Sayt test holatida ishlamoqda!
21 Iyul, 2025   |   26 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:30
Quyosh
05:08
Peshin
12:34
Asr
17:38
Shom
19:55
Xufton
21:25
Bismillah
21 Iyul, 2025, 26 Muharram, 1447

Hikmat nima?

25.06.2022   3562   5 min.
Hikmat nima?

Hikmat inson hayotini tartibga solishga, sokin, sermazmun va sermahsul eishga, xato-kamchiliklardan, toyilishlardan xoli etishiga xizmat qiladigan yuksak bilimdir. Hikmat insonning aqlini charxlaydi, akovatini oshiradi. Hikmat bilan ish tutish insonning oiladagi, jamiyatdagi, hatto o'z nazdidagi martabasini ko'taradi. Hikmat kishiga hayot tajribasini tayyor xulosasini taqdim qiladi.

Bir hakimdan : “Inson bir necha yuz yil umr ko'rishi mumkinmi?” deb so'rashibdi. U:  “Ha”, deb javob beribdi. “qanday qilib?” deyishibdi. Shunda hakim : “Kitob o'qib. Chunki kitob bir insonning bir necha yil, balki bir umrlik tajriba va bilimlarining xulosasi o'laroq dunyoga keladi. Uni o'qigan kishi o'shancha umr ko'rgan hisoblanadi”, deb aytgan ekan.

Insonga ana shunday asrlarga tatigulik umr baxsh etadigan kitoblar ichida eng qimmatlisi, shubhasiz, va'zu –hikmatga doir asarlardir. Binobarin, hikmatlarni o'ziga singdira bilgan odam ming yillab umr ko'rgandek tajribaga ega bo'ladi. Chunki ayrim hikmatlar butun bir inson umrining xulosasi o'laroq dunyoga kelgan. Ana shunday hikmatlarni o'rgangan kishi o'sha hikmatlarni aytgan insonlarning umricha hayot kechirgandek  bo'ladi. 

Islom ummati hikmatlarni o'rganishga, uni hayotga tatbiq etishga, uni hayotda aks ettirishga, har bir ish ortidagi hikmatlarni ochib berishga qadimdan intilib kelgan. Jumladan, bizning ulug' ajdodlarimiz ham haqiqiy hikmatparvar, hikmatga shaydo insonlar bo'lishgan. Shuning uchun ham ulug' bobokalonlarimizning ilmiy me'roslarida dunyodagi eng go'zal hikmatlar aks etgan. 

 Alloh taolo Qur'oni Karimda shunday marhamat qiladi:

يؤتي الحكمة من يشاء و من يؤت الحكمة فقد اوتي خيرا كثيرا

U O'zi istagan kishilarga hikmat (foydali bilim) beradi. Kimga hikmat berilgan bo'lsa, bas, muhaqqaqki, unga ko'p yaxshilik berilibdi.” (Baqara surasi, 269 – oyat) 

و قال صلئ الله عليه وسلم:

لا حسد الا في اثنتين رخل اتاه الله ما لا فسلطه علي هلكته في الخير و رجل اتاه الله الحكمة            فهو يقضي بها و يعلمها الناس

Rosululloh s.a.v aytadilar:

“Hasad qilish mumkin emas, faqat ikki kishiga nisbatan hasad(havas) bundan mustasno:Alloh taolo mol bergan va uni yaxshilikka sarflashga muvaffaq qilib qo'yilgan kishi; Alloh taolo hikmat bergan, shu hikmat bilan hukm yuritadigan va shu hikmatni odamlarga o'rgatadigan kishi”.

Luqmoni Hakimdan naql qilinishicha, uning hovlisi eshigiga shunday deb bitilgan ekan: ”Bizning hikmatimizdan o'zini tanigan, nafsini o'z haddida to'xtatgan va boshiga tushgan ishlar tadbirini insof bilan amalga oshira oladigan insongina foydalana oladi. Kimda shu sifatlar bo'lsa, kirsin, yo'qsa, to shularni hosil qilguncha qaytib ketaversin”.

Alloh taolo hikmatni, hikmatli bandalarini shunday sevar ekan qanday qilib O'zining so'nggi va oxirzamon payg'ambariga yuborgan Buyuk Kalomi Qur'oni Karimni hikmat ila yubormasin?!

Alloh taolo O'z Kalomini buyuk hikmatlar ila yubordi. Qur'oni Karimni o'qiganingiz sari, ma'nolarini anglaganingiz sari yanada chuqur ma'nolar kelib chiqaveradi. Qur'oni Karimni har qanday soha vakili u xoh tibbiyot xodimi bo'lsin, xoh kimyogar, yohud adabiyotshunos uning mo'jizaviyligi, balog'ati va fasohati-yu, ulkan hikmatlariga duch keladi. Mana necha asrlar davomida Qur'oni Karimda kelgan oyatlarning ma'nolari ustida ishlab, ularni mag'zini chaqishga uringan sari fanga, insoniyatga noma'lum bo'lgan qanchadan – qancha ilmlar oshkor bo'lib bormoqda. Ha, azizlar Qur'oni Karim ana shunday ulug' va mo'jiza o'laroq biz insoniyatga yuborilgan Kitobki, qiyomatga qadar insoniyat uning ma'nolari ustida ilmiy izlanishlar olib boraveradi, izlanishlar ko'paygani sari Qur'onning naqadar Buyuk Qudrat va Hikmat egasi tomonidan yuborilganiga aqllar ishonaveradi. Alloh taolo Qur'onni o'zgacha uslublar ila bezadi, bu uslublar Qur'onning balog'ati-yu, fasohatiga yanada ko'rk bag'ishladi, uni hikmatlar bilan yanada boyitdi. Insoniyat har qancha urinmasin Qur'oni Karim oyatlariga o'xshash bir oyat ham keltira olishdan ojizligicha qolaveradi.

 

TII 403 – guruh talabasi O'rinova Lutfiya

Boshqa maqolalar

O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlari uchun namuna – Butunjahon Islom uyushmasi rahbari

16.07.2025   10788   5 min.
O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlari uchun namuna – Butunjahon Islom uyushmasi rahbari

Saudiya Arabistonining Makka shahrida O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari Firdavs Abduxoliqov hamda Butunjahon Islom uyushmasi Bosh kotibi Shayx Muhammad bin Abdulkarim al-Issa  ishtirokida uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Ushbu uchrashuv va tashrif Butunjahon Islom uyushmasi taklifiga binoan amalga oshirildi. Unda O‘zbekistonning Saudiya Arabistonidagi favqulodda va muxtor elchisi Nodir Turg‘unov ham qatnashdi.

Do‘stona va samimiy ruhda o‘tgan uchrashuvda Markaz rahbari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan yurtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi haqida jumladan, Markaz doirasida amalga oshirilayotgan tadbirlar, barcha ilmiy va tashkiliy ishlar haqida ma’lumot berdi.

– O‘zbekiston Islom ilmi, fiqh va hadis sohasida yuksak merosga ega. Bu zaminda mashhur ulamolar, buyuk faqihlar, muhaddislar, mutafakkirlar va san’atshunoslar yetishib chiqqan, – dedi Islom uyushmasi bosh kotibi. – Ushbu merosning Islom olamidagi ahamiyati va dolzarbligini ko‘rsatishda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi muhim o‘rin tutadi. Bu yurtning taniqli va mashhur allomalari tufayli Islom sivilizatsiyasining asl mohiyati xususan, insonparvarlik va bag‘rikenglik qadriyatlari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Mazkur megaloyiha bu boy merosni jahon hamjamiyatiga tanitishda asosiy ahamiyatga ega. Biz Butunjahon Islom uyushmasi nomidan ushbu sa’y-harakatlarni to‘liq qo‘llab-quvvatlaymiz. O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlar uchun namuna bo‘ladi. Markaz bilan hamkorlik qilishdan benihoyat mamnunmiz! – deya ta’kidladi Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa.

Uchrashuv davomida Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar xususan, Islom sivilizatsiyasi markazining barcha tadbirlari, rejalashtirilgan turli anjumanlarga qiziqish bildirib, bu borada olib borilayotgan ishlarni yuksak baholadi va mamnuniyat bilan e’tirof etdi. Islom sivilizatsiyasi markazining ochilish marosimi  qanchalik ahamiyatli ekanligiga esa alohida to‘xtaldi. Shu o‘rinda Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqidan quyidagi iqtiboslarni keltirdi: “Biz butun jahon jamoatchiligiga islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni eng muhim vazifa, deb hisoblaymiz. Biz muqaddas dinimizni azaliy qadriyatlarimiz mujassamining ifodasi sifatida behad qadrlaymiz. Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi. Islom sivilizatsiyasi markazining faoliyati ham shu maqsadga xizmat qiladi”. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Prezidenti tomonidan BMT minbaridan turib ilgari surilgan mazkur ulkan tashabbus Butunjahon Islom uyushmasi nomidan qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlab o‘tdi.

Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tarkibida Arab-islom xattotlik maktabini ochish yo‘lga qo‘yilganini ma’lum qildi. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa ushbu loyihani to‘la-to‘kis qo‘llab-quvvatladi:

– Yangi O‘zbekiston loyihasi bo‘lmish bu xattotlik maktabi orqali Qur’oni karimning har bir surasini maxsus arab xatida, bezaklar bilan boyitilgan tarzda qo‘lda ko‘chirish maqsadga muvofiq, – deya taklif qildi Bosh kotib, – O‘zbekistondagi bo‘lajak Arab-islom xattotlik maktabi faoliyatini yo‘lga qo‘yishda, shuningdek, jahon miqyosida mashhur bo‘lgan katta tajribaga ega xattotlarni ushbu markazga jalb etish, xattotlarning ish faoliyati samarali bo‘lishi uchun ularni rag‘batlantirish va umuman maktab faoliyatini rivojlantirishda astoydil hamkorlik qilishga   tayyormiz.

Delegatsiya a’zolari Makka shahrida joylashgan Hiro madaniyat dahasi, Vahiy muzeyi, “Burj as-sa’a” minorasida joylashgan shu nomdagi muzey, Ka’ba kisvasi uchun qirol Abdulaziz majmuasi va Madina shahridagi “Bo‘ston” muzeyi, Payg‘ambarimiz (s.a.v) siyratlari  va Islom sivilizatsiyasi muzeyi, Jidda shahridagi Islom san’ati muzeyi va kutubxonasiga tashrif buyurdi va hamkorlik bo‘yicha muzokaralar olib bordi.

Bundan tashqari, Islom sivilizatsiyasi markazi delegatsiyasi a’zolari muzey va kutubxonalarga qilgan tashriflari jarayonida Payg‘ambarimizning faoliyat va turmush tarzlarini ifodalovchi videolavhalar O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga taqdim etilishi masalasini ham ko‘rib chiqishdi. 

Shuningdek, uchrashuvda O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Samarqandda yangidan bunyod etilayotgan Imom Buxoriy majmuasi ziyoratchilari uchun qulay shart-sharoitlar yaratish masalasida ham fikr almashildi. Bu borada Saudiya Arabistoni tajribasidan foydalanish maqsadida Butunjahon Islom uyushmasi Tadbirlar va konferensiyalar bo‘limi boshlig‘i Shokir Saloh al-Advaniy bilan muloqot o‘tkazildi. Muloqot davomida Islom uyushmasi vakili bu  masalada Saudiya Arabistonining yetakchi tashkilotlaridan biri “Ilm” kompaniyasi ko‘mak berishini bildirdi. Keyingi muhokamalar videokonferensiya shaklida davom ettirilishiga kelishib olindi. 

Islom sivilizatsiyasi markazi