Qrim xonligi hukmdorlarining birinchi saroyi va Boqchasaroydagi o'rta asr madrasasi hududiga 2022 yilda ekskursiyalar tashkil etilishi rejalashtirilmoqda. Bu haqda Boqchasaroy tarixiy, madaniy va arxeologik muzey-qo'riqxonasi Qrim tatarlari tarixi va madaniyati muzeyi bo'lim boshlig'i Mer'em Seitumerova TASS ga ma'lum qildi.
Muzey ma'lumotlariga ko'ra, XV asrda mustaqil Qrim xonligining asoschisi Hoji Garay Qirq-Yer hududida birinchi saroyni qurdi – hozirda bu tog'larga yaqin keladigan Boqchasaroy shahrining chekkasi.
Qirq Yer tog' platosidan unchalik uzoqda joylashmagan yanada qadimgi qal'a - Chufut-qal'aning atrofiga aylandi. Birinchi saroy binolaridan faqat uchta bino: Hoji Garayning maqbarasi, Zanjirli madrasasi va Mengi Garayning masjidi omon qolgan, hammomlarning xarobalari ham topilgan - bu joy Salachik tarixiy va arxeologik majmuasi sifatida davlat himoyasida bo'lib turibdi.
"Kelasi yili Zanjirli madrasasini ziyorat qilish uchun ochmoqchimiz. Yaqin atrofda birinchi Qrim xonlarining qabri mavjud, hammomlarning arxeologik qazishmalari olib borilgan. Agar odamlarning Hon saroyida ko'radigan narsalari etarli bo'lmasa, ular birinchi poytaxtga ham tashrif buyurishlari mumkin bo'ladi", - deydi Seitumerova. U nafaqat saqlanib qolgan binolarni namoyish qilish, balki tematik ko'rgazmalarni tashkil etishni rejalashtirayotganini tushuntirdi.
Islam.ru portalining xabariga ko'ra, taxminan 1500 yilda tashkil etilgan Zanjirli madrasasiga alohida e'tibor qaratiladi – u Qrim va Sharqiy Yevropadagi eng qadimgi ta'lim muassasalaridan biri hisoblanadi. Musulmon diniy ta'lim muassasi bu erda 1917 yilgacha ketma-ket 400 yildan ortiq vaqt davomida faoliyat yuritgan.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Savol: Ba’zi yemakxonlar taom yetkazib berishni kechiktirgani uchun buyurtmadan tashqari qo‘shimcha taom taqdim etar ekan. Shu ish joizmi? Agar reklamada qo‘shimcha bepul taom berish emas, balki yetkazib berilgan taomning pulini olmaslik aytilgan bo‘lsa, hukm qanday bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
1. Taomga buyurtma berish bitimi shariatdagi istisno’, ya’ni buyurtma asosida ma’lum mahsulotni tayyorlab berish shartnomasiga to‘g‘ri keladi. Agar savoldagi shart faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida alohida bunday shart qo‘yilmasa, sotuvchi tarafidan berilgan bu va’da joiz hisoblanadi va unga vafo qilishi kerak bo‘ladi.
Agar buyurtma berishda yetkazib berish kechikishi sababli qo‘shimcha taom berish sharti qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Bitimdagi bunday shart moliyaviy jarima sanaladi. Mahsulot tayyorlab berish (istisno’) bitimida sotuvchiga nisbatan moliyaviy jarima qo‘llashga ruxsat etiladi.
Demak, qo‘shimcha bepul taom berish va’da ko‘rinishida bo‘lsa ham, shartnomada aks etgan bo‘lsa ham joiz ekan.
2. Yetkazib berish kechiksa, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida bunday shart qo‘yilmasa, bu ham sotuvchi tarafidan berilgan va’da bo‘ladi va joiz hisoblanadi. Ammo buyurtma berish jarayonida yuqoridagi shart qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Shartnomada esa buyurtma summasidan voz kechish shartini qo‘yish durust emas.
Demak, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik va’da ko‘rinishida bo‘lsa joiz, bitimda shart qilinsa, joiz emas. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi