Яхши ният билан қилинган ишга, албатта, мукофот бор. Бу ҳақда раҳматли бобом шундай ҳикоя қилган эди:

“Бир куни отам иккимиз кўҳна бир масжид олдидан ўтиб қолдик. Отам уловдан тушиб, масжидни кўздан кечирди. Таҳорат олиб, икки ракат намоз ўқиди. Сўнгра менга:

– Ўғлим, эртага келиб масжиднинг томини таъмирламасак бўлмайди. Жуда ночор аҳволда экан, – деди.

Мен бу масжид бизнинг маҳалланики эмаслигини, ҳеч ким бизга таъмир учун ҳақ бермаслигини айтдим. Отам бу гапимдан ранжиди.

– Болам, масжид бизники, бошқаники дейилмайди. Масжид – Аллоҳнинг уйи. Таъмирни Аллоҳнинг розилиги учун қиламиз, – деди.

Эртасига ишни бошлаб юбордик. Отам масжид томи устида, мен эса пастда.

Кун охирлаб, ишимиз ҳам ниҳоясига етай деб қолган эди. Шу пайт аллақайдан бир қуш учиб келиб, отамнинг бошидаги қалпоғини илиб кетди.

Мен бу ҳолдан ажабланиб:

– Ота, Аллоҳнинг уйида ишлаб туриб ҳам қалпоғингизни олдирдингиз-а? – дедим.

Отам гапимга парво қилмай, хотиржам ишлайверди. Бир оз вақт ўтгач, менга бундай насиҳат қилди:

– Нимаики иш ўтди, Аллоҳ хоҳлади-бўлди. Мен хоҳламасам-да, бош кийимим йўқолди. Буни қазои қадар дейдилар. Мен бу дунёда қазога рози, балога сабрли кишилардан бўлишни хоҳлайман. Шунинг учун қалпоғимнинг йўқолганига розиман.

Орадан бир неча ой ўтиб, отам вафот этди. Бир кеча тушимга кирди. Тушимда у кишидан “Аҳволингиз яхшими?” деб сўрасам, хушкайфиятда: “Ўғлим, ҳар бир яхшиликнинг мукофоти бор. Аллоҳ таоло ўша масжид томи устида йўқотган дўппимни яхшиликка нишона қилиб, мени жаннатга киритди”, деб жавоб берди.

Яратганнинг розилиги учун яхши иш қилган отамнинг ҳақиқий дунёдаги аҳволи яхшилигидан суюниб, яна у кишига ҳавасим келиб уйғондим”.

Оила қасри, асосан, ота-она, эр-хотин ва фарзандлардан иборат бўлади. Уларнинг ўрталаридаги муносабатларга ҳам алоҳида эътибор билан ёндашилади. Айниқса, ота-она ва фарзандлар ўртасидаги алоқалар жуда муҳим бўлиб, ўғил-қизларнинг ўзаро ота-оналари зиммасида муайян ҳақлари бўлгани каби ота-онанинг ҳам фарзандлари зиммасида бир мунча ҳақлари борки, уларни тез-тез эслаб ҳаётда дастур қилиб олишимиз бизлар учун ёруғлик, эзгулик келтиради. Шу маънода ҳаётда ёруғ кунларда яшашни орзу қилган ҳар бир фарзанд Навоий бобомизнинг қуйидаги байтларига гоҳо-гоҳо назар ташласин.

Бошни фидо айла ато қошиға!

Жисмни қил садқа ано бошиға!

Туну-кунунга айлагали нур фош!

Бирисин ой айла, бирисин қуёш!

Иста ато йўлида фидо жон қилмоқ,

Қуллуқ аноға имкон қилмоқ,

Зуҳри адаб истасанг фаровон қилмоқ,

Бил ани ато-аноға эҳсон қилмоқ.

Фарзанд ато қуллуғин чу одат қилғай,

Ул одат ила касби саодат қилғай,

Ҳар кимки, атоға кўп риоят қилғай

Ўғлидан анга бу иш сироят қилғай

Ҳақиқатан ҳам, ота-она ўз фарзандларини боқиб, вояга етказар экан, уларга турмуш кечиришнинг йўл-йўриқларини, касб-ҳунарларини ўргатади. “Қуш уясида кўрганини қилади” дегандек, фарзандлар ҳам ота-она бағрида ўсиб-улғаяр эканлар, уларнинг юриш-туришидан,  гап-сўзидан, ҳатти-ҳаракатидан, касбу-коридан ибрат олиб, тажриба ва ҳунар орттириб, “кўзлари пишиб” боради.

Шунга кўра, бизнинг туғилиб, эс-ҳушимизни танишимизда, вояга етиб, билим ва касб эгаллашимизда, инсоний фазилатлар ва яхши хулк соҳиби бўлиб етишишимизда, ҳулласи жамиятга муносиб комил инсонлар қаторидан жой олишимизда ота-онанинг буюк ҳиссаси борлигини хеч ким инкор қила олмайди.

Дарҳақиқат, ота-онамиз бизнинг дунёга келишимизга сабабчи бўлади, вояга етишимизда уларнинг саъй-ҳаракатлари беқиёсдир. Аллоҳ таоло барчаларимизни фарзандлик бурчини тўла адо этишимизни, ота-оналарини рози қилиб, Унинг ризолигига эришувимизни насиб этсин.

Пайғамбар алайҳиссалом биринчи бўлиб, дўстлари Абу Бакр розияллоҳу анҳуга Аллоҳ таоло Маккадан кетишга амр қилинганини айтди ва иккалари йўл тадорикини кўра бошлашди. Абу Бакр сафарга тайёрлаб қўйган икки туянинг устига юкларини ортди, битта мешга озиқ-овқат, биттасига сув солди. Дайил ибн Бакр уруғидан Абдуллоҳ ибн Урайқитни йўл бошловчиликка ёллашди. У уста йўл бошловчи бўлгани учун мушриклигига қарамай, уч кундан кейин Савр ғорида учрашишга келишиб, икки туяни юклари билан ишониб топширишди. Шу куни кечаси Макка мушриклари ҳам манфур режани ўйлаб қўйган эди. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг эшиги олдида тўпланди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом ғанимларида шубҳа туғдирмаслик учун ўринларига амакиларининг ўғли Алини ётқизиб қўйдилар. Мушриклар ташқарида у зотни кўздан қочириб қўймаслик учун эшик тирқишидан мўралаб туришар эди. Расулуллоҳ тўнларини Алининг устига ёптилар-да, Ёсин сурасининг 9-оятини ўқиб, ташқарига чиқдилар (Баъзи ривоятларда бир ҳовуч тупроққа дам солиб, мушриклар томонга сочган эди, дейилади). Шунда душманлар Пайғамбаримиз алайҳиссаломни кўрмай қолишди. Ҳолбуки, у зот уларнинг шундоқ олдидан эшикни очиб чиқиб кетган эдилар. Яратганнинг тадбири билан душманларнинг олдида бир тўсиқ, орқасида бир тўсиқ пайдо бўлиб, кўзлари ҳеч нарсани пайқамай қолишди.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом уйдан чиққанларини ҳеч ким кўрмади. У киши келишилган жойда Абу Бакр билан учрашдилар. Икковлон Савр ғорига кириб яширинишди. Мушриклар суиқасдлари барбод бўлганидан, туни билан Расулуллоҳни эмас, Али ибн Абу Толибни пойлаб чиқишганидан ҳайратга тушишди. Шу заҳоти пайғамбар алайҳиссаломни излаб йўлга отланишди, у кишини тутиб берган ёки қайердалигини айтган одамга мукофот ваъда қилишди. Агар улар Савр ғорига бориб қарашса, Расулуллоҳ билан Абу Бакрни бемалол топиб олишлари мумкин эди. Ночор аҳволда қолганларидан қаттиқ ўкинган Абу Бакр йиғлаб юборди. Пайғамбар алайҳиссалом унга тасалли бериб: "Қайғурма, Оллоҳ биз билан бирга", дедилар. Чиндан ҳам Парвардигор мушрикларнинг кўзини кўр қилиб қўйди. Ғорга қараш биронтасининг эсига ҳам келмади, ҳатто Расулуллоҳнинг ашаддий душманлари Умайя ибн Халаф уларнинг бу ерга яшириниши мумкинлигини тасаввурига ҳам сиғдиролмасди. Мушриклар чор-атрофни тит-пит қилиб, изғиб юришди. Қочоқлар уч кун ғордан чиқмай яшириниб ётишди.

Абу Бакрнинг ўғли зийрак, уддабурон йигит эди, у кундузлари мушрикларга аралашиб, Расулуллоҳ билан отаси ҳақида эшитган-билганларини уларга гапириб берар, қош қорайганда изига қайтиб, ғорда тунарди. Бомдоддан кейин яна Маккага етиб келарди. Унинг изини йўқотиш учун Омир ибн Фуҳайра боқаётган қўйларини унинг орқасидан ҳайдарди. Таъқиб тугаган куни эрталаб йўл бошловчи Абдуллоҳ ибн Урайқит етиб келди. Улар Қизил Денгизни ёқалаб йўлга тушишди. Кутилмаганда орқадан Суроқа ибн Молик келиб қолди. У мушрикларнинг Расулуллоҳни ўлдирган ёки тутиб берган одамга мукофот ваъда қилганидан хабардор эди. Мудлиж қабиласидан беш-ўн киши гаплашиб ўтирганида биров келиб: "Денгиз бўйида уч-тўрт кишининг қорасини кўрдим, Муҳаммад билан бирга қочган шериклари эмасмикин?" деди. Мукофотни бир ўзи олишни кўзлаган очкўз Суроқа: "Фалончи-писмадончилар йўқолган молларини излаб юрган эди, шуларни кўргандирсан", дея гапни чалғитди ва бир оздан кейин секингина даврадан сирғалиб чиқди-да, отга миниб, қочоқларнинг изидан тушди. Уларга яқинлашганда оти мункиб йиқилди. Ўрнидан туриб яна отига минди, овоз бемалол эшитилгудек жойгача яқинлашиб келди. Расулуллоҳ парво қилмай хотиржам кетавердилар. Абу Бакр эса тез-тез орқасига бурилиб қарарди. Тўсатдан Суроқанинг оти тиззасигача қумга ботиб қолди. У отини қамчилаб жойидан жилдиришга уринди. Жони азобда қолган жониворнинг оёқлари қумдан чиқар-чиқмас, чанг-тўзон кўтарилиб, кўзлари ҳеч нарсани кўрмай қолди. Шум нияти ғалати йўсинда барбод бўлганидан қаттиқ ваҳимага тушган Суроқа ёрдам сўраб Пайғамбар алайҳиссаломни чақирди.

Расулуллоҳ ҳамроҳлари билан Суроқа етйб келгунча кутиб турдилар. У мушрикларнинг ёвуз ниятларини, Расулуллоҳни тутиш учун ҳамма чораларни ишга солаётганини, катта пул сарфлаётганини айтиб берди ва ёнидаги бор озиқ-овқат билан йўлга керакли нарсаларни уларга таклиф этди. "Бизга нарсаларинг керак эмас, фақат қувлаб келаётганларга кўрмадим десанг бас", дейишди улар. Суроқа омонлик хати сўраган эди, Расулуллоҳ Абу Бакрга ёзиб беришни буюрдилар.

Аллоҳ таоло ўз пайғамбарини бало-қазолардан асради. Мадиналиклар расулуллоҳ келаётганларидан хабар топиб, ҳар куни Ҳаррага – қора тошли сой бўйига чиқишарди ва қуёш тикка келгандагина қайтиб кетишарди. Шундай кунларнинг бирида бир яҳудий пайғамбар алайҳиссаломнинг олисдан элас-элас кўринаётганларининг хабар бериб: "Ҳой, араб жамоаси, сизлар кутаётган пайғамбаринглар келяпти!" дея қичқирди. Ансорлар апил-тапил сой бўйига югуриб, Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг йўлларига пешвоз чиқдидар.

Абдувоҳид ЎРОЗОВ,

“Пул емас ота” жоме масжиди имом ноиби

Пайғамбаримиз алайҳиссалом Ҳалима онамизнинг тарбиясида юрган вақтларида инсон ақлига сиғмайдиган ғоят ғаройиб ҳодиса юз беради. Расулуллоҳнинг кўкраклари ёрилиб, қора нуқта – шайтон васвасаси олиб ташланади. Бу воқеадан қўрқиб кетган Ҳалима онамиз у кишини оналарига топшириб, бўлиб ўтган воқеани бундай баён этади:

“Муҳаммад болалар билан уйимизнинг орқасида ўйнаб юрган эди, тўсатдан ўғлим югуриб кириб, қурайшлик укамни оқ кийимли икки киши ушлаб олиб ерга ётқизишди, кейин қорнини ёриб, бир нарса билан ичини титкилашяпти, деди. Отаси иккаламиз чиқиб қарасак, унинг рангида ранг йўқ. Бағримизга босиб: "Нима бўлди, ўғлим?" деб сўрадик. У: "Оқ кийимли икки киши келди-да, бири мени кўрсатиб: "Шуми?" деди. Униси бош ирғаб тасдиқлади. Кейин икковлашиб ерга ётқизди. Кўкрагимни ёриб, титкилай-титкилай бир нимани олиб ташлашди. Нимани олиб ташлашганини билмайман",  деди.

Шу кундан эътиборан Пайғамбаримиз алайҳиссалом инсонни йўлдан оздирадиган шайтоний ҳою-ҳаваслардан халос бўлган эдилар.

Абдувоҳид ЎРОЗОВ,

“Пул емас ота” жоме масжиди имом-ноиби