Sayt test holatida ishlamoqda!
20 Iyul, 2025   |   25 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:29
Quyosh
05:07
Peshin
12:34
Asr
17:38
Shom
19:55
Xufton
21:26
Bismillah
20 Iyul, 2025, 25 Muharram, 1447

Hajning farz, vojib va sunnatlari (2 qism)

28.06.2022   6121   4 min.
Hajning farz, vojib va sunnatlari (2 qism)

Hajning farzlari:

1. Ehrom;

2. Arafotda turish;

3. Ziyorat tavofi.

Yana ularga tobe bŭlgan farzlar ham bor. Hajning farzlarini birma-bir sanaĭmiz. Farz amallarining hukmi shuki: haj ibodati faqatgina ularni ado etish bilangina tŭg'ri bŭladi. Farz amallaridan birortasi tark bŭlsa, haj ibodati durust bŭlmaĭdi. Jonliq sŭĭish bilan u nuqson kŭtarilmaĭdi. Haj uchun ehrom bog'lab, hajning farzlaridan bo'lgan ziyorat tavofini bajara olmagan kishi ehromdan chiqmay turadi. Chunki ushbu tavof to qudrati etib, ado etilmaguniga qadar zimmadan soqit bo'lmaydi

Hajning vojiblari:

1. Cafo va Mapva tepaliklapi opacida ca'ĭ qilish;

2. Myzdalifada typish;

3. Tosh otish;

4. Sochni oldirish ëki qisqartirish;

5. Tavofyl vido qilish;

6. Qypbonlik cŭĭish (qipon va tamatty' hajini niyat qilganlapga).

Vojibning hukmi: vojib bŭlgan amallardan birini tark qilish bilan jazo lozim bŭladi. Haji haj bŭlsa-da, uzrsiz tark qilingan ŭrinlarda jonliq sŭĭish vojib bŭladi.

Hajning sunnatlari:

1. Ehromga kipish ychyn g'ycl qilish;

2. Ehromga kipish paĭtida xyshbŭĭlik cyptish;

3. Tavsiya etilgan o'rinlarda Labbaĭka (talbiya)ni aĭtib yurish; 

4. Tavofyl-qudum qilish;

5. Tavof chog'ida etti mapta yzlykciz aĭlanish;

6. Sa'ĭning etti mapta bopib-kelishini ketma-ket qilish;

7. Sa'ĭda tahopatli bŭlish;

8. Tosh otishni kechaciga qoldipmaclik;

9. Tashpiq kechalapi Minoda ëtish.

Hajning harom va makruh amallari ham bŭlib, fiqh kitoblarimizda batafsil bayën qilingan.

Haj quĭidagi dalillar bilan farz bŭlgan:

“Odamlardan yo'lini topganlariga Alloh uchun baytni Haj qilmoq burchdir. Kimki kufr keltirsa, Alloh olamlardan behojatdir”(Oli Imron surasi, 97-oyat).

Abdulloh ibn Umar roziĭallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alaĭhi va sallam: «Islom besh narsaga bino qilingan: «Allohdan o'zga iloh yo'q, Muhammad Allohning Rasulidir», deb guvohlik berish, namozni to'kis ado etish, zakot berish, haj qilish va Ramazon ro'zasini tutish», dedilar» (Muttafaqun alayh).

Haj hijriĭ tŭqqizinchi ĭilning oxirida farz bŭlgan. Lekin ma'lum sabablarga kŭra, Rasululloh sollallohu alaĭhi vasallam ŭsha ĭili haj qilmadilar. Keĭingi ĭil ŭninchi sanada juda katta jamoat bilan haj qildilar. Bu voqea tarixda “Hajjatul vado'” – vidolashuv haji nomi bilan mashhur.

Hajning farzligi Kitob, sunnat va ijmoi ummat bilan sobit bŭlgan. Haj qilmoqchi bŭlgan kishi balog'atga etgan, aqli raso, sog'lom, safar harajatlariga qodir, hajga borib kelguniga qadar ŭz qaramog'idagilarni nafaqa bilan ta'minlagan bŭlishi kerak. Yŭllar ochiq va bexatar bŭlishi ham shart qilinadi. Kimda mana shu shartlar topilsa, unga haj farz bŭladi.

Rasululloh sollallohu alaĭhi vasallam umrlarida bir marta haj, tŭrt marta umra qilganlar.

Davomi bor...

 

O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy

Nuriddin domla Holiqnazarov hazratlarining

"Haj buyuk ibodatdir" nomli kitoblaridan olindi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

“Odamlarni afv etadiganlar...”

16.07.2025   6033   4 min.
“Odamlarni afv etadiganlar...”

Abdurrazzoq San’oniy aytadi: Ali ibn Husayn roziyallohu anhum namoz uchun tahorat qilayotgan edi. Shu payt suv quyib turgan joriya qo‘lidan obdasta tushib ketib, uning yuziga ozgina shikast yetkazdi. Ali ibn Husayn boshini ko‘tarib, joriyaga qaradi. Joriya vaziyatni yumshatish maqsadida Qur’oni karim oyatlaridan o‘qidi: “... G‘azablarini yutadigan... (Oli Imron surasi, 134-oyat). Ali ibn Husayn roziyallohu anhum jimgina javob berdi: “G‘azabimni bosdim”.

Joriya oyatning davomini o‘qidi: ...odamlar-ni (xato va kamchiliklarini) afv etadiganlardir....

U kishi dedi: “Men seni afv etdim”.

Joriya oyatning oxirini o‘qidi: Alloh ezgulik qiluvchilarni sevar”.

Ali ibn Husayn roziyallohu anhum dedi: “Bor, sen Allox yo‘lida ozodsan”.

Abdulloh ibn Ato aytadi: “Ali ibn Husaynning bir g‘ulomi (quli) xatoga yo‘l qo‘ydi va jazoga loyiq bo‘ldi. Ali ibn Husayn qamchini oldi. So‘ng u zot bunday oyatni o‘qidi: (Ey Muhammad!) Imon keltirgan kishilarga ayting, ular Alloh kunlari (qiyomat)dan umid qilmaydigan kimsalarni kechirib yuboraversinlar! Shunda (u sabrli) kishilarni qilgan ishlari (kechirishlari) sababli mukofotlagay! (Josiya surasi, 14-oyat).

Qul esa dedi: “Men bunday emasman, men Allohning rahmatidan umidvorman va uning azobidan qo‘rqaman”.

Ali ibn Husayn roziyallohu anhum qamchini tashlab yubordi va dedi: “Sen Alloh yo‘lida ozodsan”.

Muso ibn Dovud aytadi: Ali ibn Husayn xizmatkorini ikki marta chakirdi, u javob bermadi. Uchinchi marta chaqirgach javob qildi. Ali ibn Husayn unga dedi: “Ey o‘g‘lim, ovozimni eshitmadingmi?”.

Xizmatkor: “Eshitdim”, dedi.

Ali ibn Husayn so‘radi: “Nega javob bermading?”.

Xizmatkor: “Sizning shafqatingizga ishondim”, dedi.

Abdulg‘ofir ibn Qosim aytadi: Ali ibn Husayn masjiddan chiqib ketayotgan edi. Bir odam kelib uni haqorat qildi. Shunda Alining xizmatkor va qullari unga tashlanishdi.

Ali ibn Husayn ularni to‘xtatdi va bunday dedi: “Bas qilinglar, uning holatiga qaranglar”.

So‘ngra o‘sha odamga dedi: “Bizda siz bilmagan yana ko‘p narsalar bor. Agar sizga yordam kerak bo‘lsa, ayting, yordam beraylik”. O‘sha odam xatosini anglab, uyaldi va ortiga qaytdi.

Ali ibn Husayn uni yoniga chaqirib, o‘zi kiyib turgan chakmonini yelkasiga tashladi va ming dirham pul berdirdi.

Abu Ya’qub Muzaniy deydi: Hasan ibn Hasan bilan Ali ibn Husayn o‘rtasida bir oz noxushlik bo‘lib qoldi. Hasan bir kuni masjidda Ali ibn Husaynning yoniga keldi, uni turli so‘zlar bilan haqorat qildi. Ali ibn Husayn esa unga bir og‘iz ham javob qaytarmadi.

So‘ngra Hasan chiqib ketdi. Kechasi u alining uyiga bordi va eshigini qoqdi. Ali ibn Husayn eshikni ochib chiqdi. Hasan unga:

- Ey aka, agar siz haqiqatan ham men aytganlarimdek bo‘lsangiz, Alloh meni mag‘firat qilsin. Agar men yolg‘onchi bo‘lsam, Allox sizni mag‘firat qilsin, dedi va ketdi.

Ali ibn Husayn ortidan borib, yetib oldi va uni og‘ushiga oldi. Ikkovi yig‘lab yuborishdi. Shunda Hasan:

- Qasamki, endi siz xafa bo‘ladigan biron ish qilmayman, - dedi.

Ali esa unga: - Sen ham menga aytgan so‘zla ring uchun halollikdasan,- dedi.

Ibn Abi Dunyo rivoyat qiladi: Ali ibn Husaynning xizmatkori shoshgan holda oshxonadan temir pechni olib kelayotgan edi. Kutilmaganda temir pech tushib ketdi ketdi va narigi tomondan pastga tushib kelayotgan Ali ibn Husayn o‘g‘lining boshiga tegib, jarohat yetkazdi. Oqibatda u halok bo‘ldi. Mehmonlar bilan suhbatlashib o‘tirgan Ali ibn Husayn o‘rnidan sakrab turib, xizmatkorga dedi: “Sen ozodsan. Bu ishni qasddan qilmaganingni bilaman”. So‘ngra Ali ibn Husayn mayyitni dafn etish tadorigini ko‘rdi.

Shayx Mahmud MISRIYning “Solih va solihalar hayotlaridan qissalar”
nomli asaridan Ilyosxon AHMЕDOV tarjimasi.