Sayt test holatida ishlamoqda!
27 Noyabr, 2025   |   6 Jumadul soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:01
Quyosh
07:25
Peshin
12:16
Asr
15:15
Shom
17:00
Xufton
18:17
Bismillah
27 Noyabr, 2025, 6 Jumadul soni, 1447

BOBUR VA ISLOM: “TO'RT IMOM BARHAQDUR”

24.02.2021   2129   4 min.
BOBUR VA ISLOM: “TO'RT IMOM BARHAQDUR”

“Ishorat to'rt imomg'akim, muhtadoyi dinu peshvoyi ahli ta'yinlar” degan bobda Bobur Ahli sunnat val-jamoat fiqhining to'rt imomi barhaq ekanini, chunki imom degani shari'atning ifodasi bo'lib, ulardan bu dinga ravnaq etishini, u din va shari'atda ergashiladigan zot ekanini ta'kidlab aytadi:

 

Bilki, bu to'rt imom barhaqdurur,

Kim alardin bu dinga ravnaqdurur.

Bu imomeki, shar' adosidurur,

Din ila shar' muqtadosidurur.

 

So'ng imomlar nomini sanab: “Birisi Bu Hanifai Nu'mon (ibn Sobit)dur, Yana biri shofi'iyyi purdondur, yana biri (Imom) Moliku yana (Imom) Ahmad (ibn Hanbal), qildilar jahd shar' aro behad”, deb ularning fazilatini bildiradi. Bularning har biriga ergashib, izidan borgan kishi yaxshi darajalar va  najot topishini ta'kidlaydi:

 

Tengridin bizga latifadurur,

Muqtadomiz Abu Hanifadurur.

Tengriga shukrlar deying yakson,

Qildi bizlarga ishni ul oson.

 

Ya'ni: “Allohdan bizga bir iltifot, bir lutfu karam bo'lib, ergashadigan imomimiz Abu Hanifa bo'ldi. Allohga barobar shukrlar aytingizki, u zot o'z fatvo maktabini barpo qilib, bizlarga din fiqhi ishlarini oson qildilar”. Bu sohibqiron Amir Temurdan boshlab barcha temuriylarning sof e'tiqodi ifodasidir. Bu, ayni vaqtda, Bobur sha'nida aytilgan ba'zi tuhmatlarga ham raddiyadir.

 

“HARJ QILG'ON SOYI BU GANJ ORTAR”

 

Bobur Mirzo “Mubayyan” xotimasida: «Ey Bobur, bu kitob tasnifida agarchi ranj chekkan bo'lsam-da, qo'limga shunday bir ganj-xazina kirdiki, har qanday ganjni xarj etish bilan kamayib boradi, ammo bu ma'naviy ganj – bu ilm xazinasi xarj etgan sari tobora ortib boradi», deydi:

 

Bobur, emdi, agarchi chekdim ranj,

Keldi ilgimga ushbu yanglig' ganj.

Ganj nuqsong'a xarjdin tortar,

Harj qilg'on soyi bu ganj ortar.

 

Yana aytadiki: «Barcha insonlar odatda o'z xazina-ganjini qo'lga kiritishdagi ranju mehnatini zoye' qilmasdan, olam ahlidan o'z ganji – boylik-xazinasini yashiradi. Men esa bu ganjimni oshkor etib, uni din ahliga nisor etdim», deydi.

Bobur ixlosi va ma'rifatining eng muhim belgisi shundaki, bu ish riyo uchun, shuhrat uchun, she'ru shoirlik uchun emas, balki xolis Alloh uchun va Haq rizosi uchun ekanini ta'kid bilan izhor etadi:

 

Ushbularkim dedim, bo'lung ogoh,

Bordurur borcha xolisan-lilloh.

Bu demakdin g'araz Haq erdiyu bas,

she'ru shoirliq ermas erdi havas.

 

Bobur fiqhiy masalalarning ilmiysini tahqiq etib, endi amaliysiga – bu ilmlarga amal qilishga o'zi uchun ham, kitobxon uchun ham Allohdan tavfiq – yordam so'raydi. So'ng kitob nomi haqida so'zlab: «G'ayrat shijoat ko'rsatib, jiddu jahd qilib tamomalagan bu kitobimda shari'at masalalarini ochiq bayon etganim uchun, uni «Mubayyan» – «Ochiq bayon etilgan (shar'iy mas'alalar)» deb nomlagan bo'lsam, ne ajab!» – deydi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Mehmon kutganda bajariladigan sunnatlar

26.11.2025   1240   3 min.
Mehmon kutganda bajariladigan sunnatlar

Bismillahir Rohmanir Rohiym

1. Mehmonni hurmat qilish.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim Allohga va oxirat kuniga imon keltirgan bo‘lsa, mehmonini hurmat qilsin. Kim Allohga va oxirat kuniga imon keltirgan bo‘lsa, qo‘shnisiga yaxshilik qilsin. Kim Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan bo‘lsa, yaxshi so‘z aytsin yoki jim bo‘lsin”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).


2. Mehmonni ochiq yuz va shirin so‘zlar bilan kutib olish.

Ummu Hone’ roziyallohu anho aytadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelganimda: “Marhabo! Xush kelibsiz! Ey Ummu Hone’”, deb qarshi oldilar” (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).

Avzo’iy rahimahulloh: “Mehmonning hurmati unga ochiq yuz bilan xizmat qilishdir”, degan.

 

3. Mehmondorchilikka taqvodor, dinu-diyonatli iinsonlarni taklif qilish.

Abu Said roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Faqat mo‘min bilan birga (yo‘ldosh) bo‘l. Taomingdan faqat taqvodorgina tanovul qilsin”, dedilar.

 

4. Mehmonlarni dasturxon oldida yolg‘iz qoldirmay, yonida gap­lashib o‘tirish, birga yeb-ichish.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Oisha roziyallohu anho onamizga: “Mehmoning bilan o‘zing ham ovqat yegin, chunki mehmon yolg‘iz o‘zi yeyishdan hayo qiladi”, deganlar (Imom Bayhaqiy rivoyati).

 

5. Taomni avval yoshi ulug‘lardan boshlash, keyin o‘ng tomondagilarga uzatish.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam odamlarga suv uzatsalar: “Kattalardan boshlang”, der edilar.

Agar mehmonlar yoshda barobar bo‘lsalar, o‘ng tomondan uzatiladi.

 

6. Mehmon bir luqma taom yeganidan so‘ng, hadeb “oling”, “oling” deb uni yeyishga majburlanmaslik.

 

7. Mehmonni eshik oldigacha kuzatib qo‘yish.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Mehmonni eshik oldigacha kuzatib borish sunnatdir”, deganlar (Imom Bayhaqiy rivoyati).

 

8. Mezbonning haqiga duo qilish.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam mehmon qilgan kishining haqiga duo qilardilar:

اللهم بارك لهم فيما رزقتهم واغفر لهم وارحمهم

“Allohumma barik lahum fiyma rozaqtahum vag‘fir lahum va arhamhum”

 

“Yo Alloh, bu xonadon ahlining rizqiga baraka ber, ularning gunohlarini mag‘firat qil va ularga rahm ayla!” (Imom Muslim rivoyati).

 

أللهم أطعم من أطعمني واسق من سقاني

“Allohumma at’im man at’amaniy, vasqi man saqoniy”

“Yo Alloh, meni taomlantirgan kishilarni Sen ham taomlantirgin, meni suv bilan sug‘organ kishilarni sen ham serob qilgin!”.

أفطر عندكم الصائمون وأكل طعامكم الأبرار وصلت عليكم الملائكة

Aftara indakumus soimuna va akala toa’makumul abror va sollat alaykumul maloika

“Xonadoningizda ro‘zadorlar og‘iz ochsin, taomingizni yaxshilar yesin va sizlarga farishtalar salavot aytib, haqingizga duo va istig‘for aytsin!” (Imom Abu Dovud rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD