08 Октябр, 2025, 16 Рабиъус сони, 1447
08 Октябр, 2025, 16 Рабиъус сони, 1447
Уламолар ва одамларга фойдали илмларни таълим берувчи муаллимларнинг Аллоҳ таоло ҳузурида шаънлари улуғ, қадрлари юксакдир. Уларни ислом дини эҳтиром қилишга чақиради. Илм аҳлини Аллоҳ таоло Қуръони каримда мадҳ этиб, шундай марҳамат қилган: “... Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур” (Мужодала 11).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида бундай деганлар: “Албатта, олимлар анбиёларнинг меросхўрларидир”.
Миллий тарихимизга назар солсак, азал-азалдан халқимиз, юрт бошида турган аъёнлар ҳам олимларни иззат ва икром қилганларига гувоҳ бўламиз. Буюк саркарда, соҳибқирон Амир Темурнинг илм маърифат аҳлига, алломаларга қанчалик ҳурмат билан муносабатда бўлгани тарихчилар томонидан ўз манбаларида қайд этилган. Француз олими Лянгле бундай дейди:
“Темур олимларга серилтифот эди. Билимдонлиги билан бир қаторда софдиллигини кўрган кишиларга ишонч билдирарди. У тарихчилар, файласуфлар, шунингдек, илм-фан, идора ва бошқа ишларда истеъдодли бўлган барча кишилар билан суҳбатлашиш учун кўпинча тахтдан тушиб, уларнинг ёнига келарди. Негаки, Темур бу соҳаларга ғамхўрлик қилишга асосий эътиборини берарди”.
Дарҳақиқат, жамиятнинг маънавий-маърифий даражаси, ҳар томонлама тараққий этиши, хавфсиз бўлиши таълим, олимлар ва устозларга бўлган муносабатга қараб шаклланади.
Ўзбекистон Республикаси мустақиллигининг 34 йиллиги муносабати билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ҳамда бир қатор диний соҳа вакиллари давлатимиз раҳбарининг фармони билан “Олий даражали Имом Бухорий” ордени билан тақдирланиши мамлакатимизда олиб борилаётган ислоҳотларнинг янги босқичга кўтарилаётгани исботидир. Қолаверса, жамиятда исломий маърифатни кенг ёйиш, миллий-диний қадриятларни тарғиб этиш ва мамлакатимизнинг ислом дунёсидаги нуфузини оширишда катта ҳисса қўшиб келаётган муфтий Нуриддин Холиқназар ҳазратларига кўрсатилган юксак эътибор бугунги кунда юртимизда соҳибқирон Амир Темур бошқаруви анъаналари муносиб даражада давом эттиралаётганинг ҳам исботидир. Зеро, олимларга кўрсатилган эҳтиром Ватан ва миллат, маърифат ва диёнат ривожига кўрсатилган эҳтиромдир.
Муфтий ҳазратларига кўрсатилган ушбу эътирофнинг ортида аслида жуда катта меҳнат борлигини эслаб ўтишимиз лозим. Зеро, йиллар давомида тинимсиз меҳнат, изланишлар ва илмий ютуқлар бугунга келиб ўз самарасини бермоқда. Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ўзининг дин ривожи ва халқ саодати йўлидаги 35 йилдан зиёд вақт мобайнида масжид имом хатиблиги, мударрислик, шаҳар ва вилоят бош имом хатиблиги вазифаларида ишлаб юртимиз мусулмонлари ва ёшларига диний маърифат улашди. Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси вазифасига тайинланиши билан қисқа муддатда тизимда улкан ислоҳот ва ўзгаришларни амалга оширди. Жумладан, 114 та янги масжид очилиши, 600 дан зиёд масжидлар таъмирланиши ва қайта бунёд этилиши намозхонларни мамнун қилмоқда. Мадрасалар очиш ва диний таълимни ривожлантириш, Қуръон ва тажвидни ўргатиш, имом-хатиб ва мударрисларнинг илм ва малакаларини ошириш, моддий қўллаб-қувватлаш, халқимизнинг саводхонлигини ошириш, уларда пайдо бўлаётган диний саволларга мазҳаб бўйича асосли жавоблар етказиш каби кенг кўламли ишларни амалга оширишда асосий ташаббускор бўлди.
Олим сифатида 20 дан зиёд асарлар муаллифи бўлган ҳазрат нафақат юртимизда балки, ислом оламида эътирофга эга бўлди. Нуфузли ислом ташкилотларига аъзо бўлди. халқаро илмий анжуманларда долзарб мавзуларида маърузалари билан иштирок этди.
Бугунги ахборот ва тезкор хабар алмашишда ижтимоий тармоқнинг аҳамияти катта бўлиб турган бир вақтда телевидение, босма ахборот нашрлари, ижтимоий тармоқлар орқали соф ислом таълимотини етказиш борасида юртимиздаги барча диний соҳа вакилларига имкониятлар яратилди. Шахсан, муфтий ҳазратларининг чиқишлари эълон қилинадиган ижтимоий тармоқлар обуначилари сони 3 млн.ни ташкил этаётгани у кишининг диний-маърифий чиқишларини халқимиз катта қизиқиш билан кузатаётганинг далилидир. Аҳоли билан жойларда учрашувлар ўтказиш, мурожаат билан келган фуқароларни қабул қилиб, уларнинг муаммоларига ечим топиш борасида ўзлари бошчилик мамлакатимиздаги барча имом-хатиблар халқ билан ҳамдард бўлиб келмоқда.
Яқингача давлатимизда фан, таълим, маданият ва спорт соҳаларида ютуқларга эришган фуқароларимизга давлат мукофот ва орденлари берилганда, кўп йиллардан буён диний соҳада меҳнат қилиб келаётган уламоларимизга эътибор йўқлиги кўпчилигимизни қалбиизмга маҳсунлик келтирар эди. Алҳамдулиллаҳ, бугунга келиб диний соҳа вакиллари, олимларимиз ҳам ҳукуматимиз томонидан муносиб тақдирланмоқда. Бу каби эътибор юртимиз аҳолиси, мўмин-мусулмонлар, айниқса, шу соҳада хизмат қилиб келаётган барча кишиларни мамнун қилиб, руҳларини кўтарди. Қолаверса, бу мукофот диний соҳа ва унда хизмат қилиб келаётган муфтий ҳазрат бошчилигидаги барча ходимларнинг хизматларига эътироф, эътибор ва эҳтиромдир.
Аллоҳ таоло юртимизни тинч, фаровон, халқимизни соғ-омон қилсин. Юртимиз довруғини оламга ёйишда уламоларимизга куч-қувват ато қилсин.
Зайниддин домла Эшонқулов,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Оминанинг ҳомиласи оддий ҳомила эмас эди. Бу ҳомила хайр-барака ҳомиласи эди. Аллоҳ таоло ана шу ҳомиланинг баракасидан Каъбани бузиб ташлаш ниятида Маккага бостириб келган Абраҳа бошлиқ фил эгаларини ҳалок этди.
Омина эса ўзида ҳомиладор аёлларда бўладиган машаққатларни мутлақо сезмас эди. Тушида ғойибдан келган овоз унга «Албатта, сен ушбу умматнинг улуғига ҳомиладор бўлдинг», дер эди.
Аллоҳ таоло фил эгаларини ҳалок этганидан эллик кун ўтиб, Оминани тўлғоқ тутди. Бу тўлғоқ оддий тўлғоқ эмас эди. Оминанинг ҳомиласи одатдаги ҳолатлардан тамоман ўзгача бир ҳолатда ёруғ дунёга келди. Унинг қорнидан гўё бир нур – гўдак худди сажда қилаётгандек ҳолда ерга тушди.
Дунёни нурга тўлдирган, бутун мавжудотни бахтга чўмдирган бу улуғ кун Робиъул аввал ойининг ўн иккинчи куни, душанба куни (милодий 570 йил, 20 апрель) эди.
У Зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг туғилишларига боғлиқ ажойиботлар
Ўша куни одамлар кўпгина одатдан ташқари ҳодисаларнинг шоҳиди бўлдилар:
1. Бутлар ларзага тушиб, қимирлаб кетди. Баъзилари юзтубан ерга йиқилди. Чунки уларни йўқ қилувчи зот дунёга келган эди.
2. Маккадан бир нур зоҳир бўлиб, Шомдаги қасрларни ёритиб юборди. Чунки бутун дунёга иймон нурини элтувчи зот дунёга келган эди.
3. Ҳишом ибн Урванинг таъкидлашича, ўша куни Маккада тожирлик қилувчи бир яҳудий қурайшликлар тўпланиб ўтирган жойга келиб:
«Эй қурайшликлар жамоаси, бугун сизларда бирор бола туғилдими?», деган. Улар:
«Билмадик», дейишган. Шунда ҳалиги яҳудий:
«Аллоҳу Акбар! Аммо билмаган бўлсангиз, билинг! Сизга айтадиган гапимни яхшилаб ёдлаб олинг! Бугун ушбу охирги умматнинг набийси туғилди. Унинг икки кураги орасида аломат бор. Аломатнинг устида туклар бор», деди.
4. Ҳассон ибн Собит розияллоҳу анҳу қуйидагиларни айтадилар:
«Етти-саккиз ёшдаги бола эдим. Кўрган-эшитган нарсамга ақлим етар эди. Бир куни эрталаб Ясрибда бир яҳудий:
«Эй яҳудийлар жамоаси!» деб бақириб қолди. Унинг олдига тўпланишди. Мен эшитиб турибман. Улар:
«Шўринг қурғур, сенга нима бўлди?» дедилар.
«Батаҳқиқ, бу кеча туғиладиган Аҳмаднинг юлдузи чиқди!» деди».
5. Махзум ибн Ҳонеъ ал-Махзумийнинг айтишича, ўша куни Форс подшоҳи Кисронинг айвони ларзага келиб, ўн иккита болахонаси қулаб тушган. Мажусийларнинг минг йилдан буён ўчмай турган оловлари ўчиб қолган.
Баъзи бир кишиларга бу гаплар ғалатироқ туюлиши мумкин. Лекин бор ҳақиқат шу. Бу ҳодисалар турли тарихчилар томонидан, жумладан, мусулмон эмаслари томонидан ҳам ўрганиб чиқилган. Уларнинг барчаси мазкур ҳодисалар муболаға эмаслигини тасдиқлаганлар.
Буларнинг ҳаммаси Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг келажакда ким бўлишларига ишорат эди.
Омина янги туғилган гўдакнинг суюнчилик хабарини бериш учун Абдулмуттолибга одам юбориб, «Сизга бир ғулом туғилди, келиб, унга бир назар солинг», деди.
Эҳтимол, у киши бу билан янги куёвлик чоғидаёқ вафот этган ўғлининг кўйида ўртаниб юрган кекса отанинг кўнглига бир оз қувонч киришини истагандирлар.
Абдулмуттолиб қувончга тўлган ҳолида шошиб, етиб келди. Мурғак набирасини қўлига олиб, ўпди. Уни авайлаб кўтариб, Каъбаи Муаззаманинг ичига олиб кирди. Аллоҳ таолога ҳамд айтиб, дуои хайрлар қилди. Сўнгра набирасига Муҳаммад деган исм қўйди. Араблар ичида бу исм ҳали тарқалмаган эди. Одамлар ҳайрон қолишди...
Жубайр ибн Мутъим розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Менинг бешта исмим бор. Мен Муҳаммадман. Мен Аҳмадман. Мен Моҳийман, Аллоҳ мен ила куфрни маҳв этур. Мен Ҳоширман, Аллоҳ менинг икки қадамим олдига одамларни ҳашр этур. Мен Оқибман», дедилар».
Икки шайх ва Термизий ривоят қилганлар.
Шарҳ: Ушбу ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўзларининг асосий исмларига қўшиб, яна тўртта сифатларидан келиб чиқадиган исмларини ҳам тилга олмоқдалар:
1. Муҳаммад.
Бу муборак исмнинг луғавий маъноси «ҳамд-мақтов айтилган»дир. Араб тилининг хусусиятларидан келиб чиқиб, тилшунос уламолар «Айни шу сийғадан, яъни Муҳаммад сийғасидан «Мақтови тинмай янгиланиб турувчи» деган маъно чиқади», дейдилар.
Тарихчиларнинг ривоят қилишларича, Омина онамиз Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга ҳомиладорлик вақтларида кўрган тушларида болалари туғилганда уни Муҳаммад деб номлашлари кераклиги айтилган экан.
Шунингдек, Абдулмуттолиб ҳам тушида ўз сулбидан одатдагидан бошқа улуғ мақомга сазовор бўладиган фарзанд туғилишига ишора қилувчи ҳолатни кўрган экан. Икки тушнинг таъсирида ва келиннинг гапига биноан, Абдулмуттолиб набирасини Муҳаммад деб атаган.
Тарихчиларнинг таъкидлашларича, ўша вақтгача арабларнинг ичида фақат уч кишига Муҳаммад исми қўйилган экан.
Бир гуруҳ кишилар бир подшоҳнинг ҳузурида бўлишибди. У аввалги китоблардан хабардор экан. Подшоҳ суҳбат давомида Ҳижоз томондан Муҳаммад номли пайғамбар чиқишининг хабарини айтибди.
Меҳмонлар ичидан уч кишининг хотинлари ҳомиладор экан. Учовлари ҳам «Хотиним ўғил туғса, исмини Муҳаммад қўяман», деб ният қилибдилар. Уларнинг хотинлари ўғил туғибди. Фарзандларни яхши ният билан Муҳаммад деб номлабдилар.
Улар қуйидаги кишилар эканлар: Муҳаммад ибн Сулаймон ибн Мужошеъ, Муҳаммад ибн Уҳайҳа ибн ал-Жулааҳ ва Муҳаммад ибн Ҳимрон ибн Робийъалар.
2. Аҳмад.
Бу муборак исмнинг маъноси «Кўп ҳамд айтувчи» бўлиб, бу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Аллоҳ таолога кўп ҳамд айтишларига ишорадир. Аввалги самовий китоблардаги башоратларда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг фақат Аҳмад исмлари келган.
3. Моҳий.
Бу исмнинг маъносини Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ўзлари «Мен Моҳийман, Аллоҳ мен ила куфрни маҳв этур» деб баён қилиб бермоқдалар.
Биз маҳв этишнинг ҳозирги пайтдаги кўпроқ ишлатиладиган маъносини оладиган бўлсак, «ўчириб ташлаш» маъноси тўғрироқ келса керак. Яъни Аллоҳ таоло Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васаллам ила куфрни ўчириб ташлайди.
4. «Мен Ҳоширман, Аллоҳ менинг икки қадамим олдига одамларни ҳашр этур».
Яъни Аллоҳ таоло қиёмат куни Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қадамлари олдига ҳашр майдонида халойиқни тўплайди.
5. Оқиб.
Бу муборак исмнинг маъноси «ортдан келувчи» деганидир. Чунки Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳамма пайғамбарларнинг ортидан охирги пайғамбар бўлиб келганлар, у кишидан кейин бошқа пайғамбар келмайди.
«Абу Мусо ал-Ашъарий розияллоҳу анҳу айтади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга ўзларини бир неча исмлар ила номлар эдилар: Мен Муҳаммадман, Аҳмадман, Муқаффийман, Ҳоширман, Набийюттавбаман, Набийюрроҳмаман», дер эдилар».
Муслим ривоят қилган.
Шарҳ: Бу ривоятда аввал зикр қилинмаган учта исм зикр қилинмоқда:
1. Муқаффий.
Бу муборак исмнинг маъноси ҳам «орқадан келувчи» бўлиб, Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўнгги пайғамбар эканликларини англатади.
2. Набийюттавба.
Бу муборак исмнинг маъноси «тавба пайғамбари» деганидир.
3. Набийюрроҳма.
Бу муборак исмнинг маъноси «раҳмат пайғамбари» дегани.
"Ҳадис ва ҳаёт" китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 