Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446

Riyo

02.08.2021   3449   2 min.
Riyo

Riyo — ish va harakatlarni ko'rsatmoq, bir yaxshilikni yoki amalni Allohning roziligi uchun emas balki, insonlarning maqtovi uchun qilishdir. Bu harakatlarni amalga oshirgan insonga riyokor deyiladi.

Riyo — insonlar orasida ruhiy ta'sir, shon-shuhrat, moddiy foyda uchun qilinadi. Dunyoga oid bu kabi moddiy va ma'naviy foydalarni qo'lga kiritish uchun, dinga bo'lgan hurmat va e'tiborni ishlatish, riyoning eng yomon shaklidir. Bunday harakatlar hiylakorlik va yolg'onchilikdir.

Riyokor — kishining so'z va harakatlaridagi samimiyatsizliklari, boshqa insonlar tomonidan qisqa vaqtda bilinadi. Bu insonlarga hech kim ishonmaydi. Riyoning hammasi axloqsizlik bo'lgani kabi, ibodatlarda riyokor bo'lish eng katta axloqsizlikdir.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

«Albatta siz uchun eng qo'rqadigan narsam, kichik shirk, ya'ni riyodir» deganlar (Termiziy rivoyat qilgan).

Ibodat Alloh uchun qilinadi. Allohning roziligidan boshqa bir maqsad uchun ibodat qilish, Allohning roziligini o'rtadan olib tashlaydi. Ko'rsatish va foyda tushunchasi bilan Qur'on o'qish, namoz o'qish, ro'za tutish, zakot berish, hajga borish, sadaqa berish ibodatlarni xabata, ya'ni bekorga chiqaradi.

Alloh taolo bu haqda O'zining kalomida shunday marhamat qiladi:

«Ey iymon keltirganlar! Sadaqalaringizni minnat va ozor berish bilan, molini Allohga va oxirat kuniga iymon keltirmasa ham kishilarga riyo uchun nafaqa qilganga o'xshab bekorga ketkazmang. U misoli bir ustini tuproq bosgan silliq toshga o'xshaydi. Bas, kuchli yomg'ir yog'sa, silliq bo'lib qoladir. Kasb qilganlaridan hech narsaga qodir bo'lmaslar» (Baqara surasi, 264-oyat).

Shu holda, Allohning buyrug'ini va roziligini o'ylab emas, dindor ko'rinish uchun ibodat qilish, olim va bilimli deyishsin, deya ilm bilan mashg'ul bo'lish, sahiy deb nomlanish uchun zakot va sadaqa berish, riyodan iborat yomon harakatdan boshqa bir ma'no ifoda qilmaydi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar:

«Shubhasiz riyo shirkdir» (Ibn Moja rivoyat qilgan).

Allohga va insonlarga qarshi o'zini samimiy tutib riyodan uzoq turish, iloji bo'lsa, ibodatlarni yashirin qilish, Allohning roziligini insonlarning maqtoviga, istagiga, qo'rquviga qarshi tanlash har bir musulmonning tamoyilidir.

Internet manbalari asosida tayyorlandi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Jamoat namozini o‘tkazib yuborganning ta’ziyasi

13.06.2025   8469   2 min.
Jamoat namozini o‘tkazib yuborganning ta’ziyasi

O‘tgan solih zotlar jamoat bilan namoz o‘qiyolmay qolsalar, bir-birlariga ta’ziya izhor qilishar ekan. Shunday zotlardan biri Hotamul Asom aytadi: “Men jamoatga ulgurmay qoldim, shunda menga Abu Is'hoq Buxoriyning bir o‘zi ta’ziya bildirdi. Agarda o‘g‘lim o‘lib qolsa minglab odamlar ta’ziya izhor qilishadi. Buning sababi odamlar nazdida din musibati dunyo musibatlaridan ko‘ra arzimas sanalganidandir”.

Bugungi kunda oramizda qanchalab odamlar jamoat namozlarini o‘tkazib yuboradilar, jiddiy e’tibor qaratmaydilar. Ba’zida ish, g‘am-tashvishlarning ko‘pligini bahona qilamiz, to‘g‘rimi?! Yana ko‘plar tuni bilan uxlamasdan, bomdod namoziga yaqin uxlab qolishlari ham bor gap.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “Zimis­tonda masjidlar sari odim tashlovchilarga qiyomat kunidagi tamomiy nurning xushxabarini beringlar”[1] deganlarini nahot eshitmagansiz?!

Shayton sizning ustingizdan g‘alabaga erishib, namozda xotirjamligingizni ketkazishiga imkon bermang!

Omir ibn Abdulloh o‘lim to‘shagida yotganlarida azon ovozini eshitib: “Meni qo‘limdan tutinglar”, dedilar. Omir ibn Abdullohga “Axir siz betobsiz-ku”, deyishganida: “Allohning chaqirig‘ini eshitib turib, unga rioya qilmaymanmi”, dedilar. Keyin  u kishini qo‘lidan ushlab turg‘izishdi. Masjidda imom bilan shom namozining bir rakatini o‘qidilar va jon taslim qildilar.

Yana bir misol: Sufyon ibn Uyayna azon aytilishidan ilgari namozga borishga ishtiyoqmand bo‘lganlar va doim: “Namozga azon aytilmagunicha masjidga kelib turmaydigan yomon qul bo‘lma. Chunki yomon qul chaqirmaguningcha kelmaydi”, der edilar.

Oisha roziyallohu anho onamiz aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan suhbatlashib o‘tirardik, u zot ham biz bilan gaplashib o‘tirardilar. Bordi-yu, namoz vaqti kirib qolsa, bir-birimizni tanimaganday bo‘lib olardik”[2].

Shukrki, oramizda masjidda birinchi safga joylashish uchun g‘ayrat qiluvchilar ko‘payib bormoqda. Nabiy alayhissalom: “Agarda odamlar azonda va birinchi safda nimalar borligini bilishsa edi, unga erishish uchun qur’a tashlashdan boshqa chora bo‘lmasa, albatta, qur’a tashlagan bo‘lardilar”, deganlar.

 Said ibn Musayyab aytadi: “Men ellik yildan beri biror marta birinchi takbirni o‘tkazib yubormaganman. Ellik yildan buyon namozda birorta kishining boshining orqasiga qaragan emasman”.

 

Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  Imom Termiziy va Imom  Abu Dovud rivoyati.
[2]  Mursal hadis. Iroqiyning “Ihyo”ga yozgan taxrijiga qarang (1, 205).