O‘zining oxirgi va abadiy kitobi bo‘lmish Qur’oni Karimni butun olamlarni hidoyat qilish uchun nozil qilgan Alloh taologa hamdu sanolar bo‘lsin.
O‘zlariga Alloh tomonidan nozil etilgan, ikki dunyo saodatini ta’min etadigan Qur’oni Karimni ummatlariga omonat ila yetkazib, unga qandoq amal qilishni ko‘rsatgan Payg‘ambarimiz Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamga durudu salovatlar bo‘lsin.
Oylarning sultoni mohi ramazon xonadonimiz mehmonidir. Ramazon - rahmat va mag‘firat oyi ekanligi barchamizga ma’lum. Bu oyda musulmonlar ulkan savoblar umidida ko‘p ezgu ishlarni amalga oshiradilar. Alloh taoloning yaxshi ishlar uchun ajru mukofotlarni bir necha barobar ko‘paytirib ato etadigan bu kunlarni g‘animat biladilar. Bu oyda ko‘plab insonlar Qur’on tilovati bilan mashg‘ul bo‘ladilar. Chunki bu oy Qur’on nozil bo‘lgan oydir.
Qur’oni Karimda Alloh taolo bu haqida shunday marhamat qiladi;
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
“Ramazon oyi – odamlar uchun hidoyat(manbai) va to‘g‘ri yo‘l hamda ajrim etuvchi hujjatlardan iborat Qur’on nozil qilingan oydir”. (Baqara surasi 185 oyat)
Ramazon oyida mamlakatimizning juda ko‘p masjidlarida xatmi Qur’on qilinadi. Qur’oni Karim qorilar tomonidan bir karra to‘liq o‘qilib, eshittiriladi. Ramazon oyida Qur’oni Karimni xatm qilish sunnat amallardan biridir. Qur’oni Karimni tilovat qilish ham, shu tilovatni eshitish ham ulug‘ ibodatdir. Hadisi sharifda;
“Sizlarning eng yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganib va uni boshqalarga o‘rgatganingizdir ” deyiladi.(Buxoriy rivoyati).
Ushbu hadisning sharhida ulamolarimiz, davrlarning yaxshisi Qur’on o‘rganib, o‘rgatilgan davrdir- deydilar. Shu o‘rinda, mustaqilliknning ilk yillarini esga olaylik. Masjidlarimizda xatmi Qur’on qilish uchun qorilar yetishmas, Ramazon oyida Misr, Turkiya kabi davlatlardan qorilar kelar edi. Qisqa vaqt ichida istiqlol sharafi ila, o‘zimizdan qorilar yetishib chiqdi, nafaqat o‘zimizda balki qo‘shni Rossiya, Ukraina, Qozog‘iston va Amerika Qo‘shma Shtatlari kabi davlatlarga borib xatmi Qur’on qilish uchun qorilarimiz taklif etilmoqda. Qorilarimiz u yerdagi musulmonlarga Qur’oni Karimni tilovat qilib, yurtimiz sha’nini ko‘klarga ko‘tarmoqdalar. Bu yil mingdan ortiq jome masjidlarimizda xatmi Qur’on qilinayotgan bo‘lsa, ularning hammasida o‘zimizdan yetishib chiqqan yosh qorilarimiz qatnashmoqdalar. Bularning barchasiga yurtimizda xukm surayotgan tinchlik va xotirjamlik sababdir.
Bu dunyoda Qur’on o‘qigan odam jannatga kiradi. Endi unga jannat martabalaridan o‘ziga yarasha martaba berish kerak.
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Qur’on sohibiga: qiroat qilib ko‘tarilaver. Dunyoda qandoq tartil (qiroat) qilgan bo‘lsang, xuddi shundoq tartil qil. Albatta, sening manziling oxirgi qiroat qilgan oyating makonidan bo‘ladir, deyiladi, dedilar». (Termiziy rivoyati)
Abu Dovudning rivoyatida:
«Kim Qur’onni o‘qisa va undagi narsalarga amal qilsa, uning otasiga qiyomat kuni toj kiydiriladi. Uning ziyosi bu dunyodagi uylarda bo‘lgan quyoshning ziyosidan ham yaxshiroqdir. Endi bunga amal qilgan kishiga qanday mukofot bo‘lishini o‘zingiz bilib olavering», deyilgan.
Yana bir hadisi sharifda:
Abu Umoma (r.a.)dan rivoyat qilinadi. Rosululloh (s.a.v)dan eshitdim; -U zot “Qur’onnni o‘qinglar! Albatta Qur’on qiyomat kuni egasini shafoat qiluvchi bo‘lib keladi” dedilar. (Muslim rivoyati).
Shu bilan birgalikda, Qur’onning ham, ro‘zaning ham shafoati bor. Rivoyatlarda keladiki, Ro‘za va Qur’on qiyomat kuni bandani shafoat qiladi. Ro‘za aytadiki; “Ey Rabbim! Men bu bandani kunduzlari taom yeyishdan va shahvatlarini qondirishdan to‘sgan edim. Men uni shafoat qilayin”, Qur’on aytadiki; “Ey Rabbim! Men kechalari bu bandani uyqudan qoldirgan edim. (U uyquni tark etib, Qur’on o‘qir edi. Endi menga izn ber) men uni shafoat qilay”-deydi. Shunda bu ikkisiga (Alloh tomonidan) shafoat qilish haqi beriladi. “Ey Ro‘za!, sen bu bandani shafoat qil. Ey Qur’on!, Sen bu bandani shafoat qil. Ro‘za tutgani uchun uni senga bag‘ishladim. Qur’on o‘qigani uchun uni senga bag‘ishladim ”, deyiladi.
Qur’oni Karimning har bir lafzi, iborasi, jumlasi va oyati hamda ularning ma’nolari ilohiy mo‘jizadir. Chunki Qur’oni Karimning ulug‘ligidan, bu muqaddas kitobning oliy maqomligidan, qolaversa, musulmonlarning bu ilohiy kitobga bo‘lgan cheksiz ehtiromlari va ikromlaridan kelib chiqqan holda har bir tilovat qiluvchi katta-katta savoblarga ega buladi.
Demak ramazon oyida Qur’on o‘qimoqqa jiddiy kirishishimiz kerak bo‘ladi. Qur’oni Karim tark etib bo‘lmaydigan bilimdir. Inson ramazon oyidagi kun va tunlarni g‘animat bilmog‘i, kamchilik va gunohlariga kafforat bo‘ladigan savob ishlarni ko‘proq qilmog‘i lozim bo‘ladi. Alloh taolo barchamizni ana shunday ulug‘ savoblarga erishtirsin.
Toshkent islom instituti o‘qituvchisi
“Kulol-Qo‘rg‘on” masjidi imomi
Abdurasul Abdullayev
313 ta hayotiy ZIYNAT qoidalari
ni
ULUG‘ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar:
(2-qism)
101) Saxiylik – boyning ziynati.
102) Ochiqqo‘llik – saxiyning ziynati.
103) Ko‘p yig‘i – xavf va qo‘rqishning ziynati.
104) Ulug‘vorlik – poshsholar ziynati.
105) Minnatni tark qilish – ehsonning ziynati.
106) Halollik – ishning ziynati.
107) Xushu’ – namozning ziynati.
108) Do‘ppi – o‘zbekning ziynati.
109) Bunyodkorlik – mehnatning ziynati.
110) Savod – bilimning ziynati.
111) Ilm – insoniyatning ziynati.
112) Sabr – balo-ofatning ziynati.
113) Donolik – tajribaning ziynati.
114) Mulohazalilik – fikrning ziynati.
115) So‘zda turish – erkakning ziynati.
116) Vaqtga rioya – mas’uliyatning ziynati.
117) Qalb musaffoligi – yaxshi insonning ziynati.
118) Tinchlik – yurtning ziynati.
119) Birdamlik – millatning ziynati.
120) Hur fikr – erkinlikning ziynati.
121) Toat-ibodat – ruhning ziynati.
122) Adolat – davlatning ziynati.
123) Ibrat – o‘tganlar hayotining ziynati.
124) Xotira – inson qadrining ziynati.
125) Qalb yumshoqligi – rahm-shafqatning ziynati.
126) Yaxshi so‘z – zabonning ziynati.
127) Bardosh – sinovlarning ziynati.
128) Quvonch – yurakning ziynati.
129) Qanoat – hayotning ziynati.
130) Hushyorlik – ongning ziynati.
131) Qalb tozaligi – imonning ziynati.
132) Yaxshi niyat – amalning ziynati.
133) Hayotbaxsh so‘z – dilning ziynati.
134) Qanoatlilik – qo‘shnining ziynati.
135) Yo‘lboshchilik – jamoaning ziynati.
136) Tinch uyqu – xotirjamlikning ziynati.
137) Yaxshi uyqu – sog‘lomlikning ziynati.
138) Halol mehnat – dehqonning ziynati.
139) Tashakkur – insoniylikning ziynati.
140) So‘zda tozalik – tilning ziynati.
141) Tarbiya – kelajakning ziynati.
142) Ibratli hayot – avlodning ziynati.
143) Mehr-muhabbat – turmushning ziynati.
144) Hurfikrlilik – zamonaviylikning ziynati.
145) To‘g‘rilik – hukmning ziynati.
146) Salohiyat – yoshlarning ziynati.
147) Quvvat – jasurning ziynati.
148) Harf tanish – bolalikning ziynati.
149) Diqqat – o‘qishning ziynati.
150) Ulug‘ orzu – qalbning ziynati.
151) Bardoshlik – darveshning ziynati.
152) Qaytmaslik – otaning ziynati.
153) Vafodorlik – xotinning ziynati.
154) Qanoatlilik – ko‘ngilning ziynati.
155) Ishonch – oilaviy munosabatlarning ziynati.
156) Hamkorlik – jamiyatning ziynati.
157) Ijodiylik – yoshlarning ziynati.
158) Tiniqlik – keksalarning ziynati.
159) Tiniq fikr – keksaning ziynati.
160) Tarbiya – ota-onaning ziynati.
161) Tuzuk fikr – yoshning ziynati.
162) Haqiqatni aytish – olimning ziynati.
163) Botiniy poklik – zohidning ziynati.
164) Ilojsizlikka chora – mohir ustaning ziynati.
165) Chin dildan ishlash – yaxshi ishchining ziynati.
166) Hurmat – barcha insoniy aloqalarning ziynati.
167) Tuzuk yo‘l – sayohatning ziynati.
168) Tartib – poshshoning ziynati.
169) Tezkorlik – savob izlaguvchining ziynati.
170) Mevadorlik – daraxtning ziynati.
171) Qanot – qushning ziynati.
172) Qanoatli mehnat – ishbilarmonning ziynati.
173) Qahrdorlik – yovuzning ziynati.
174) Umumiylik – insoniyatning ziynati.
175) Go‘zal so‘z – so‘zlashuvning ziynati.
176) Ustoz – ilm yo‘lining ziynati.
177) Savol – bilim olishning ziynati.
178) Xotira – millatning ziynati.
179) Vijdon – inson qalbining ziynati.
180) Yuzdagi nur – taqvoning ziynati.
181) Suvdagi tozalik – hayotning ziynati.
182) Yaxshi niyat – har bir ishning ziynati.
183) Yaxshi do‘st – tanlovning ziynati.
184) Sahar – ibodat vaqtining ziynati.
185) Ilk qadam – bolalikning ziynati.
186) Yaxshi zehn – aqlning ziynati.
187) Suzuvchi bulut – osmonning ziynati.
188) Bedorlik – vatan posbonining ziynati.
189) Vatan – millatning ziynati.
190) Qalb nuri – imonning ziynati.
191) Savob – har bir yaxshi ishning ziynati.
192) Sevgi – qalb muvozanatining ziynati.
193) Tilak – duoning ziynati.
194) O‘zaro tushunish – oilaviy baxtning ziynati.
195) Baxt – shukrning ziynati.
196) Yordam berish – insoniylikning ziynati.
197) Ibratli so‘z – ustozlikning ziynati.
198) Hushyor ko‘z – kuzatuvchanlikning ziynati.
199) Boshqalarni tinglash – hurmatning ziynati.
200) Qariyalar duosi – avlodning ziynati.
(Davomi bor...)
Ibrohimjon domla Inomov