Sayt test holatida ishlamoqda!
06 Iyul, 2025   |   11 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:13
Quyosh
04:56
Peshin
12:33
Asr
17:42
Shom
20:03
Xufton
21:39
Bismillah
06 Iyul, 2025, 11 Muharram, 1447

Haj mavzusiga doir qirq hadis

24.06.2022   1963   66 min.
Haj mavzusiga doir qirq hadis

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.

BISMILLAHIR ROHMANIR ROHIYM

عَنْ أَبِي الدَّرْدَاءِ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " مَنْ حَفِظَ عَلَى أُمَّتِي أَرْبَعِينَ حَدِيثَاً مِنْ أَمْرِ دِينِهَا بَعَثَهُ اللهُ فَقِيهَاً ، وَكُنْتُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةَ شَافِعَاً وَشَهِيدَاً ".

Abu dardo roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kimki ummatimning diniy ishlariga tegishli qirqta hadisni yod olsa, (va uni ularga etkazsa) Alloh uni faqih holida tiriltiradi va qiyomat kuni men unga shafoatchi va uning foydasiga guvohlik berguvchi bo'laman” dedilar”.

Biz ham ushbu hadisdagi bashoratdan umidvor bo'lib, haj borasida qirqta hadisni keltirib o'tishni lozim topdik.

 

HAJ MAVZUSIGA DOIR QIRQ HADIS

رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ (128) رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (129)

Robbimiz, ikkovimizni O'zingga musulmon bo'lganlardan qil va zurriyotimizdan ham O'zingga musulmon ummat qil, bizga ibodatlarimizni ko'rsat, tavbamizni qabul et. Albatta, Sening O'zing tavbalarni ko'plab qabul etuvchi, rahmli zotsan. Robbimiz, o'zlarining ichidan ularga oyatlaringni tilovat qilib beradigan, kitobni va hikmatni o'rgatadigan, ularni poklaydigan Payg'ambar yubor. Albatta, Sening O'zing aziz va hikmatli zotsan” (Baqara 128-129 oyatlar).

Haj va umra bandani Alloh taologa bog'laydigan, oshiqona bir ibodat bo'lib, unga doir qirqta hadis quyida tarjimasi bilan keltiriladi. Har bir hadisda haj yoki umraning qaysidir amallari yoki fazilatlari bayon qilinganligi uchun ularning har birini alohida sarlavha ostida zikr qilindi. Alloh taologa muxlis va maqbul bandalar ushbu hadislardan foyda olsalar degan umiddamiz.

 

1. RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAM QANDAY TALBIYa AYTAR EDILAR?

عَنْ عَبْدِ الله بْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا أَنَّ تَلْبِيَةَ رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "لَبَّيْكَ اللَّهمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ".

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning talbiyalari “Labbaykallohumma labbayk. Labbayka la shariyka laka labbayk. Innal hamda, vanne'mata laka val mulk. La shariyka lak!” edi” (Termiziy, Buxoriy, Nasoiy rivoyati).

Ma'nosi: “Allohim! Huzuringda hozirman, Allohim! Huzuringda hozirman! Allohim! Huzuringda hozirman! Sening sheriging yo'qdir! Allohim! Huzuringda hozirman! Albatta, hamd, ne'mat va mulk barchasi Senikidir! Sening sheriging yo'q zotsan!”.

عَنِ الْفَضْلِ بْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ:" أَرْدَفَنِي رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم مِنْ جَمْعٍ إِلَى مِنًى ، فَلَمْ يَزَلْ يُلَبِّي حَتَّى رَمَى الْجَمْرَةَ".

Fazl ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Jam'dan Minogacha meni ulovlariga mingashtirib keldilar va jamrai aqabaga tosh otgunlaricha talbiya aytishda davom etdilar” (Termiziy rivoyati).

 

2. HAJ QILIShNI ORTGA SURGAN VA UNGA BYePARVO BO'LGAN KIShIGA AZOBNING VA_''DASI

عَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم:" مَنْ مَلَكَ زَادًا، وَرَاحِلَةً تُبَلِّغُهُ إِلَى بَيْتِ اللهِ ، وَلَمْ يَحُجَّ ، فَلاَ عَلَيْهِ أَنْ يَمُوتَ يَهُودِيًّا ، أَوْ نَصْرَانِيًّا ، وَذَلِكَ أَنَّ اللهَ يَقُولُ فِي كِتَابِهِ : "وَللهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً".

Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

Kimki uni Baytullohgacha etkazadigan zodi rohilaga ega bo'la turib, haj qilmasa, yahudiy yoki nasroniy holida vafot etishining farqi yo'qdir. Bu Allohning O'z kitobida “Odamlardan yo'liga qodir bo'lganlariga Alloh uchun baytni haj qilmoq farzdir” degani uchundir”, dedilar” (Termiziy rivoyati).

 

3. QAYSI HAJ ENG AFZAL HAJDIR

عَنْ أَبِي بَكْرٍ الصِّدِّيقِ رَضِيَ الله عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم سُئِلَ أَيُّ الْحَجِّ أَفْضَلُ؟ قَالَ: الْعَجُّ وَالثَّجُّ.

Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan qaysi haj afzaldir?” deb so'raldi. U zot:

“Baland ovozda talbiya aytilgani va qon oqizilgani”, dedilar” (Termiziy rivoyati).

Foyda: Qiron va tamattu' hajida qurbonlik mavjuddir. Ifrod esa, qurbonlik vojib emas. Shuning uchun ifrod hajga nisbatan qiron va tamattu' afzal va ziyoda savoblidir.

 

4. HAJ VA UMRA IBODATI BILAN INSON GUNOHLARDAN POK BO'LADI

عَنْ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ الله عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "تَابِعُوا بَيْنَ الْحَجِّ وَالْعُمْرَةِ فَإِنَّهُمَا يَنْفِيَانِ الْفَقْرَ وَالذُّنُوبَ كَمَا يَنْفِي الْكِيرُ خَبَثَ الْحَدِيدِ وَالذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَلَيْسَ لِلْحَجَّةِ الْمَبْرُورَةِ ثَوَابٌ إِلاَّ الْجَنَّةُ". رَوَاهُ النَّسَائِيُّ وَالتِّرْمِذِيُّ.

Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

“Ketma-ket haj va umra qilinglar. Chunki, u ikkisi temirchining bosqoni temir, oltin va kumushning kirini ketkazganidek (haj va umra qilguvchidan) faqirlik hamda gunohlarni ketkazadi. Hajji mabrurning savobi jannatdan o'zga bo'lmas”, dedilar” (Nasaiy va Termiziy rivoyati)..

 

5. ENG AFZAL AMAL QABUL BO'LGAN HAJDIR

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم سُئِلَ أَيُّ الْعَمَلِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: إِيمَانٌ  بِاللهِ وَرَسُولِهِ، قِيلَ ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللهِ، قِيلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: حَجٌّ مَبْرُورٌ. رَوَاهُ الشَّيْخَانِ وَالنَّسَائِيُّ.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan:

“Qaysi amal afzal?” deb so'raldi.

“Allohga va Uning Rasuliga iymon keltirish”, dedilar.

“Keyin nima?” deyildi.

“Allohning yo'lida jihod qilish”, dedilar.

“Undan keyin nima?” deyildi.

“Mabrur haj”, dedilar” (Buxoriy rivoyati).

 

6. AYoLLAR UChUN ENG AFZAL AMAL MAQBUL HAJDIR

وَقَالَتْ عَائِشَةُ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا: "يَا رَسُولَ اللهِ نَرَى الْجِهَادَ أَفْضَلَ الْعَمَلِ أَفَلاَ نُجَاهِدُ، قَالَ: "لاَ لَكِنَّ أَفْضَلَ الْجِهَادِ حَجٌّ مَبْرُورٌ".

Oisha roziyallohu anho:

“Ey Allohning Rasuli! Jihodni eng afzal amal deb bilamiz. Jihod qilaylikmi?” dedi.

“Yo'q. Ammo jihodning afzali hajji mabrurdir”, dedilar” (Buxoriy rivoyati).

 

7. GUNOHLARDAN POKLANIShGA SABAB BO'LGUVChI HAJ QANDAY BO'LADI

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قاَلَ: "مَنْ حَجَّ ِللهِ فَلَمْ يَرْفُثْ وَلَمْ يَفْسُقْ رَجَعَ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ".

Abu hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

“Kim Alloh uchun haj qilib, fahsh so'z aytmasa va fisqu fasod qilmasa, xuddi onasidan yangi tug'ilgandek bo'lib qaytadi”, dedilar” (Buxoriy rivoyati).

 

8. HAJ VA UMRA QILGUVChINING DUOSI MAQBULDIR

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ :” الْحَاجُّ وَالْعُمَّارُ وَفْدُ اللَّهِ إِنْ دَعَوْهُ أَجَابَهُمْ وَإِنِ اسْتَغْفَرُوهُ غَفَرَ لَهُمْ".

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Hoji va umra qilguvchi Allohning mehmonidir. Agar Allohga duo qilsalar duolarini ijobat qiladi va agar Undan mag'firat so'rasalar ularni mag'firat qiladi” dedilar” (Ibn Moja rivoyati).

 

9. HAJ VA UMRA QILGUVChILARDAN DUO SO'RASh SUNNATDIR

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: إِذَا لَقِيتَ الْحَاجَّ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ وَصَافِحْهُ وَمُرْهُ أَنْ يَسْتَغْفِرَ لَكَ قَبْلَ أَنْ يَدْخُلَ بَيْتَهَ فَإِنَّهُ مَغْفُورٌ لَهُ.

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Hoji bilan uchrashsang unga salom bergin hamda u bilan qo'l berib ko'rishgin va uyiga kirishidan ilgari sen uchun istig'for aytishini so'ragin. Chunki, u (hoji) gunohlari kechirilingan kishidir” dedilar” (Imom Ahmad rivoyati).

 

10. ALLOHNING RASULI SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAM HAM O'ZLARINING HAQLARIGA HOJIDAN DUO SO'RAGANLAR

عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَ أَنَّ عُمَرَ اسْتَأْذَنَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فِى الْعُمْرَةِ، فَأَذِنَ لَهُ، فَقَالَ: "يَا  أَخِى، أَشْرِكْنَا فِى صَالِحِ دُعَائِكَ، وَلاَ تَنْسَنَا.

Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Umar Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan umra qilishga izn so'radilar. Unga izn berib:

“Ey, birodarim! O'zingni xos duoingda bizni ham sherik qilgin va bizni unutib qo'ymagin” dedilar” (Ibn Moja rivoyati).

 

11. HAROMDAN ORTTIRILGAN BOYLIK BILAN HAJ VA UMRA QILIShNING OQIBATI

عَن اَبِي هُرَيرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ إِذَا خَرَجَ الرَّجلُ حَاجًّا بِنَفَقَةٍ طَيِّبَةٍ وَوَضَعَ رِجلَهُ فِي الغَرزِ فَنَادَى لَبَّيكَ اَللهُمَّ لَبَّيكَ نَادَاهُ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ لَبَّيكَ وَسَعدَيكَ زَادُكَ حَلالٌ وَرِاحلَتُكَ حَلالٌ وَحَجُّكَ مَبرُورٌ غَيرُ مَأزُورٌ وَإِذَا خَرَجَ بِالنَّفَقَةِ الخَبِيثَةِ فَوَضَعَ رِجلَهُ فِي الغَرزِ فَنَادَى لَبَّيكَ نَادَاهُ مُنادٍ مِنَالسَّمَاءِ لا لَبَّيكَ وَلا سَعدَيكَ زَادُكَ حَرَامٌ وَنَفَقَتُكَ حَرَامٌ وَحَجُّكَ غَيرُ مَبرُورٍ.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kishi halol mol bilan haj safariga chiqsa va oyog'ini (ulovining) uzangisiga qo'yib:

“Labbaykallohumma labbayk” deb talbiya aytib nido qilsa, osmondan bir nido qiluvchi nido qilib:

“Labbayka va sa'dayka. Sening luqmang halol, sening uloving halol va gunohu ma'siyatdan holi bo'lgan hajing mabrurdir. Agar harom mol bilan haj safariga chiqsa va oyog'ini (ulovining) uzangisiga qo'yib:

“Labbayka” deb talbiya aytib nido qilsa, osmondan bir nido qiluvchi nido qilib:

“Senga na labbayka va na sa'dayka bor. Sening luqmang harom, sening nafaqang harom va qilgan hajing maqbul emas” deydi” dedilar” (Mu'jami avsat).

 

12. HAJ SAFARIDA SARF-HARAJAT QILIShNING FAZILATI

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ بُرَيْدَةَ الأَسْلَمِى رَضِيَ اللهُ عَنْهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم :« النَّفَقَةُ فِى الْحَجِّ كَالنَّفَقَةِ فِى سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ بِسَبْعِ مِائَةِ ضِعْفٍ".

Abdulloh ibn Burayda otas Burayda Aslamiydan rivoyat qiladi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Haj safarida sarf-xarajat qilish Alloh azza vajalla yo'lida sarf-xarajat qilish kabi (birning evaziga) etti yuz barobar (ajr) bo'ladi” dedilar” (Imom Ahmad rivoyati).

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " الْحُجَّاجُ وَالْعُمَّارُ وَفْدُ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ، يُعْطِيهِمْ مَا سَأَلُوا، وَيَسْتَجِيبُ لَهُمْ مَا دَعَوْا، وَيُخْلِفُ عَلَيْهِمْ مَا أَنْفَقُوا الدِّرْهَمَ أَلْفَ أَلْفٍ ".

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Hojilar va umra qilguvchilar Alloh azza vajallaning mehmonidirlar. Ularga so'ragan narsasini beradi. Duo qilgan narsalarini ular haqqida ijobat qiladi va ular sarflagan bir dirham evaziga minglab beradi” dedilar” (Shu'abi iymon).

عن ابن بريدة رَضِيَ اللهُ عَنْهَ عن أبيه ، عن النبي صلى الله عليه وسلم قَالَ: " النَّفَقَةُ فِى الْحَجِّ مِثلُ النَّفَقَةِ فِي سَبِيلِ اللهِ الدِّرْهَمُ بِسَبْعِمِائَةٍ " .

Burayda roziyallohu anhu otalaridan rivoyat qiladi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

“Hajga qilingan nafaqa Alloh yo'lida qilingan nafaqa kabidir. Bir dirham evaziga etti yuz barobardir” dedilar” (Mu'jamul avsat).

Foyda: Ba'zi rivoyatlarda haj safari davomida sarflangan bir so'm evaziga yuz ming so'mni ajri, savobi va fazilati beriladi deyilgan. Shuning uchun mablag'ini isrof qilmasdan, hursand bo'lib sarf qilishi lozim. Ba'zi haj safariga borgan odamlar zaruriy va kerakli narsalarga sarf-xarajat qilgani qizg'anib keraksiz bo'lgan sovg'a-salom olishga katta sarf qiladilar. Aslida esa, Haramda istiqomat qilayotgan paytda eyish-ichish, Mino, Arafot va Muzdalifaga borib-kelishda hursand bo'lib sarf qiilgan har bir so'mi evaziga yuz minglab Alloh yo'lida qilingan ehsonning savobi beriladi.

 

13. QODIR BO'LA TURIB HAR BYeSh YILDA HAJ SAFARIGA BORMASLIK MAHRUMLIKKA SABABDIR

عَنْ أبي سعيد رَضِيَ الله عَنْه قال أَنَّ رَسُولَ الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قال عن اللَّهِ عز وجل يقول إِنَّ عَبْدًا أَصْحَحْتُ لَهُ جِسْمَهُ وَأَوْسَعْتُ عَلَيْهِ في المعيشة تمضي عليه خمسة أَعْوَامٍ لَا يَفِدُ إِلَيَّ لَمَحْرُومٌ.

Abu Sa'iyd Hudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Alloh azza vajalla dedi:

“Qaysi bandani jismini sog'lom, rizqini keng qilsamu u har besh yilda huzurimga hozir bo'lmasa, (u rahmatimdan) mahrumdir” dedilar” (Ibn Hibbon rivoyati).

Foyda: Mazkur hadisi sharif qudsiy hadis bo'lib, Rasululloh sollallohu alayhi vsallamning lafzlari bilan unda Alloh taoloning ko'rsatmasi bevosita bayon qilinmoqda. Hajga qodir bo'lib, tez-tez hajga borib turgan kishiga ko'plab yaxshi mukofatlar, nasibalar mavjuddir.

عن الحسين علي بن رضي الله عنه قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : « ما من عبد ولا أمة يضن بنفقة ينفقها فيما يرضي الله إلا أنفق أضعافها في سخط الله وما من عبد يدع معونة أخيه المسلم والسعي في حاجته قضيت تلك الحاجة أو لم تقض إلا ابتلي بمعونة من يأثم فيه ولا يؤجر عليه وما من عبد ولا أمة يدع الحج وهو يجد السبيل إليه لحاجة من حوائج الدنيا إلا نظر إلى المحلقين قبل أن يقضي الله تلك الحاجة».

Husayn ibn Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Qaysi bir erkak yoki ayol Alloh rozi bo'ladigan o'ringa nafaqa qilishdan baxillik qilsa, albatta uning mislicha Allohning g'azabini keltiradigan narsaga sarflaydi. Kimki musulmon birodariga yordam berish, hojatini chiqarishda yugirib-elishni tark qilsa, xoh u hojati ravo bo'lsin yoki bo'lmasin gunohga yordam berishga mubtalo bo'ladi hamda savobsiz qoladi. Qaysi bir erkak yoki ayol yo'lga qodir bo'la turib dunyoviy hojatlaridan biror bir hojatni baxona qilib, hajni tark qilsa Alloh uning hojatini chiqarmasidan ilgari hojilarni qaytib kelganini ko'radi, ya'ni hojilar ortga qaytib kelmagunlaricha Alloh uning hojatini ravo qilmaydi”.

 

14. HAJ SAFARIDA VAFOT ETGAN KIShIGA QIYoMAT KUNIGAChA AJR YoZILIB TURADI

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "مَنْ خَرَجَ حَاجًّا فَمَاتَ كُتِبَ لَهُ أَجْرُ الْحَاجِّ إلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ خَرَجَ مُعْتَمِرًا فَمَاتَ كُتِبَ لَهُ أجر المعتمر إلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، ...".

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kimki haj safariga chiqib vafot etsa, qiyomat kunigacha unga haj qilguvchining ajri yozilib turadi. Kimki, umra safariga chiqib vafot etsa, qiyomat kunigacha umra qilguvchining ajri unga yozilib turadi...” dedilar” (Abu Ya'lo rivoyati).

 

15. ELLIK MARTA TAVOF QILGUVChI MA_''SUM GO'DAK KABI GUNOHLARDAN POKDIR

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهَ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: مَنْ طَافَ بِالْبَيْتِ خَمْسِينَ مَرَّةً خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ.

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kim ellik marta Baytullohni tavof qilsa, gunohlaridan onasidan yangi tug'ilgandek bo'lib chiqur” dedilar” (Termiziy rivoyati).

 

16. BAYTNI BIR HAFTA TAVOF QILGAN KIShI

عَنْ اِبْن عُمَر َضِىَ اللَّهُ عَنْهَ قَالَ: "سَمِعْت رَسُول اللَّه صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُول: "مَنْ طَافَ بِالْبَيْتِ أُسْبُوعًا لَا يَضَع قَدَمًا وَلَا يَرْفَع أُخْرَى إِلَّا حَطَّ اللَّه عَنْهُ بِهَا خَطِيئَة , وَكَتَبَ لَهُ بِهَا حَسَنَة وَرَفَعَ لَهُ بِهَا دَرَجَة".

Ibn Umar roziyallohu anhu:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kimki baytni bir hafta tavof qilsa, (tavofda) bir qadamni qo'ymaydi va boshqasini ko'tarmaydi magar (qo'ysa va ko'tarsa) Alloh undan u (qo'ygan va ko'targan har bir qadamiga) bir gunohni kechadi va u (qo'ygan va ko'targan qadam) sababli u uchun hasana yozadi hamda u sababli uning darajasini ko'taradi” deyayotganlarini” eshitdim” dedi.

 

17. QORA TOSh GUNOHLARINI SO'RIB OLADI

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: نَزَلَ الْحَجَرُ الأَسْوَدُ مِنَ الْجَنَّةِ وَهُوَ أَشَدُّ بَيَاضًا مِنَ اللَّبَنِ فَسَوَّدَتْهُ خَطَايَا بَنِى آدَمَ.

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Hajari asvad jannatdan tushdi. U sutdanda oppoq edi. Bas, uni odam bolasining xatolari qoraytirdi” dedilar” (Termiziy rivoyati).

Foyda: Qora toshda gunohlarni tortib olish xususiyati mavjuddir.

 

18. QORA TOSh VA MAQOMI IBROHIM ASLIDA NUR TARATUVChI EDI

عَنْ عَبْد اللَّهِ بْن عَمْرٍو رَضِىَ اللَّهُ عَنْهَ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ إِنَّ الرُّكْنَ وَالْمَقَامَ يَاقُوتَتَانِ مِنْ يَاقُوتِ الْجَنَّةِ طَمَسَ اللَّهُ نُورَهُمَا وَلَوْ لَمْ يَطْمِسْ نُورَهُمَا لَأَضَاءَتَا مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ.

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

U: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Rukn (qora tosh) va maqom (maqomi Ibrohim) jannat yoqutlaridan ikki yoqut (tosh) edi. Alloh u ikkisini nurini o'chirdi. Agar u ikkisini nurini o'chirmaganida, mashriq bilan mag'rib o'rtasini yoritar edi” deyayotganlarini” eshitdim” dedi (Termiziy rivoyati).

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: " إِنَّ الرُّكْنَ وَالْمَقَامَ يَاقُوتَتَانِ مِنْ يَاقُوتِ الْجَنَّةِ نَزَلَا مِنَ السَّمَاءِ لَهُمَا نُورٌ، فَلَمَّا وُضِعَا فِي الْأَرْضِ طُفِئَ نُورُهُمَا، وَلَوْلَا مَا أَطْفَأَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ مِنْ نُورِهِمَا ؛ لَأَضَاءَ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ، آنَسَ اللهُ تَعَالَى بِهِمَا آدَمَ عَلَيْهِ السَّلَامُ، فَكَانَا يَتَلَأْلَآنِ تَلَأْلُؤًا مِنْ شِدَّةِ بَيَاضِهِمَا، وَأَخَذَ آدَمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ الرُّكْنَ فَضَمَّهُ إِلَيْهِ اسْتِئْنَاسًا بِهِ، وَلَوْلَا مَا طَبَعَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ مِنْ أَيْدِي الْجَاهِلِيَّةِ لَأَبْرَأَ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ ، وَلَيْسَ فِي الْأَرْضِ شَيْءٌ مِنَ الْجَنَّةِ إِلَّا الرُّكْنَ وَالْمَقَامَ، فَإِنَّهُمَا جَوْهَرَتَانِ مِنْ جَوْهَرِ الْجَنَّةِ، يَأْتِي كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْظَمَ مِنْ أَبِي قُبَيْسٍ، لَهُمَا عَيْنَانِ وَشَفَتَانِ يَشْهَدَانِ لِمَنْ وَافَاهُمَا بِالْوَفَاءِ "

Ibn Abbos roziyallohu anhumo:

“Rukn va maqom jannat yoqutlaridan ikki yoqutdir. Ikkisi osmondan tushganida u ikkisini nuri bor edi. Yerga ikkisi qo'yilganida u ikkisini nuri o'chirildi. Agar u ikkisini nurini Alloh o'chirmaganida, albatta er va osmon o'rtasini yoritib turar edi. Alloh taolo u ikkisi bilan Odam alayhissalomni hursand qildi. Ikkisi juda oq bo'lganligidan yaltirar edi. Odam alayhissalom ruknni olib, u(Ka'ba) bilan do'st bo'lishi uchun un(ka'ba)ga qo'shdi. Alloh azza vajalla johiliyat qo'li bilan muhrlamaganida ko'r va pesni tuzatar edi. Yer yuzida rukn va maqomdan boshqa jannatdan biror narsa yo'q. U ikkisi jannat javharlaridan ikki javhardir. U ikkisidan har biri qiyomat kuni Abu Qubaysdan ulkan bo'lib keladi. U ikkisini ikki ko'zi, ikki labi bo'lib, ikkisiga vafo qilgan kishilar foidasiga guvohlik beradilar” dedi.

 

19. UZRLI KIShI NOMIDAN HAJI BADAL QILISh

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ : جَاءَ رَجُلٌ مِنْ خَثْعَمَ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أَبِى أَدْرَكَ الإِسْلاَمَ وَهُوَ شَيْخٌ كَبِيرٌ لاَ يَسْتَطِيعُ رُكُوبَ الرَّحْلِ وَالْحَجُّ مَكْتُوبٌ عَلَيْهِ أَفَأَحُجُّ عَنْهُ؟ قَالَ :« أَنْتَ أَكْبَرُ وَلَدِهِ ». قَالَ : نَعَمْ. قَالَ :« أَرَأَيْتَ إِنْ كَانَ عَلَى أَبِيكَ دِينٌ فَقَضَيْتَهُ أَكَانَ ذَلِكَ يُجْزِئُ ». قَالَ : نَعَمْ. قَالَ :« فَاحْجُجْ عَنْهُ ».

Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Has'amlik bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kelib:

“Ey, Allohning rasuli! Otam islomni topdi. U ulovni minishga yaramaydigan keksa yoshdagi kishi bo'lib, uning zimmasiga haj farz bo'ldi. Uni nomidan men haj qilsam bo'ladimi?” dedi.

U zot:

“Sen uning farzandlarini kattasimisan?” dedilar.

U:

“Ha” dedi.

U zot:

“Otangni zimmasida qarzi bo'lsa, uni to'lasang, o'sha (uning nomidan) joiz bo'ladimi?” dedilar.

U:

“Ha” dedi”

U zot:

“Unday bo'lsa, uni nomidan haj qil” dedilar” (Bayhaqiy rivoyati).

 

20. ERKAK KIShI NOMIDAN AYoL KIShINI HAJI BADAL QILIShI

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا أَنَّ امْرَأَةً مِنْ خَثْعَمَ قَالَتْ : يَا رَسُولَ اللَّهِ إنَّ أَبِي أَدْرَكَتْهُ فَرِيضَةُ اللَّهِ فِي الْحَجِّ شَيْخًا كَبِيرًا لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يَسْتَوِيَ عَلَى ظَهْرِ بَعِيرِهِ ، قَالَ : « فَحُجِّي عَنْهُ » .

Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

“Has'am qabilasidan bir ayol:

“Ey, Allohning rasuli tuyani ustida o'tirishga toqat qilmaydigan katta yoshli keksa otamga Allohning farz haji lozim bo'lgan” dedi. U zot:

“Uni nomidan haj qil” dedilar” (Termiziy rivoyati).

 

21. OTA-ONA NOMIDAN HAJI BADAL QILGANLIGI TUFAYLI JAHANNAMDAN OZOD QILINGANLIGI HABARI

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " مَنْ حَجَّ عَنْ وَالِدَيْهِ بَعْدَ وَفَاتِهِمَا كُتِبَ لَهُ عِتْقٌ مِنَ النَّارِ، وَكَانَ لِلْمَحْجُوجِ عَنْهُمَا أَجْرُ حَجَّةٍ تَامَّةٍ مِنْ غَيْرِ أَنْ يُنْقَصَ مِنْ أُجُورِهِمَا شَيْئٌ ".

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kimki ota-onasi vafotidan keyin u ikkisi nomidan haj qilsa, unga do'zaxdan ozodlik yoziladi va u ikkisiga ajrlaridan biror narsani kamaytirilmay to'liq hajning savobi beriladi” dedilar” (Shu'abi iymon).

عن ابن عباس رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قال : قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : مَنْ حَجَّ عَنْ وَالِدَيْهِ أَوْ قَضى عَنْهُمَا مَغْرَماً بَعثَهُ الله يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ الأَبْرَارِ.

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kimki ota-onasi nomidan haj qilsa yoki u ikkisining qarzini to'lasa, qiyomat kuni Alloh taolo uni abrorlar bilan birga tiriltiradi” dedilar” (Mu'jami avsat).

عن زيد بن أرقم رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قال : قال رسول الله صلى الله عليه و سلم :  من حج عن أبيه أو عن أمه أجزأ ذلك عنه وعنهما.

Zayd ibn Arqam roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kim otasi yoki onasi nomidan haj qilsa, o'sha uning ham va u ikkisining nomidan ham joiz bo'ladi” dedilar” (Mu'jami kabiyr).

عن أبي هريرة رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم من حج عن ميت فللذي حج عنه مثل أجره ومن فطر صائما فله مثل أجره ومن دل على خير فله مثل أجر فاعله.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kimki mayyit nomidan haj qilsa, haj qilguvchiga uning ajricha ajr bo'ladi. Kimki ro'zadorni iftor qildirsa, unga uning ajricha ajr bo'ladi. Kimki yaxshi ishga dalolat qilsa, unga uni qilguvchining ajricha ajr bo'ladi” dedilar” (Mu'jami avsat).

 

22. BOShQALAR NOMIDAN HAJ QILIShDAN OLDIN O'ZI NOMIDAN HAJ QILISh LOZIM

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم سَمِعَ رَجُلا يَقُولُ : لَبَّيْكَ عَنْ شُبْرُمَةَ ، قَالَ : مَنْ شُبْرُمَةَ ؟ قَالَ : أَخٌ لِي ، قَالَ : حَجَجْتَ عَنْ نَفْسِكَ ؟ قَالَ : لاَ قَالَ : حُجَّ عَنْ نَفْسِكَ ، ثُمَّ حُجَّ عَنْ شُبْرُمَةَ.

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam bir kishini “Labbayka a'n Shubruma” deyayotganini eshitib:

“Shubruma kim?” dedilar.

U:

“Meni inim” dedi.

U zot:

“O'zingni nomingdan haj qilganmisan?” dedilar.

U:

“Yo'q” dedi.

U zot:

“O'zingni nomingdan haj qilib, so'ng Shubruma nomidan haj qil” dedilar” (Ibn Hibbon rivoyati).

Foyda: Ko'p kishilar o'zlariga farz qilingan hajni ado qilmasdan turib o'zgalar nomidan haj qiladilar. Bu esa, uni bilimsizligidandir. Demak, dastlab o'zini hajini ado qilib, keyingi yillarda imkoni bo'lsa boshqalar nomidan haj qilish lozim.

 

23. RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAM HIJRATDAN KYeYIN TO'RT MARTA UMRA QILGANLAR

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم اعْتَمَرَ أَرْبَعَ عُمَرٍ عُمْرَةَ الْحُدَيْبِيَةِ وَعُمْرَةَ الثَّانِيَةِ مِنْ قَابِلٍ عُمْرَةَ الْقَضَاءِ فِى ذِى الْقَعْدَةِ وَعُمْرَةَ الثَّالِثَةِ مِنَ الْجِعِرَّانَةِ وَالرَّابِعَةِ الَّتِى مَعَ حَجَّتِهِ.

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam to'rt marotaba umra qilganlar: Hudaybiya umrasi, ikkinchi umra kelgusi yili zul qa'da oyida qazo umra, uchinchi umra Jiirronadan ehromga kirganlar, to'rtinchisi hajlari bilan birga qilganlar” (Termiziy rivoyati).

 

24. RAMAZONDA QILINGAN UMRANING FAZILATI HAJGA BAROBAR

عن أم معقل رَضِيَ اللهُ عَنْها عن النبي صلى الله عليه وسلم ، قال : « اعتمري في رمضان ، فإن عمرة في رمضان تعدل حجة.

Ummu Ma'qal roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

“Ramazonda umra qilinglar, chunki ramazonda qilingan umra (ajru savobda) hajga tengdir” dedilar” (Termiziy rivoyati).

عن عثمان بن أبي العاص رَضِيَ اللهُ عَنْه قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم واعلم أن العمر  هي الحج الأصغر وأن عمرة خير من الدنيا وما فيها وحجة خير من عمرة

Usmon ibn Abul Os roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Bilginki, umra u hajjul asg'ardir va umra dunyo va undagi narsalardan yaxshidir. Haj esa, umradan yaxshidir” dedilar” (Mu'jami kabiyrdan qisqartirilgan holda keltirilgan).

عن بن عباس رَضِيَ اللهُ عَنْه قال جاءت أم سليم إلى النبي صلى الله عليه وسلم فقالت حج أبو  طلحة وابنه وتركاني فقال يا أم سليم عمرة في رمضان تعدل حجة

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Ummu Sulaym Nabiy sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kelib:

“Abu Talha va uning o'g'li haj qilib, ikkalalari ham meni tark qildilar” dedi.

Shunda u zot:

“Ey, Ummu Sulaym ramazonda qilingan umra (ajru savobda) hajga barobar bo'ladi” dedilar” (Ibn Hibbon rivoyati).

 

25. MAKKADAN ARAFOTGAChA ULOVDA BORILSA, HAR BIR BOSILGAN QADAMGA YeTMIShTA AJR YoZILADI

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رضى الله عَنْهُمَا ، أَنَّهُ قَالَ لِبَنِيهِ: يا بني ، اخْرُجُوا مِنْ مَكَّةَ حَاجِّينَ مُشَاةً فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: "إنّ لِلْحاجِّ الرَّاكِبِ بكلِّ خَطْوَةٍ تَخْطُوها رَاحِلَتُهُ سَبْعِينَ حَسَنَة ولِلْماشِي بِكلِّ خَطْوَةٍ يَخْطُوها سَبْعَمِائَةٍ حَسَنَةٍ.

Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

U o'g'liga:

“Haj qilguvchi holatda Makkadan (arafotga) piyoda chiqinglar. Chunki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Ulovli hoji uchun ulovi bosgan har bir qadamiga etmishta hasana va piyoda uchun har bir bosgan qadamiga etti yuzta hasana bo'ladi” deyayotganlarini eshitdim” dedi (Mu'jami kabiyr).

Foyda: Makkai mukarramadan arafotgacha piyoda borib, piyoda ortga qaytgan hojiga ulovda borib, ulovda qaytgan hojiga nisbatan olti yuz o'ttizta ajr ziyoda bo'ladi. Shu bilan birga arafotdan tushishda piyoda tushish ulovga nisbatan osonroqdir va savobi ham ziyodadir.

 

26. MAKKAI MUKARRAMADAN ARAFOTGA PIYoDA BORIB, PIYoDA QAYTGAN HOJINING HAR BIR BOSGAN QADAMIGA YeTTI YuZ MING AJR BYeRILADI

عَنْ زَاذَانَ قَالَ : مَرِضَ ابْنُ عَبَّاسٍ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُمَا مَرَضًا فَدَعَا وَلَدَهُ فَجَمَعَهُمْ فَقَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِصلى الله عليه وسلم يَقُولُ :«مَنْ حَجَّ مِنْ مَكَّةَ مَاشِيًا حَتَّى يَرْجِعَ إِلَى مَكَّةَ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ خَطْوَةٍ سَبْعَمِائَةِ حَسَنَةٍ كُلُّ حَسَنَةٍ مِثْلُ حَسَنَاتِ الْحَرَمِ» قِيلَ وَمَا حَسَنَاتُ الْحَرَمِ قَالَ «بِكُلِّ حَسَنَةٍ مِائَةُ أَلْفِ حَسَنَةٍ».

Zozonadan rivoyat qilinadi:

“Ibn Abbos roziyallohu anhumo qattiq kasal bo'lib, farzandini chaqirib, ularni jamlab:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kim piyoda Makkadan haj qilsa, Makkaga qaytgunicha Alloh uning har bir (bosgan) qadamiga etti yuzta hasana yozadi. Har bir hasana haram hasanotlari mislichadir”. “Haram hasanotlari nima?” deyildi. U zot:

“Har bir hasana evaziga yuz ming hasana bordir” deyayotganlarini eshitdim” dedi (Hokim, Bayhaqiy rivoyati).

 

27. NIFOS HOLATDA EHROMGA KIRISh JOIZ

عَنْ جَابِرٍ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ نَفَسَتْ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَيْسٍ مُحَمَّدَ بْنَ أَبِى بَكْرٍ فَأَرْسَلَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ تَسْأَلُهُ كَيْفَ تَفْعَلُ فَأَمَرَهَا أَنْ تَغْتَسِلَ وَتَسْتَثْفِرَ بِثَوْبِهَا وَتُهِلَّ .

Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Asmo bint Umays (hajjatul vido'da) Muhammad ibn Abu Bakr(ni tug'ib, shu sabab)dan nifos ko'rib, Rasulullohga odam yuborib, nima qilishi haqida so'radi. U zot uni: “G'usl qilib, o'z kiyimi bilan qonni to'sishga hamda ehromga kirishiga” buyurdilar” (Nasoiy rivoyati).

Foyda: Ushbu hadisdan hayz va nifos holatda ehromga kirish makruh emasligi ma'lum bo'ladi.

 

28. HAYZ HOLATDA TAVOFDAN BOShQA HAJNING BARChA RUKNLARINI ADO QILISh

عَنْ عائشة رضي اللّهُ عنها قَالَتْ خَرَجْنَا لاَ نَنْوِى إِلاَّ الْحَجَّ فَلَمَّا كُنَّا بِسَرِفَ حِضْتُ فَدَخَلَ عَلَىَّ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَنَا أَبْكِى فَقَالَ « أَحِضْتِ » . قُلْتُ نَعَمْ . قَالَ « إِنَّ هَذَا شَىْءٌ كَتَبَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى بَنَاتِ آدَمَ فَاقْضِى مَا يَقْضِى الْمُحْرِمُ غَيْرَ أَنْ لاَ تَطُوفِى بِالْبَيْتِ"

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

“Biz haj niyatida chiqib, Sarifga kelganimizda hayz ko'rdim. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam meni oldimga kirdilar. Men yig'layotgan edim. Shuda u zot:

“Hayz ko'rdingmi?” dedilar. Men:

“Ha” dedim. U zot:

“Bu - Alloh azza vajalla Odam qizlariga taqdir qilgan narsasidir. Bas, baytni tavofidan boshqa muhrim nimani ado qilsa, ado qilgin” dedilar” (Nasoiy rivoyati).

 

29. UCh MASJIDDA NAMOZ O'QISh UChUN ULOVNI BOG'LASh

عَن أبي هُرَيْرَة رَضِيَ اللَّهُ عَنْه عَن النَّبِي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم َ قَالَ : " لَا تُشدُّ الرّحال إِلَّا إِلَى ثَلَاثَة مَسَاجِد : مَسْجِد الْحَرَام ، وَمَسْجِد الرَّسُول ، وَمَسْجِد الْأَقْصَى " .

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

“Uchta masjidda (ibodat qilish uchun) ulovni bog'lash joiz: Masjidi haram, Masjidi rasul, Masjidi aqso” dedilar” (Buxoriy rivoyati).

 

30. MASJIDUL HAROMDA O'QILGAN NAMOZGA YuZ MING, MASJIDUN NABAVIY VA AQSODA ELLIK MING SAVOB YoZILADI

عن أنس بن مالك رَضِيَ اللَّهُ عَنْه قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم :صَلاَةُ الرَّجُلِ فِي بَيْتِهِ بِصَلاَةٍ وَصَلاَتُهُ فِي مَسْجِدِ الْقَبَائِلِ بِخَمْس وَعِشْرِينَ صَلاَةً وَصَلاَتُهُ فِي المَسْجِدِ الَّذِي يُجَمِّعُ فِيهِ بِخَمْسِمَائَةِ صَلاَةٍ وَصَلاتُهُ فِي المَسْجِدِ الأَقْصَى بِخَمْسِينَ ألْفَ صَلاَةٍ وَصَلاَتُهُ فِي مَسْجِدِي هَذَا بِخَمْسِينَ ألْفَ صَلاَةٍ وَصَلاَتُهُ فِي المَسْجِدِ الحَرَامِ بِمائَةِ أَلْفِ صَلاَةٍ.

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kishini uyidagi namozi bir namozga barobardir. Qabila masjididagi namozi yigirma besh namozga barobardir va jome' masjididagi bir namozi besh yuz namozga tengdir. Masjidul aqsodagi bir namozi ellik ming namozga tengdir. Meni masjidimdagi bir namozi ellik ming namozga barobardir. Masjidul haromdagi bir namozi yuz ming namozga tengdir” dedilar” (Ibn Moja rivoyati).

عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْه قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةٌ فِي مَسْجِدِي هَذَا أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ صَلَاةٍ فِيمَا سِوَاهُ إِلَّا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ وَصَلَاةٌ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَفْضَلُ مِنْ مِائَةِ أَلْفِ صَلَاةٍ فِيمَا سِوَاهُ.

Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Mening bu masjidimdagi namoz undan boshqalardagi mingta namozdan afzaldir. Faqat masjidul harom bundan mustasnodir. Masjidul haromdagi namoz undan boshqadagi yuz ming namozdan afzaldir” (Ibn Moja rivoyati).

عَنِ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْه أَنْ النَّبِيّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ صَلَاةٌ فِي مَسْجِدِي هَذَا أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ صَلَاةٍ فِيمَا سِوَاهُ إِلَّا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

Mening bu masjidimdagi namoz undan boshqalardagi mingta namozdan afzaldir. Faqat Masjidul harom bundan mustasnodir” (Buxoriy rivoyati).

Foyda: Hojilarga Masjidul harom va Masjidun nabaviyda namoz o'qish imkoni bo'lsa, uni qadrini bilish lozimdir va u erdagi biror vaqt namozni qo'ldan boy bermasliklari darkor. Aks holda, shuncha fazilat qo'ldan boy beriladi va uni ortga qaytarish juda mushkuldir.

 

31. ZAMZAM SUVIDAN VATANGA OLIB KYeTISh SAODATI

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْها  أَنَّهَا كَانَتْ تَحْمِلُ مَاءَ زَمْزَمَ فِي الْقَوَارِيرِ، وَتَذْكُرُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَعَلَ ذَلِكَ وَكَانَ يَصُبُّ عَلَى الْمَرْضَى وَيَسْقِيهِمْ .

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

“U zamzam suvini shisha idishlarda ko'tarib olib ketar va Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday qilar va kasallar ustidan quyar va ularga ichkizar edilar deb aytardi”.

 

32. MADINAI MUNAVVARAGA QIYoMATGAChA O'LAT HAM DAJJOL HAM KIRA OLMAYDI

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى أَنْقَابِ الْمَدِينَةِ مَلَائِكَةٌ لَا يَدْخُلُهَا الطَّاعُونُ وَلَا الدَّجَّالُ

Abu hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Madinaning yo'llarida farishtalar bor. Unga o'lat ham, Dajjol ham kira olmaydi”, dedilar” (Buxoriy rivoyati).

 

33. MADINAI MUNAVVARADA VAFOT ETUVChILARGA ShAFOAT BAShORATI

عَنْ عبد الله ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ اسْتَطَاعَ أَنْ يَمُوتَ بِالْمَدِينَةِ فَلْيَمُتْ بِهَا فَإِنِّي أَشْفَعُ لِمَنْ يَمُوتُ بِهَا.

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kimki Madinada vafot eta olsa, unda vafot etsin. Chunki, unda vafot etgan kishini shafoat qilaman” dedilar” (Termiziy rivoyati).

Foyda: Madinai munavvarda vafot etgan hojilarga Nabiy sollallohu alayhi vasallam shafoat qilish va'dasini bermoqdalar.

 

34. MADINAI MUNAVVARA HURMATI VA MUQADDASLIGIGA HILOF ISh QILGUVChILARGA LA_''NAT VA_''DASI

عَنْ عَلِىٍّ رضى الله عنه قَالَ مَا كَتَبْنَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِلاَّ الْقُرْآنَ وَمَا فِى هَذِهِ الصَّحِيفَةِ. قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "الْمَدِينَةُ حَرَامٌ مَا بَيْنَ عَائِرٍ إِلَى ثَوْرٍ فَمَنْ أَحْدَثَ حَدَثًا أَوْ آوَى مُحْدِثًا فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلاَئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ لاَ يُقْبَلُ مِنْهُ عَدْلٌ وَلاَ صَرْفٌ وَذِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ وَاحِدَةٌ يَسْعَى بِهَا أَدْنَاهُمْ فَمَنْ أَخْفَرَ مُسْلِمًا فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلاَئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ لاَ يُقْبَلُ مِنْهُ عَدْلٌ وَلاَ صَرْفٌ وَمَنْ وَالَى قَوْمًا بِغَيْرِ إِذْنِ مَوَالِيهِ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلاَئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ لاَ يُقْبَلُ مِنْهُ عَدْلٌ وَلاَ صَرْفٌ".

Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan faqat Qur'on va bu sahifadagi narsani yozib qoldik. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Madinaning harami Ayr bilan Savr orasidadir. Kim unda bir bid'at paydo qilsa yoki bid'atchiga joy bersa, unga Allohning, farishtalarning va barcha odamlarning la'nati bo'lsin. (Qiyomat kuni) Alloh undan naflni ham, farzni ham qabul qilmaydi. Musulmonlarning zimmasi bir bo'lib, ularning eng pasti ham unga ko'ra sa'y qiladi. Kim musulmonga bergan ahdini buzsa, unga Allohning, farishtalarning va barcha odamlarning la'nati bo'lsin. (Qiyomat kuni) undan nafl ham, farz ham qabul qilinmas. Kim mavlolarining iznisiz bir qavmga voliy bo'lsa, unga Allohning, farishtalarning va barcha odamlarning la'nati bo'lsin. (Qiyomat kuni) Alloh undan naflni ham, farzni ham qabul qilmaydi», deyilgan.

Foyda: Madinai munavvaraning janubida, Makka tarafda, Zul Hulayfa yaqinida Ayr tog'i joylashgan. Undan Madinaning harami boshlanadi. Uning qarama-qarshisida, ya'ni Uhud tog'ining orqasida Savr tog'i bo'lib, u Madinaning shimolida joylashgandir. Savrning cho'qqisidan madinaning harami boshlanadi.

 

35. DAJJOL ChIQQAN VAQTDA MADINAI MUNAVVARANING YeTTI EShIGI BO'LADI VA HAR BIR EShIKDA IKKI FARIShTA TURADI

عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ، قَالَ: لاَ يَدْخُلُ الْمَدِينَةَ رُعْبُ الْمَسِيحِ الدَّجَّالِ ، لَهَا يَوْمَئِذٍ سَبْعَةُ أَبْوَابٍ ، عَلَى كُلِّ بَابٍ مَلَكَانِ.

Abu Bakr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Madinaga masih Dajjolning haybati kirmaydi. Chunki, u vaqtda u(Madina)ning ettita darvozasi bo'lib, har bir darvozada ikki farishta bo'ladi” dedilar” (Buxoriy rivoyati).

 

36. JANNAT BOG'IDAGI NAMOZ VA IBODATNING FAZILATI

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنّ رَسُولَ اللّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "مَا بَيْنَ بَيْتِي وَمِنْبَرِي رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنّةِ. وَمِنْبَرِي عَلَىَ حَوْضِي".

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Uyim bilan minbarim orasida jannat bog'laridan bir bog' bor. Minbarim esa, havzi kavsarim ustidadir” dedilar” (Buxoriy rivoyati).

Foyda: Jannat bog'ida, ya'ni Rasululloh minbari oldida namoz o'qish bilan jannat bog'i va havzi kavsardan ichish nasib bo'ladi.

 

37. NABAVIY MASJIDDA QIRIQ RAK_''AT NAMOZ O'QIShNING FAZILATI

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ، أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّى فِي مَسْجِدِي أَرْبَعِينَ صَلاَةً ، لاَ يَفُوتُهُ صَلاَةٌ ، كُتِبَتْ لَهُ بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ ، وَنَجَاةٌ مِنَ الْعَذَابِ ، وَبَرِئَ مِنَ النِّفَاقِ.

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

“Kim meni masjidimda qiriq (mahal) namoz o'qib, biror namozni qoldirmasa, unga do'zaxdan saqlanish, azobdan najot va nifoqdan eminlik yozilinadi” dedilar” (Imom Ahmad rivoyati).

Foyda: Hojilar odatda Madinai munavvarada sakkiz kun turadilar. O'sha vaqt oralig'ida ozgina e'tibor bilan besh vaqt namozni jamoat bilan Nabaviy masjidda ado qilsalar, hadisda va'da qilingan ulug' fazilatga ega bo'ladilar.

 

38. QUBO MASJIDIDA NAMOZ O'QIShNING FAZILATI

عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: كَانَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وسلم يأْتِي مَسْجِدَ قُبَاءٍ، رَاكِباً ومَاشِياً. فَيصَلّى فِيهِ رَكْعَتَينِ.

Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Qubo masjidiga ulovda ham, piyoda ham kelib, unda ikki rak'at namoz o'qir edilar” (Buxoriy rivoyati).

عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَأْتِي مَسْجِدَ قُبَاءٍ كُلَّ سَبْتٍ مَاشِيًا وَرَاكِبًا.

Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam har shanba Qubo masjidiga gohida ulovda, gohida piyoda kelib turar edilar” (Buxoriy rivoyati).

عَنْ أُسَيْد بْنِ ظُهَيْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: الصَّلاَةُ فِي مَسْجِدِ قُبَاءٍ  كَعُمْرَةٍ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَالنَّسَائِيُّ.

Usayd ibn Zuhayr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

Qubo masjididagi namoz(ning savobi)  xuddi umra kabidir, dedilar (Termiziy rivoyati).

عَنْ سَهْلِ بْنِ حنِيفٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيه وسَلَّم : مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ وُضُوءَهُ ، ثُمَّ جَاءَ مَسْجِدَ قُبَاءَ ، فَرَكَعَ فِيهِ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ كَانَ ذَلِكَ عَدْلُ عُمْرَةٍ.

Sahl ibn Hunif roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

“Kim yaxshilab tahorat olib, so'ng Qubo masjidiga kelsa va unda to'rt rak'at namoz o'qisa, shu u uchun umraning barobari bo'ladi” dedilar” (Mu'jami kabiyr).

 

39. MADINAI MUNAVVARA HURMOLARINING FAZILATLARI

عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِى وَقَّاصٍ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ :« مَنْ أَكَلَ سَبْعَ تَمَرَاتٍ مِمَّا بَيْنَ لاَبَتَيْهَا حِينَ يُصْبِحُ لَمْ يَضُرَّهُ سُمٌّ حَتَّى يُمْسِىَ ».

Sa'd ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

“Kim tongda Lobatayh (Uhud va Ayr tg'lari) orasidagi joydan ettita xurmo esa, to kech kirgunicha zahar unga ta'sir qilmaydi” deganlar” (Imom Muslim rivoyati).

 

40. MADINAI MUNAVVARANING AJVA HURMOSINING FAZILATI

عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِى وَقَّاصٍ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ مَنْ اصْطَبَحَ بِسَبْعِ تَمَرَاتِ عَجْوَةٍ لَمْ يَضُرَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ سَمٌّ وَلَا سِحْرٌ.

Sa'd ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhu aytadilar:

“Bemor bo'ldim. Bas, Nabiy sollallohu alayhi vasallam meni ko'rgani keldilar. U zot qo'llarini ikki ko'kragim orasiga qo'ydilar. Uning sovug'ini qalbimda his etdim. So'ngra u zot:

“Sen yuragi xasta odam ekansan. Saqiflik Horis ibn Kaldaning oldiga bor. U tabiblik qiladigan odam. Bas, u Madinaning ajvasidan etti dona xurmo olib, danagi bilan tuysin. So'ngra senga ichirsin”, dedilar” (Imom Muslim rivoyati).

Foyda: Ajva xurmo mislsiz ta'mga ega bo'lishi bilan bir qatorda, zahar va sehr asarini ham ketkazuvchi xususiyatga egadir. Shu bilan bir qatorda o'tgan hadisda Madinai munavvaraning barcha xurmolari fazilatli ekani haqida so'z yuritildi. Shuning uchun hojilar o'z yurtlariga qaytishda u er xurmolaridan o'zlari bilan olib ketsalar, hamshahrlari ham Madina xurmolarining fazilatlaridan bahramand bo'ladilar.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Imom Moturidiyning Hanafiy mazhabini yoyishdagi o‘rni

04.07.2025   4017   1 min.
Imom Moturidiyning Hanafiy mazhabini yoyishdagi o‘rni

Imom Abul Mu’in Nasafiy rahmatullohi alayh "Tabsiratul adilla" asarlarida Xuroson va Mavoraunnahr aholisi hanafiylikni Imomi A’zam rahmatullohi alayhning yetakchi shogirdi Imom Muhammad ibn Hasan Shayboniy, uning shogirdi Abu Suraymon Juzjoniy, uning do‘sti Shayx Abu Bakr Ahmad, Shayx Is'hoq Sobih Juzjoniy, Imom Abu Bakr Juzjoniy, Imom Abu Nasr Ahmad ibn Abbos Iyodiy Ansoriy va Imom Moturidiy silsilasi orqali o‘rgangan deb keltiradi. Imom Nasafiyning ta’kidlashlaricha bu olimlar ilk davrdan boshlab Movarounnahrning barcha hududlarida hamda Xurosonning Marv va Balx shaharlarida hanafiylik mazhabini yoyishda jonbozlik ko‘rsatishgan.

Imom Moturidiy rahimahulloh Imom Abu Hanifa rahmatullohi alayhning e’tiqodiy qarashlarini yaxshi o‘zlashtirishdan tashqari mintaqamizda hanafiylik tarqalishida muhim hissa qo‘shganlar.

Kosonsoy tuman "Buzrukho‘ja" jome masjidi imom-xatibi

Sodiqjon Abdurahmanov

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA