma-bir sanaĭmiz. Farz amallarining hukmi shuki: haj ibodati faqatgina ularni ado etish bilangina tŭg'ri bŭladi. Farz amallaridan birortasi tark bŭlsa, haj ibodati durust bŭlmaĭdi. Jonliq sŭĭish bilan u nuqson kŭtarilmaĭdi. Haj uchun ehrom bog'lab, hajning farzlaridan bo'lgan ziyorat tavofini bajara olmagan kishi ehromdan chiqmay turadi. Chunki ushbu tavof to qudrati etib, ado etilmaguniga qadar zimmadan soqit bo'lmaydi
Hajning vojiblari:
1. Cafo va Mapva tepaliklapi opacida ca'ĭ qilish;
2. Myzdalifada typish;
3. Tosh otish;
4. Sochni oldirish ëki qisqartirish;
5. Tavofyl vido qilish;
6. Qypbonlik cŭĭish (qipon va tamatty' hajini niyat qilganlapga).
Vojibning hukmi: vojib bŭlgan amallardan birini tark qilish bilan jazo lozim bŭladi. Haji haj bŭlsa-da, uzrsiz tark qilingan ŭrinlarda jonliq sŭĭish vojib bŭladi.
Hajning sunnatlari:
1. Ehromga kipish ychyn g'ycl qilish;
2. Ehromga kipish paĭtida xyshbŭĭlik cyptish;
3. Tavsiya etilgan o'rinlarda Labbaĭka (talbiya)ni aĭtib yurish;
4. Tavofyl-qudum qilish;
5. Tavof chog'ida etti mapta yzlykciz aĭlanish;
6. Sa'ĭning etti mapta bopib-kelishini ketma-ket qilish;
7. Sa'ĭda tahopatli bŭlish;
8. Tosh otishni kechaciga qoldipmaclik;
9. Tashpiq kechalapi Minoda ëtish.
Hajning harom va makruh amallari ham bŭlib, fiqh kitoblarimizda batafsil bayën qilingan.
Haj quĭidagi dalillar bilan farz bŭlgan:
“Odamlardan yo'lini topganlariga Alloh uchun baytni Haj qilmoq burchdir. Kimki kufr keltirsa, Alloh olamlardan behojatdir”(Oli Imron surasi, 97-oyat).
Abdulloh ibn Umar roziĭallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alaĭhi va sallam: «Islom besh narsaga bino qilingan: «Allohdan o'zga iloh yo'q, Muhammad Allohning Rasulidir», deb guvohlik berish, namozni to'kis ado etish, zakot berish, haj qilish va Ramazon ro'zasini tutish», dedilar» (Muttafaqun alayh).
Haj hijriĭ tŭqqizinchi ĭilning oxirida farz bŭlgan. Lekin ma'lum sabablarga kŭra, Rasululloh sollallohu alaĭhi vasallam ŭsha ĭili haj qilmadilar. Keĭingi ĭil ŭninchi sanada juda katta jamoat bilan haj qildilar. Bu voqea tarixda “Hajjatul vado'” – vidolashuv haji nomi bilan mashhur.
Hajning farzligi Kitob, sunnat va ijmoi ummat bilan sobit bŭlgan. Haj qilmoqchi bŭlgan kishi balog'atga etgan, aqli raso, sog'lom, safar harajatlariga qodir, hajga borib kelguniga qadar ŭz qaramog'idagilarni nafaqa bilan ta'minlagan bŭlishi kerak. Yŭllar ochiq va bexatar bŭlishi ham shart qilinadi. Kimda mana shu shartlar topilsa, unga haj farz bŭladi.
Rasululloh sollallohu alaĭhi vasallam umrlarida bir marta haj, tŭrt marta umra qilganlar.
Davomi bor...
O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy
Nuriddin domla Holiqnazarov hazratlarining
"Haj buyuk ibodatdir" nomli kitoblaridan olindi.
Do‘stona va samimiy ruhda o‘tgan uchrashuvda Markaz rahbari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan yurtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi haqida jumladan, Markaz doirasida amalga oshirilayotgan tadbirlar, barcha ilmiy va tashkiliy ishlar haqida ma’lumot berdi.
– O‘zbekiston Islom ilmi, fiqh va hadis sohasida yuksak merosga ega. Bu zaminda mashhur ulamolar, buyuk faqihlar, muhaddislar, mutafakkirlar va san’atshunoslar yetishib chiqqan, – dedi Islom uyushmasi bosh kotibi. – Ushbu merosning Islom olamidagi ahamiyati va dolzarbligini ko‘rsatishda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi muhim o‘rin tutadi. Bu yurtning taniqli va mashhur allomalari tufayli Islom sivilizatsiyasining asl mohiyati xususan, insonparvarlik va bag‘rikenglik qadriyatlari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Mazkur megaloyiha bu boy merosni jahon hamjamiyatiga tanitishda asosiy ahamiyatga ega. Biz Butunjahon Islom uyushmasi nomidan ushbu sa’y-harakatlarni to‘liq qo‘llab-quvvatlaymiz. O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlar uchun namuna bo‘ladi. Markaz bilan hamkorlik qilishdan benihoyat mamnunmiz! – deya ta’kidladi Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa.
Uchrashuv davomida Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar xususan, Islom sivilizatsiyasi markazining barcha tadbirlari, rejalashtirilgan turli anjumanlarga qiziqish bildirib, bu borada olib borilayotgan ishlarni yuksak baholadi va mamnuniyat bilan e’tirof etdi. Islom sivilizatsiyasi markazining ochilish marosimi qanchalik ahamiyatli ekanligiga esa alohida to‘xtaldi. Shu o‘rinda Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqidan quyidagi iqtiboslarni keltirdi: “Biz butun jahon jamoatchiligiga islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni eng muhim vazifa, deb hisoblaymiz. Biz muqaddas dinimizni azaliy qadriyatlarimiz mujassamining ifodasi sifatida behad qadrlaymiz. Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi. Islom sivilizatsiyasi markazining faoliyati ham shu maqsadga xizmat qiladi”. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Prezidenti tomonidan BMT minbaridan turib ilgari surilgan mazkur ulkan tashabbus Butunjahon Islom uyushmasi nomidan qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlab o‘tdi.
Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tarkibida Arab-islom xattotlik maktabini ochish yo‘lga qo‘yilganini ma’lum qildi. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa ushbu loyihani to‘la-to‘kis qo‘llab-quvvatladi:
– Yangi O‘zbekiston loyihasi bo‘lmish bu xattotlik maktabi orqali Qur’oni karimning har bir surasini maxsus arab xatida, bezaklar bilan boyitilgan tarzda qo‘lda ko‘chirish maqsadga muvofiq, – deya taklif qildi Bosh kotib, – O‘zbekistondagi bo‘lajak Arab-islom xattotlik maktabi faoliyatini yo‘lga qo‘yishda, shuningdek, jahon miqyosida mashhur bo‘lgan katta tajribaga ega xattotlarni ushbu markazga jalb etish, xattotlarning ish faoliyati samarali bo‘lishi uchun ularni rag‘batlantirish va umuman maktab faoliyatini rivojlantirishda astoydil hamkorlik qilishga tayyormiz.
Delegatsiya a’zolari Makka shahrida joylashgan Hiro madaniyat dahasi, Vahiy muzeyi, “Burj as-sa’a” minorasida joylashgan shu nomdagi muzey, Ka’ba kisvasi uchun qirol Abdulaziz majmuasi va Madina shahridagi “Bo‘ston” muzeyi, Payg‘ambarimiz (s.a.v) siyratlari va Islom sivilizatsiyasi muzeyi, Jidda shahridagi Islom san’ati muzeyi va kutubxonasiga tashrif buyurdi va hamkorlik bo‘yicha muzokaralar olib bordi.
Bundan tashqari, Islom sivilizatsiyasi markazi delegatsiyasi a’zolari muzey va kutubxonalarga qilgan tashriflari jarayonida Payg‘ambarimizning faoliyat va turmush tarzlarini ifodalovchi videolavhalar O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga taqdim etilishi masalasini ham ko‘rib chiqishdi.
Shuningdek, uchrashuvda O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Samarqandda yangidan bunyod etilayotgan Imom Buxoriy majmuasi ziyoratchilari uchun qulay shart-sharoitlar yaratish masalasida ham fikr almashildi. Bu borada Saudiya Arabistoni tajribasidan foydalanish maqsadida Butunjahon Islom uyushmasi Tadbirlar va konferensiyalar bo‘limi boshlig‘i Shokir Saloh al-Advaniy bilan muloqot o‘tkazildi. Muloqot davomida Islom uyushmasi vakili bu masalada Saudiya Arabistonining yetakchi tashkilotlaridan biri “Ilm” kompaniyasi ko‘mak berishini bildirdi. Keyingi muhokamalar videokonferensiya shaklida davom ettirilishiga kelishib olindi.