Turkiy davlatlar din peshvolari ishtirokida bugun, 6 may kuni Qozog'istonning Turkiston viloyatida “Turkiy xalqlarning Islom tsivilizatsiyasi rivojiga qo'shgan hissasi” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy anjuman o'tkazildi. Unda O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o'rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov ham qatnashdi.
Halqaro anjuman Qur'on karim tilovati va xayrli duolar bilan boshlandi.
Nufuzli anjumanni Qozog'iston musulmonlari idorasi raisi, bosh muftiy Navro'zbay hoji Tag'anuli olib bordi.
Dastlab Qozog'iston Respublikasi Prezidenti Qasim-Jomart Toqayevning xalqaro anjuman ishtirokchilariga tabrik maktubi o'qib eshittirildi. Unda mehmonlarga tashrif uchun minnatdorchilik bildirilib, bugungi uchrashuv tarixi mushtarak bo'lgan mamlakatlar ma'naviy-ma'rifiy ishlariga yangi surat bag'ishlab, ezgu tashabbuslar rivojiga xizmat qilishi kabi xayli tilaklar aks etgan.
Shundan so'ng Turkiy davlatlar tashkiloti Bosh kotibi Bag'dod Amreev so'zga chiqib, turkiy davlatlar hamkorligining tarixi va bugungi kuni, turkiy xalqlarning Islom dini rivojiga qo'shgan hissasi ulkanligi, qardosh va dindosh davlatlarning istiqboli porloq ekanligi haqida so'zladi. Shuningdek, Qozog'istondagi xalqaro tashkilot, hukumat va mahallik hokimiyat vakillari ham so'zlab, anjuman ishiga muvaffaqiyatlar tiladi.
Shu bilan xalqaro anjumanga kelgan qardosh davlatlar din peshvolariga so'z berildi. Dastlab Turkiya diyonat ishlari boshqarmasi rahbari, professor Ali Erbosh nutq so'zlab, Islom yoyilgan barcha erlarda misli ko'rilmagan taraqqiyot bo'lgani, O'rta Osiyo, xususan, Turkistonda ham yuksak madaniyat va rivojlanish bo'lgani, bu o'lkadan katta mutafakkir va allomalar etishib chiqqani, ular shu erga yig'ilgan qardosh ellarning yagona ajdodi ekanini ta'kidladi.
Halqaro anjuman davomida O'zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o'rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov so'zga chiqib, ishtirokchilarga Muftiy Nuriddin domla hazratlarining duoyu salomlarini etkazdi, so'ngra anjuman mavzusida nutq so'zlab, jumladan, bunday dedilar:
“Sharqu G'arbni o'zaro bog'lagan, buyuk tsivilizatsiyalar tutashgan Turkiy xalqlar zaminidan etishib chiqqan minglab olimlar, mutafakkirlar Islom dini rivojiga juda katta hissa qo'shganlar.
Avvalo ta'kidlash kerakki, Markaziy Osiyo hududida birinchilardan bo'lib hadis markazlari shakllanib, ulardan ko'plab muhaddislar etishib chiqdi. Mashhur to'qqizta hadis to'plamidan ettitasining jamlovchisi ushbu o'lka muhaddislaridir. Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Nasaiy, Imom Dorimiy va Imom Abu Dovuddek muhtaram zotlar islom olamida dong'i ketgan muhaddis peshvolar sifatida e'tirof etiladilar.
Turkiy xalqlar mintaqasida tafsir ilmi ham rivoj topdi. Uning vujudga kelishida muhaddislar maktabi asos bo'lib xizmat qildi. Hususan, muhaddislarning peshvosi bo'lgan Imom Buxoriyning “Tafsiri Kabir” nomli asari alohida kitob shaklida yozilgan ilk tafsir deb e'tibor qilinadi.
