Inson tabiatan unutishga va g'aflatda qolishga moyildir. Dunyo esa yolg'on va bekorchi his-tuyg'ulardan iborat. Agar insonda g'aflat, unutish va dunyo matohlariga bo'lgan muhabbat jamlansa, o'sha qalb qotib boradi, nafs esa osiylik qila boshlaydi. Shu sababdan Alloh taologa bo'lgan iymoni zaiflashib, oxirat diyoriga bo'lgan rag'bati kamayib boradi. Butun o'y-xayoli dunyo bo'lib qoladi. Dunyo uchun elib yuguradi, unga erishish uchungina yashay boshlaydi.
Endi shu holat butun insoniyat orasida tarqalsachi?! Unda, buyuk bir ofatga yo'liqqan bo'ladi. Chunki ular bir-birini eydigan, zaiflariga rahm-shafqat qilmaydigan, uzoq-yaqinlarining haqlariga rioya qilmaydigan vahshiy hayvonga aylanib borayotgan bo'ladi.
Shu sababli Alloh taolo bandalariga payg'ambarlar yuboradi, ularga O'zining tavhidini bildirish, to'g'ri yo'lga yo'llash uchun shariatlar joriy qiladi. Alloh taoloning rahmati sababli insonlar bir-birlariga mehr ko'rsatadi, o'zaro silayi rahm qiladilar. Kuchlilari zaiflariga shafqatli bo'ladi. Kattalari kichiklarini izzat qiladi. Mana shu go'zal sifatlar bilan iymon va islom ahllari ziynatlanib boradilar. Qachonki mana shu maqtalgan sifatlar musulmon kishida yo'qola boshlasa, ular o'rnini dunyo ziynatlariga bo'lgan muhabbat egallaydi.
Har yili ramazon oyi kirishi bilan musulmonlar qalbida unga bo'lgan sog'inch va ishtiyoq kuchayadi. Dangasaliklar ketib, ibodatga bo'lgan harislik ortadi. Qayerga qaramang musulmonlarni infoq-ehson qilayotgan, iftorliklar ulashayotgan holda topasiz. Ramazon oyida dunyo havaslari bilan emas, oxirat zaxirasi ila yashay boshlaydilar. Zero, Alloh taolo ramazon oyining ro'zasini ham aynan shuning uchun farz qilgan.
Salafi solihlarimizdan birlaridan so'rashdi: "Ramazon ro'zasi nima uchun joriy qilingan?". U kishi javob berdi: "To'qlar ochlik ta'mini totib ko'rib, qorni och kishilarni unutub qo'ymasliklari uchun".
Ro'za saxovatga va ehsonga eltuvchi yo'ldir. Alloh taolo buyurganidek ro'za tutgan kishi ramazon oyi davomida fahsh so'zlar-u ishlardan uzoq bo'ladi. Haromga boqmaydi. Yon-atrofidagilarning holidan xabar oladi. Amallarini bajarishda Rosululloh sollallohu alayhi vasallamdan o'rnak oladi. U zot sollallohu alayhi vasallam doim go'zal namuna bo'lganlar. Alloh taolo buyurgan amallarni o'zlari amalda ko'rsatib berganlar. Sahobalar va ulardan keyin yashab o'tgan tobeinlar ana shu manhaj asosida hayot kechirishgan.
Ibn Umar roziyallohu anhu dasturxonida miskin bo'lmasa taomlanmas edilar. Ahllari bilan ovqatlanib o'tirsalar, biror miskin ovqat so'rab kelsa, idishdagi bor taomni unga berib yuborar, oilalari esa idishda qolib ketgan taom qoldiqlari bilan kifoyalanishar edi.
Imom Shofeiy rohimahulloh aytardilar: "Ramazon oyida Rosululloh sollallohu alayhi vasallamga iqtidoan ko'proq och yurgan kishini, faqat o'zini tutib oladigan darajada taomga ehtiyoji bo'lishini, bu oyda ko'proq ro'za va namozlar bilan mashg'ul bo'lishini yaxshi ko'raman".
Ramazonni saxovat oyi dedik, chunki to'q kishi bu oyda ro'za tutarkan, ochlikni his qiladi. Shu sababli och qolganlarga taom ulashadi. Agar ro'za tutmasa, ochlarning ahvolini qayerdan ham bilardi?!
Boy odam ham shunday, u ham ro'za tutarkan, faqirlarning holatlarini ko'z oldidan o'tkazadi va molidan zakot beradi, saqada qiladi.
Mo'min banda uchun ramazon ayni fursatdir. Bunday kunlarda g'ofil qolgan banda, ramazondan keyin xayr-barakaga erisha olmaydi.
Zero, Muhammad sollallohu alayhi vasallam: "O'zi to'q bo'lib, qo'shnisi och qolgan haqiqiy mo'min emas", deb aytganlar.
“Hadis va islom tarixi fanlari” kafedrasi mudiri F.Homidov
1. Uch marta “Astag‘firulloh” deb, so‘ngra ushbu duoni o‘qish:
اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلامُ وَمِنْكَ السَّلامُ تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلالِ وَالإِكْرَام
“Allohumma antas salaam va minkas salaam. Tabaarokta yaa zal Jalaali val Ikrom”
“Yo Alloh! Sen Salomsan. Omonlik Sendandir. Ey, buyuklik va ikrom Sohibi bo‘lgan Zot, Sen ulug‘san”.
2. Oyatal – kursiyni o‘qish. Har farz namozidan so‘ng Oyatal-kursiyni o‘qib yurgan kishini jannatdan faqatgina o‘lim to‘sib turadi.
3. “Subhanalloh”, “Alhamdulillah” va “Allohu akbar”ni o‘ttiz uch martadan aytib, bir marotaba “Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu. Lahul mulku va lahul hamdu va huva a’la kulli shayin qodiyr”ni o‘qish.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim har namozdan keyin o‘ttiz uch marta (Subhanalloh) Allohga tasbeh aytsa, o‘ttiz uch marta (Alhamdulillah) Allohga hamd aytsa, o‘ttiz uch marta “Allohu akbar” desa, jami to‘qson to‘qqiz bo‘ladi. Yuzta bo‘lishi uchun – “Laa ilaaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’ala kulli shayin qodiyr” deb aytsa, gunohlari dengiz ko‘pigi kabi ko‘p bo‘lsa ham mag‘firat qilinadi» (Imom Muslim rivoyati) dedilar.
4. Quyidagi zikrni o‘qish:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير. اللهم لا مانع لما أعطيت ولا معطي لما منعت ولا ينفع ذا الجد منك الجد
“Laa ilaaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’alaa kulli shayin qodiyr. Allohumma laa maania’ lima a’toyta va laa muti’a lima mana’ta va laa”.
“Allohdan o‘zga iloh yo‘q. U Yolg‘izdir. Uning sherigi yo‘q. Mulk va maqtov Unga xosdir. U barcha narsaga qodirdir.”
Abu Ayyub Ansoriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim «Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’alaa kulli shayin qodiyr», deb o‘n marta aytsa, Ismoil zurriyotidan to‘rt kishini ozod qilgandek bo‘ladi”, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim: «Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’alaa kulli shayin qodiyr», deb bir kunda yuz marta aytsa, o‘nta qul ozod qilgan barobarida bo‘libdi. Unga yuzta hasanot yozilib, yuzta yomonligi o‘chiriladi, kech kirgunicha shaytondan omonda bo‘ladi. Uning bu amalidan afzalroq ishni hech kim qila olmaydi. Faqat shu kalimalarni ko‘proq aytgan kishi o‘zib ketishi mumkin”, dedilar.
5. Quyidagi zikrni o‘qish:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير لا حول ولا قوة إلا بالله، لا إله إلا الله ولا نعبد إلا إياه له النعمة وله الفضل وله الثناء الحسن ولا إله إلا الله مخلصين له الدين ولو كره الكافرون
“Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu lahul mulku va lahul hamdu va huva a’la kulli shayin qodiyr. Laa havla va laa quvvata illa billah. Laa ilaha illallohu va laa na’budu illa iyyahu lahun nimatu va lahul fazlu va lahus sanaul husna. Va laa ilaha illallohu muxlisiyna lahud diyn va lav karihal kaafiriyn”
6. Ushbu duoni o‘qish:
اللهم أعني على ذكرك وشكرك وحسن عبادتك
“Allohumma a’inniy ’alaa zikrika va shukrika va husni ’ibaadatik”
“Allohim! O‘zingni zikr qilish, shukr qilish va Senga chiroyli ibodat qilishimda madad ber”.
Muoz ibn Jabal roziyallohu anhu aytadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘limdan tutib, “Ey Muoz, Allohga qasamki, men seni yaxshi ko‘raman”, dedilar. “Ota-onam sizga fido bo‘lsin! Allohga qasamki, men ham sizni yaxshi ko‘raman”, dedim. U zot alayhissalom: “Ey Muoz, har (farz) namozdan so‘ng: “Allohumma, a’inniy ’alaa zikrika va shukrika va husni ’ibaadatik” deb aytgin”, dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).
Sa’d ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam namozdan keyin bunday duo qilar edilar:
“Allohumma, inniy a’uuzu bika minal jubni val buxl va a’uuzu bika min fitnatid dunya va a’uzu bika min fitnatil qobr”
“Allohim, qo‘rqoqlikdan, baxillikdan panoh so‘rayman. Dunyo fitnasidan panoh so‘rayman. Qabr fitnasi (qabrda ikki farishtaning savollariga javob bera olmay qiynalish)dan panoh so‘rayman” (Imom Buxoriy rivoyati).
7. Ixlos, Falaq va Nas suralarini o‘qish: Bomdod va Shom namozlaridan so‘ng uch martadan o‘qiladi.
8. Quyidagi zikrni Bomdod va Shom namozlaridan so‘ng o‘n martadan o‘qish:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد يحيي ويميت وهو على كل شيء قدير
“Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu yuhyii va yumiytu va huva a’laa kulli shayin qodiyr”.
“Allohdan o‘zga iloh yo‘q. U Yolg‘izdir. Uning sherigi yo‘q. Mulk va maqtov Unga xosdir. U barcha narsaga qodirdir”.
9. Tasbehlarni o‘ng qo‘l bilan sanash. O‘ng qo‘l bilan sanash afzaldir.
10. Mazkur zikrlarni namoz o‘qigan joyda qilish.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Har bir tasbeh (Subhanalloh) sadaqadir[1]. Har bir takbir (Allohu akbar) sadaqadir. Har bir tahmid (Alhamdulillah) sadaqadir. Har bir tahlil (Laa ilaha illalloh) sadaqadir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
Abu Hurayra roziyallohu anhu ko‘chat o‘tkazayotganlarida yonlaridan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘tib qoldilar va aytdilar: “Ey Abu Hurayra, seni sening uchun bundan-da yaxshi narsaga dalolat qilaymi?”.
U kishi: “Ha, ayting, yo Rasululloh”, dedilar. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Subhanalloh, Allohu akbar, Alhamdulillah, Laa ilaha illalloh degin, har biriga sening uchun jannatda bir daraxt o‘tkaziladi”, dedilar (Imom Ibn Moja rivoyati).
Ushbu zikrlar namozda bo‘lgan nuqson, kamchiliklarning o‘rnini to‘ldiradi.