Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Iyul, 2025   |   29 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:34
Quyosh
05:11
Peshin
12:35
Asr
17:37
Shom
19:52
Xufton
21:21
Bismillah
24 Iyul, 2025, 29 Muharram, 1447

Oz uxlash solih zotlarning odatidandir

05.01.2022   2120   4 min.
Oz uxlash solih zotlarning odatidandir

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.

Ommatan musulmonlarga, xususan tolibi ilmlarga vaqtlarini ko'p uxlash bilan zoye qilib yubormasliklari lozim bo'ladi. Bunda Nabiy sollallohu alayhi vasallam va sahobai kiromlarga iqtido qilishlik bor. Alloh taolo aytadi: «(Ey Muhammad alayhissalotu vassalom), albatta Parvardigoringiz siz va siz bilan birga bo'lgan kishilardan iborat toifa (ya'ni, sahobalaringiz goho) kechaning uchdan ikkisidan ozrog'ida, (goho) uning yarmida va (goho) uchdan birida (bedor bo'lib, namozda) turishlaringizni bilur» (Muzzamil surasi, 20-oyat).

uningdek, bu buyuk imomlarimiz va salafi solihlarimizning ham odatlaridandir.

Imom Abdulloh ibn Muborak rohimahulloh aytadilar: «Bizga imom Abu Hanifaning qirq yil besh vaqt namozni bir tahorat bilan o'qiganlari, uyqulari o'tirgan holatlarida bo'lishi, peshin va asr oralig'ida bir lahza orom olishlari, qish paytida tunning avvalida bir lahza uxlashlari va Qur'oni karimni ikki rakatda jamlashlarining xabari etib kelgan».

Yana aytadilar: «Abu Hanifa odamlarning eng bilimdonidir». Boshqa bir o'rinda: «Fiqhda Abu Hanifaga o'xshagan biror kishini ko'rmadim», deganlar. («Tobaqotul kubro» asarida kelgan 1/46-bet).

Hasan ibn Ammora rohimahulloh Abu Hanifa rohimahulloh vafot etganlarida, u zotni yuvayotib, shunday deganlar: «Alloh sizni mag'firat qilsin! O'ttiz yildan biri og'iz ochmadingiz (ya'ni, kunduzi ro'zador bo'ldingiz) va qirq yil tunda yonboshingizni erga qo'ymadingiz». (Imom Zahabiyning «Manoqibu Abi Hanifa» kitobida kelgan 13-bet).

Imom Hammoniy rohimahulloh aytadilar: «Abu Hanifani olti oy lozim tutdim. U zot bomdod namozini xufton namozining tahorati bilan o'qir edilar va har kecha Qur'oni karimni sahar vaqtida xatm qilar edilar». (Imom Zahabiyning «Manoqibu Abi Hanifa» kitobida kelgan 13-bet).

Imom Muhammad ibn Salama rohimahulloh aytadilar: «Muhammad ibn Hasan Shayboniy tunni uch qismga taqsimlagan edilar: o'xlash uchun bir vaqt, namoz uchun bir vaqt va dars qilish uchun bir vaqt. U zot sahar vaqti doim uyg'oq bo'lar edilar. U zotga: «Nega uxlamaysiz?», deb so'rashganda «Qanday qilib uxlaymiz, axir odamlar bizga ishonib uyquga ketgan bo'lsalar?! Ular: «Boshimizga bir ish tushsa, uni unga olib boramiz, u unga echim topib beradi», deb aytadilar. Agar uxlasak, bunda dinni zoye qilishlik bor», deb javob berganlar. («Bulug'ul amoniy» kitobida kelgan 59-bet). 

Imom Zahabiy rohimahulloh Shayxul Islom Muhyiddin Yahyo ibn Sharaf Navaviy rohimahulloh haqlarida shunday aytadilar: «U zot 631-hij. yilda Nava shahrida dunyoga keldilar. 649-hij. yilda Damashqqa keldilar. U erda «Rovahiyya» madrasasida madrasa nonidan tanavvul qilib kun kechirdilar. U zot aytadilar: «Ikki yil yonboshimni erga qo'ymadim». Bu orada u zot «Tanbeh» asarini to'rt yarim oyda yod oldilar va yilning qolgan vaqtida «Muhazzab» asarining to'rtdan birini ustozlari Kamol Ishoq ibn Ahmad rohimahullohga yoddan o'qib berdilar». («Qiymatuz zamon» 71-bet va «Tazkirotul huffoz» 4/1472 kitoblarida kelgan).

Shayx Saloh Abulhoj hafizahullohning

«Qalbni sug'organ hikmat ziloli» kitobidan.

Abdussami Hayrulloh tarjimasi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Yarimta olma haqqi

21.07.2025   4300   2 min.
Yarimta olma haqqi

Sobit ibn Ibrohim tahorat ola turib ariqda oqib kelayotgan bir olmaga ko‘zi tushadi va olmani olib yeydi. Olmaning yarmini yeb bo‘lganida, uning haqqi haqida o‘ylab qoladi. Shu xayolda Sobit ibn Ibrohim ariq chetidan yurib olma oqib chiqqan bog‘ga kiradi va bog‘ egasiga:

– Yeb qo‘ygan yarimta olmam uchun haqqingizni halol eting. Qolgan yarmi mana, oling, – deydi.

– Mayli, haqqimni halol etaman, faqat bir shartim bor, – deydi bog‘ egasi yigitning halol, taqvoli ekanini anglab.

– Shartingizni ayting, – deydi Sobit ibn Ibrohim.

Shunda bog‘ egasi:

– Bir qizim bor, uni nikohingga olasan. Lekin rozi bo‘lishingdan avval uning holatidan seni ogoh etishim lozim. Qizimning ko‘zi ojiz, hech narsani ko‘rmaydi, soqov – gapirmaydi va yana qulog‘i eshitmaydi – kar, qimirlamaydi – shol, – deydi.

Bog‘ egasining gaplarini eshitgan Sobit ibn Ibrohim lol bo‘lib qoladi. Yeb qo‘ygan yarimta olmaning haqqidan qo‘rqib, qizga uylanishga rozi bo‘ladi va:

– Mayli, taklifingizni qabul qildim, zora shu bilan Allohning roziligiga erishsam, – deydi.

Ota qiziga oq fotiha beradi. To‘y-tomoshalar o‘tgach, Sobit ibn Ibrohim salom berganicha qizning yoniga kiradi. Qiz salomga alik qaytargancha qo‘li ko‘ksida qulluq qiladi.

Yigit bo‘layotgan ishlardan hayratlanadi: Bu juda g‘alati-ku, soqov emas ekan-da, salomimga javob berdi. Tik turibdi, demak shol ham emas. Qo‘li ko‘ksida, bundan chiqdi ko‘zlari ham ko‘radi”.

Yigit shoshgancha tashqariga chiqadi va qizning otasiga: “Bu menga va’da qilingan qiz emas-ku, ko‘r, soqov, kar va shol deganingizning boisi ne?!” – deydi.

“Nega endi?” – izoh beradi qizning otasi: “Bu o‘sha qiz. Ko‘zi ojiz deganim – uning ko‘zlari Alloh harom qilgan narsaga boqmagan, qulog‘ining karligi – Alloh harom qilgan narsalarga quloq tutmagan, soqovligi ham rost, chunki tili Allohning zikrigagina aylangan, sholligi – yomon ishga yurmagan”.

Sobit ibn Ibrohim birovning haqqidan qo‘rqqanligi evaziga oliy mukofotga erishadi. Vaqt o‘tishi bilan uning ayoli yer yuzini ilm va fiqhga to‘ldirajak bir zotga, buyuk Imom Abu Hanifaga homilador bo‘ladi.