Imom Jorulloh Mahmud az-Zamahshariyning “Kashshof” nomli tafsiri esa Qur'oni karimning arab tili qoidasi va balog'ati jihatidan qilingan eng e'tiborli tafsir sifatida bugungi kunimizda ham ahamiyatlidir. Bu haqda ba'zi ulamolar: “Agar Kashshof bo'lmaganida, Qur'onning ma'nolari kashf bo'lmas edi”, — deganlar.
Hududlarimizda hanafiylik mazhabi asosiy fiqhiy mazhab sifatida tarqalgan. Bunda imom Abu Hanifa rahmatullohi alayhning shogirdlari Muhammad ibn Hasanda ta'lim olgan Abu Hafs Kabir Buxoriyning xizmatlari beqiyosdir. Bu zot Buxoro shahrini yirik hanafiy maktabi markazlaridan biriga aylantirdi. Uning o'g'li Abu Hafs Sag'ir Buxoriy ham etuk faqih bo'lib, qator fiqh namoyondalarni etishib chiqishida o'z hissasini qo'shgan.
Imom Burhoniddin Marg'inoniyning “al-Hidoya” asari hanafiy fiqhida asosiy manbalardan biridir. Musulmon bo'lmagan diyorlarda ham huquqshunoslik sohasida hozirgi kungacha undan keng foydalanib keladi.
Turkiy xalqlar erlarida tasavvuf ilmi ham yuksak darajada rivoj topib, ko'plab ulamolar tarbiya topgan. Hususan, Bahouddin Naqshband va Ahmad Yassaviy hazratlari tomonidan asos solingan tariqatlar hozirgacha musulmon olamining katta qismida amal qilib kelinmoqda
Bugungi tashkil etilgan anjumanimiz ahamiyati va dolzarbligi jihatidan juda ham muhim sanaladi. Boisi, hozirgi kunda dinimizga ichkari va tashqaridan din nomidan turli hujumlar bo'lmoqda. Bu esa ularga qarshi ilmiy-ma'rifiy yo'l bilan kurashishni taqazo etmoqda. Ayni damda bu holat din peshvolariga ham vazifasi yuklaydi.
Hozirgi zamonda dunyoda bo'lib turgan turli global muammolarning echimi biz so'z yuritayotgan mavzu bilan chambarchas bog'liqdir”.
Homidjon domla Ishmatbekov so'zlari davomida ushbu anjumanni yuqori saviyada uyushtirgan tashkilotchilarga minnatdorchilik bildirib, anjuman ishiga va muhtaram muftiylarga Alloh taolodan ikki dunyo saodatini tiladilar.
Shuningdek, Kavkaz musulmonlari idorasi raisi, Shayxulislom Ollohshukur Poshshozoda hamda Qirg'iziston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Zamir qori Rakiyevlar anjuman mavzusida chiqishlar qildi.
Nufuzli xalqaro anjuman oxirida Qozog'iston musulmonlari idorasi raisi, bosh muftiy Navro'zbay hoji Tag'anuli so'z olib, qardosh xalqlar din peshvolariga tashrif va bir-biridan ajoyib ilmiy-ma'rifiy chiqishlari uchun minnatdorchilik bildirdi.
Halqaro anjuman doirasida qardosh xalqlar din peshvolari, mahalliy va xorijiy diniy tashkilot vakillari turkiy tilli mamlakatlarning mushtarak merosini tadqiq etish, Imom Moturidiyning aqida maktabi va Imom A'zam Abu Hanifaning fiqhiy ta'limoti kabi yo'nalishlarda qo'shma ilmiy loyihalarni amalga oshirish, global muammolarga qarshi musulmon ummati birdamligini ta'minlash, muborak sanalarni belgilashda kengashish, dolzarb masalalarda fatvolar ishlab chiqish va buzg'unchi oqimlar targ'ibotining oldini olish kabi masalalarida yaqin hamkorlik qilish yuzasidan kelib olinib, tegishli qarorlar qabul qilindi.
Mazkur xalqaro anjuman doirasida Muftiylar kengashi yig'ilishi bo'lib o'tdi.
Safar tafsilotlarini sayt va ijtimoiy tarmoqlarimizda kuzatib boring.
O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
