Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyul, 2025   |   17 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:19
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:34
Bismillah
12 Iyul, 2025, 17 Muharram, 1447

Ibn Taymiya tasavvufga qanday qaragan?

25.11.2021   1379   4 min.
Ibn Taymiya tasavvufga qanday qaragan?
Bugungi kunda tasavvuf va tariqatni to'liq rad qilib, so'fiylarni inkor etib, ularni bid'atda ayblab, adashgan firqalar qatoriga qo'shib, ularning amallarini esa botillikka yo'yib kelayotgan ayrim toifalar borki, odamlar ko'r-ko'rona bu aldovlarga uchib qolmoqda. Bu guruhlarning boshida ba'zi bemazhablar qatori salafiylikni da'vo qilayotgan soxta salafiylar ham bor. 
 
Barchaga ma'lumki, soxta salafiylar sahobalarning yoki tobe'iynlarning, mujtahidlarning yoxud valiylarning so'zlaridan ham ko'ra o'zlarining g'oyaviy rahnamosi – Ahmad ibn Taymiyaning (1263–1328) fikrlarini qo'llab-quvvatlashadi. Bu zotning har bir fatvosi yoki gapini jon dili bilan qabul qilishadi va hayotlarining shioriga aylantirishadi.
 
Ming afsuslar bo'lsinki, ular g'oyaviy rahnamolarining tariqatga daxldor ekanliklarini va tasavvuf ahllarining fikrini ma'qullaganlarini bilishmaydi. Yoki bilsalar ham odamlardan sir tutishga urinishadi. Buning sababi ularning o'zlariga ayon.
Darhaqiqat, Ibn Taymiya bir qancha aqidaviy masalalarda Ahli sunna val jamoa e'tiqodiga zid ish tutgan bo'lsalar-da, biroq o'zlari qodiriya tariqatiga mansub bo'lib, tasavvuf va tariqat sarchashmasidan istifoda etganlari kundek ravshan. Biror marta tasavvufni yomonlamagan, tanqid qilmagan, shirk deb bilmagan, salbiy munosabatda bo'lmagani ham o'z isbotini topgan.
 
Jumladan, o'zining «Mas'ala at-Tabriziyya» («Tabrizliklar masalasi») nomli kitobida faxr bilan: «Menga Shayx Abdulqodir (Jiyloniy)ning muborak hirqalari kiydirildi. Men va u zotning o'rtasida (silsilada) ikki kishi bordir», deganlar. O'sha ikki kishi – Muvaffaquddin Ibn Qudoma va Ibn Abu Umar rahimahumalloh bo'ladilar.
 
Qolaversa, Ibn Taymiya tasavvuf to'g'risida ikkita kitob ham yozganlar. Birinchisi «at-Tasavvuf» («So'fiylik»), ikkinchisi esa «as-Suluk» («So'fiylik yo'li») deb nomlanadi. Alloma har ikkala kitobda tasavvufni yomonlamasdan balki uning foydali ekanligini bir qancha misollar bilan ko'rsatib berganlar. 
 
Shuningdek, boshqa asarlarida ham bunga alohida urg'u qaratib o'tganlar:
«Muhaddislar, faqihlar va so'fiylarning jumhuri Rasululloh sollallohu alayhi vasallam olib kelgan narsaga ergashadilar. Ulardan keltirilgan (ular bitib qoldirgan) kitoblar va  asarlar ilmdandir. Ular risolatga haqiqiy ergashuvchilar bo'lib, unga hech bir narsada xilof qilmaydilar» «Majmu' al-Fatavo», 12-jild, 36-bet.
 
«Tasavvuf va ma'rifat ahli bo'lmish Junayd (Bag'dodiy)ning sulukiga ergashgan solik darhaqiqat hidoyatga ergashibdi va u najot topgan va baxtlidir!» «Majmu' al-Fatavo», 14-jild, 355-bet .
Bu kabi misollarni ko'plab keltirish mumkin. Ularning barchasida Ibn Taymiya rahmatullohi alayhning tasavvufga nisbatan ijobiy fikr bildirganlariga guvoh bo'lamiz.
 
Shunday ekan, ey hidoyat va sunnatga, ma'rifat va kamolotga tashna yoshlar, ko'zingizni oching, haqiqatga tik boqing. Asosi yo'q gap-so'zlarga ishonmang, hujjat keltirishda xatoga yo'l qo'yayotgan shaxslarning aldoviga uchmang. Soxta salafiylarning makru hiylasiga aldanib, ularning tuzog'iga tushib qolmang. Aks holda pok e'tiqodu shaffof iymoningizga gard yuqib, guldek umringiz xazonga aylanishi hech gap emas. 
 
Erkin QUDRATULLOH
Mir Arab o'rta maxsus islom 
bilim yurti mudarrisi
MAQOLA
Boshqa maqolalar

“Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi

11.07.2025   4596   2 min.
“Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi

2025 yil 10 iyul kuni Qur’oni Karim xodimi, ustoz, shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum boshchiligida «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi xodimlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasiga tashrif buyurishdi.


Ma’lumki, kutubxonada turli mavzudagi nodir qo‘lyozma asarlar, Qur’oni Karim qo‘lyozma nusxalarining namunalari saqlanadi. Mana shunday nodir manbalardan biri Hazrati Usmon mus'hafi hisoblanadi. Qur’oni Karimning ushbu noyob va qadimiy qo‘lyozma nusxasi tadqiqotchilar va keng jamoatchilikning doimiy e’tiborida bo‘lib kelgan.


O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2023 yil 22 dekabr kuni o‘tkazilgan Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida muzeylar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yetti yillik dastur qabul qilinishi e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilish davomida berilgan topshiriqlar bo‘yicha 50-son Bayonnomaning 47-bandida Muqaddas kitob – Usmon Qur’oni sahifalarining konservatsiya va restavratsiya qilinishini ta’minlash belgilangan. Mazkur dasturni amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi qo‘llab quvvatlovi ostida xorijlik mutaxassislar, jumladan, Kembrij universitetidan Kristine Rose, fransiyalik restavratorlar Aksell Deleau va Koraliye Barbe, Istanbul qo‘lyozmalar ustaxonasi va arxiv bo‘limi mudiri Nil Baydar Usmon mus'hafini bosqichma-bosqich ta’mirlash rejasini ishlab chiqib, kelgusida muhofaza qilish bo‘yicha tavsiyalarni berdilar. Jumladan, «yengil restavratsiya ishlari»ni amalga oshirishdan avval Hazrati Usmon Qur’oni sahifalarini skaner qilish va matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha yo‘nalishlar belgilab olindi.


Ushbu xayrli ishlarning davomi sifatida O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida Hazrati Usmon Mus'hafi matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha muhim yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi mudiri shayx Alijon qori Fayzulloh va Kutubxona mudiri Kamoliddin Mahkamov boshchiligida bo‘lim xodimlari ishtirok etishdi. Yig‘ilishda «Mo‘yi muborak» madrasa-muzeyida saqlanayotgan Hazrati Usmon Mus'hafining tarixi va bugungi kundagi ahamiyati haqida so‘z yuritilib, uni kelajak avlodlar asrab-avaylashga xizmat qiladigan muhim masalalar muhokama qilindi. Jumladan, Hazrati Usmon Qur’oni sahifalari va fondda saqlanayotgan 1905 yilda Sankt-Peterburgda olingan nusxasini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha taklif va mulohazalar bildirilib, kelgusida qilinadigan ishlar rejalashtirildi. 

AlQuranuz

“Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi