Ikki narsa insonning fikrini barbod qiladi: biri mol-dunyo bo'lsa, ikkinchisi, jamoldir.
1. Mol shunday narsaki, u insonning nazdida qancha ko'p bo'lsa, uni sarflab, tezda tugatishi mumkin. Shuning uchun u ko'pincha o'zining asl hojatlarini ko'rmaydi, balki orzu-istaklarini ko'radi.
Ma'lumki, asl hojatlar miqdorining chegarasi bordir. Lekin orzu-istaklarning chek-chegarasi yo'q. Masalan:
– piyoda kishi velosipedda yurishni;
– velosipeddaggi kishi mototsiklda;
– mototsikldagi kishi mashinada;
– mashinadagi kishi esa har yili yangi mashina xarid qilishni xohlaydi.
Velosiped yoki mototsikl hojatimizni qondirishi yoki oddiyroq mashina ham bizni qanoatlantirishi mumkin. Lekin biz aslo bunday fikrlamaymiz. Alloh taolo nimani bergan bo'lsa, unga qanoat qilish o'rniga biz doim bir qadam oldinda yurishni istaymiz. Har doim “Menda bunday mashina bor, falon kishida piston mashina bor”, degan xayolda yuramiz.
Inson zaruriy hojatlarini qondiradigan mablag'ni emas, balki uning barcha xohish-istaklarini qondira oladigan darajada puli bo'lishini xohlaydi. “Pul barcha muammolarini hal qila oladi”, deb o'ylash katta xatodir. Chunki qachon mol-dunyo o'zi bilan birga g'am-tashvishlarni ham olib keladi.
Shunda ushbu muammolar yuzaga kelishi mumkin:
– Alloh taolo mol-dunyo beradi, ammo farzandlar noqobil bo'lishi mumkin;
– Mol-dunyo kelsa, xotin buzuq, yomon yo'lga yuruvchi bo'lishi mumkin;
– Mol-dunyo bo'lsa, hasadchilar paydo bo'lishi mumkin.
– Mol-dunyo bo'lsa, dushmanlar ko'payishi mumkin.
– Mol-dunyo topilganda kasalliklar paydo bo'lishi mumkin.
Bunday holatlarda mol-dunyo egasi nima qila oladi? Mol-davlati qanday yordam beradi? Halovatsiz hayotda mol-dunyoning nima qizig'i bor?” Aksincha, biz Alloh taolodan taqdirimizda nima rizq yozgan bo'lsa, duo qilib u zotdan uni barakotli va ofiyatli qilishini so'raylik. Agar rizq barakotli va ofiyatli bo'lsa, unda halovat bo'ladi.
"Sharm va hayo” kitobidan
Unda Turkiy davlatlar muftiylari, xususan O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari, din va davlat arboblari, taniqli ulamolar, yetuk islomshunoslar va diniy soha xodimlari qatnashdi.
Qur’oni karim tilovati bilan boshlangan tadbirda tadqiqotchi va olimlar, jumladan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo markazi rahbari o‘rinbosari G‘ulomiddin domla Xolboyev hamda ushbu markaz ulamosi Hikmatulloh domla Toshtemirov ma’ruza bilan ishtirok etdi.
Ahli sunna val jamoa ulamolari sof e’tiqodni avlodlarga yetkazishda ta’lif etgan muxtasar matnlar ichida Sirojiddin Ali ibn Usmon O‘shiyning “Bad’ul amoliy” asari muhim o‘rin tutishi ta’kidlandi.
Asarda asosiy e’tiqodiy masalalar Hanafiy mazhabi va Moturidiy aqidasi bo‘yicha lo‘nda bayon etilgani, turli nusxalari mavjudligi, unga ko‘plab sharhlar yozilgani qayd etildi.
Darhaqiqat, “Bad’ul amoliy” asari sakkiz yuz yildan buyon sof e’tiqodni shakllantirishda beqiyos ahamiyat kasb etib kelmoqda va bugungi kunda ham yoshlarni yot g‘oyalardan muhofaza qilish va ma’naviy komillikni ta’minlashda muhim manba hisoblanadi.
Anjumanda so‘zga chiqqanlar O‘shda tug‘ilib, Samarqandda ilmiy faoliyat olib borgan, Farg‘ona vodiysida xizmat qiligan, turkiy xalqlar uchun mushtarak ulamo sanalgan Sirojiddin O‘shiy asarlari va ularning tadqiqi, Movarounnahrda X–XII asrlarda islom ilmlari rivoji va madrasalar holati, turkiy tildagi asarlarning islom ilmlarini tarqatishdagi o‘rni haqida to‘xtalib o‘tishdi.
Ushbu ilmiy meros bugun ham dolzarb, turkiy dunyo ma’naviy taraqqiyotida juda muhim ekani ma’ruzachilar tomonidan e’tirof etildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati