Sayt test holatida ishlamoqda!
26 Iyun, 2025   |   1 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:51
Peshin
12:31
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:42
Bismillah
26 Iyun, 2025, 1 Muharram, 1447

Hofiza duosi

30.11.2016   13296   20 min.
Hofiza duosi

Har bir insonga Alloh taolo tomonidan turli xil zehn va xotira beriladi. Ba’zilar o‘zlarining hofizalari zaif ekanligini, yodlagan narsalari tez esdan chiqayotganligini shikoyat qiladilar. Ana shunday insonlar bunday holatdan hech afsuslanmasinlar. Chunki, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ham o‘z so‘zlarida u kishi ham unutib, esdan chiqarishlarini aytib o‘tganlar. Sahobalardan hazrati Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu ham ushbu muammo bilan Rasululloh  sollallohu alayhi vasallam oldilariga keldilar. Shunda Rasululloh  sollallohu alayhi vasallam u kishiga va u kishi orqali butun ummatga agar ular tez unutadigan bo‘lib qolsalar nima qilishlarini bayon qilib berdilar. Sizga ushbu hadisni havola qilamiz. 

عَن ابنِ عَبّاسٍ أَنّهُ قالَ: "بَيْنَمَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ الله صلى الله عليه وسلم إذْ جَاءَهُ عَلِيّ بنُ أَبي طَالِبٍ فقالَ: بِأبِي أَنْتَ وَأُمّي تَفَلّتَ هَذَا القُرْآنُ مِنْ صَدْرِي فَمَا أَجِدُنِي أَقْدِرُ عَلَيْهِ، فقالَ لَهُ رَسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: يَا أبَا الْحَسَنِ أَفَلاَ أُعَلّمُكَ كَلِمَاتٍ يَنْفَعُكَ الله بِهِنّ وَيَنْفَعُ بِهِنّ مَنْ عَلّمْتَه ويُثَبّتُ ما تَعَلّمْتَ في صَدْرِكَ؟ قالَ أَجَلْ يَا رَسُولَ الله فَعَلّمْنِي. قالَ: إذَا كانَ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَقُومَ في ثُلُثِ اللّيْلِ الاَخِرِ فَإِنّهَا سَاعَةٌ مَشْهُودَةٌ وَالدّعَاءُ فِيهَا مُسْتَجَابٌ وَقَدْ قالَ أَخِي يَعْقُوبُ لِبَنِيهِ {سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبّي} ـ يَقُولُ حَتّى تَأْتِي لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ ـ فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَقُمْ في وَسَطِهَا فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَقُمْ في أوّلِهَا فَصَلّ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ تَقْرَأُ في الرّكْعَةِ الأولَى بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وَسُورَةِ يَس، وَفي الرّكْعَةِ الثّانِيَةِ بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وحم الدّخَانَ، وَفي الرّكْعَةِ الثّالِثَةِ بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وألم تَنْزِيلُ السّجْدَةِ، وَفي الرّكْعَةِ الرّابِعَةِ بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وَتَبَارَكَ المُفَصّل. فَإِذَا فَرِغْتَ مِنْ التّشَهّدِ فاحْمَدِ الله وأحْسِنِ الثّنَاءَ عَلَى الله وَصَلّ عَلَيّ وَأَحْسِنْ وَعَلَى سَائِرِ النّبِيّينِ، وَاسْتَغْفِرْ لِلْمُؤْمِنينَ والمُؤْمِنَاتِ ولإخْوَانِكَ الّذِينَ سَبَقُوكَ بالإيمَانِ ثُمْ قُلْ في آخِرِ ذَلِكَ: 

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

 «Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlarida edik. Bir payt Aliy ibn Abu Tolib kelib: «Ota-onam sizga fido bo‘lsin! Bu Qur’on mening qalbimdan chiqib ketyapti. Uni egallay olishimga ko‘zim yetmayyapti», dedi. Rasululloh solllallohu alayhi vasaalm: «Ey Abu Hasan, senga bir nechta kelimalarni o‘rgatmaymi, Alloh ular bilan senga ham, sen ularni o‘rgatganlarga ham manfaat beradi va o‘rganganing ko‘ksingda barqaror bo‘ladi?» dedilar. U: «Ha, ey Allohning Rasuli, o‘rgating», dedi.

 U zot: «Juma kechasi bo‘lganda, kechaning oxirgi uchdan birida tura olsang, bu guvoh bo‘linadigan vaqt. Undagi duo ijobat. Birodarim Ya’qub ham o‘g‘illariga: «Robbimdan sizlar uchun mag‘firat so‘rayman», deb, juma kechasi kelishini aytgan edi. Qila olamasang, kechaning o‘rtasida tur. Buni ham qila olmasang, avvalida tur. To‘rt rakat namoz o‘qi. Birinchi rakatda Fotihai Kitob va Yosin suralarini, ikkinchi rakatda Fotihai Kitob  va Duxonni, uchinchi rakatda Fotihai Kitob va Sajdani, to‘rtinchi rakatda Fotihai Kitob va Mulkni o‘qiysan. Tashahhudni tugatgach, Allohga hamd ayt va Allohga sano aytishni yaxshi qil. Menga yaxshilab salavot ayt va boshqa payg‘ambarlarga ham. Mo‘minu mo‘minalar va o‘zingdan oldin iymon bilan o‘tgan birodarlaring uchun mag‘firat so‘ra. Keyin ana shularning so‘ngidan shunday deb ayt: 

اللّهُمّ ارْحَمْنِي بِتَرْكِ المَعَاصِي أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي، وارْحَمْنِي أنْ أَتَكَلّفَ مَا لاَ يَعْنِينِي، وارْزُقْنِي حُسْنَ النّظَرِ فِيمَا يُرْضِيكَ عَنّي، اللّهُمّ بَدِيعَ السّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ذَا الْجَلاَلِ وَالإكْرامِ وَالعِزّةِ التي لا تُرَامُ أَسْأَلُكَ يا الله يا رَحمَنُ بجَلاَلِكَ ونورِ وَجْهِكَ أَنْ تُلْزِمَ قَلْبِي حِفْظَ كِتَابِكَ كَمَا عَلّمْتَنِي وَارْزُقْنِي أَنْ أتْلُوَهُ عَلَى النّحْوِ الّذِي يُرْضِيكَ عَنّي. اللّهُمّ بَدِيعَ السّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ذَا الْجَلاَل والإِكْرَامِ والعِزّةِ التي لا تُرَامُ أَسْأَلُكَ يا الله يا رَحْمَن بجَلاَلِكَ وَنُورِ وَجْهِكَ أَن تُنَوّرَ بِكَتَابِكَ بَصَرِي وأنْ تُطْلِقَ بِهِ لِسَاني وَأَنْ تُفَرّجَ بِهِ عن قَلْبِي وَأَنْ تَشْرَحَ بِهِ صَدْرِي وأَنْتَغْسِلَ بِهِ بَدَنِي فإِنّهُ لا يُعِينُنِي عَلَى الحقّ غَيْرُكَ وَلاَ يُؤْتِيهِ إلاّ أَنْتَ وَلا حَوْلَ وَلاَ قُوّةَ إِلاّ بالله العَلِيّ العَظِيمِ. 

«Allohim! Meni boqiy qoldirganing muddaticha doimiy ravishda gunohlarni tark qilishim ila menga rahm qil. O‘zim uchun foydali bo‘lmagan narsaga o‘zimni urintirmasimdan menga rahm qil. Seni mendan rozi qiladigan narsaga yaxshi nazar solishni menga nasib et. Allohim! Osmonlaru yerni yo‘qdan bor qilgan Zot! Ey ulug‘lik, ikrom va ko‘z yetmas izzat sohibi! Ey Alloh! Ey Rohman! Ulug‘liging va Yuzingning nuri hurmatidan so‘rayman, qalbimni Kitobingni O‘zing o‘rgatganingdek yod olishda davomli qil! Uni Seni mendan rozi qiladigan tarzda tilovat qilishni menga nasib et. Allohim! Osmonlaru yerni yo‘qdan bor qilgan Zot! Ey ulug‘lik, ikrom va ko‘z yetmas izzat sohibi! Ey Alloh! Ey Rohman! Ulug‘liging va Yuzingning nuri hurmatidan so‘rayman, Kitobing bilan ko‘zimni munavvar qil, tilimni yengil qil, u bilan qalbimni och, ko‘ksimni keng qil, u bilan badanimni yuv! Zotan, O‘zingdan o‘zgasi haq ishda menga yordam bera olmas. Uni faqatgina Sen berasan. Oliy va buyuk Allohning yordamisiz na kuch bor, na qudrat bor». 

يَا أَبا الحَسَنِ فافعل ذَلِكَ ثلاثَ جُمَعٍ أَوْ خَمْساً أَو سَبْعاً تُجَبْ بِإِذْنِ الله والّذِي بَعَثَنِي بالحَقّ مَا أَخْطَأَ مُؤْمِناً قَطّ. 

 Ey Abu Hasan, buni uch, besh yoki yetti marta qilsang, Allohning izni bilan duoying ijobat bo‘ladi. Meni haq bilan yuborgan Zotga qasamki, bu biror mo‘minni aslo chetlab o‘tmagan». 

قالَ عبد الله بنُ عَبّاسٍ فَوَالله مَا لَبِثَ عَلِيّ إلاّ خَمْساً أوْ سَبْعاً حتّى جَاءَ عليّ رَسولَ الله صلى الله عليه وسلم في مِثْلِ ذَلِكَ المَجْلِسِ فقَالَ: يا رَسُولَ الله إنّي كُنْتُ رجلاً فِيمَا خَلاَ لاَ آخُذُ إلاّ أَرْبَعَ آيَاتٍ أوْ نَحْوَهُنّ فإِذَا قَرَأْتُهُنّ عَلَى نَفْسِي تَفَلّتْنَ وَأنا أَتَعَلّمُ اليَوْمَ أَرْبَعِينَ آيَةً وَنَحْوَها فَإذَا قَرَأْتُهَا عَلَى نَفْسِي فَكَأَنّمَا كِتَابُ الله بَيْنَ عَيْنَيّ وَلَقَدْ كنْتُ أَسْمَعُ الحَديثَ فإِذَا رَدَدْتُهُ تَفَلّتَ وَأنا اليَوْمَ أَسْمَعُ الأحَادِيثَ فإِذَا تَحَدّثْتُ بِهَا لَمْ أَخْرِمْ مِنْهَا حَرْفاً، فقَالَ لَهُ رَسُولُ الله صلى الله عليه وسلم عِنْدَ ذَلِكَ: مُؤْمِنٌ وَرَبّ الكَعْبَةِ يَا أَبَا الحَسَنِ". 

Ibn Abbos roziyallohu anhu aytadi: «Allohga qasamki, Aliy besh yoki yetti juma o‘tiboq, xuddi o‘sha majlisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga kelib: «Ey Allohning Rasuli! Allohga qasamki, men ilgari faqat to‘rt yo shunga yaqin oyatni eslab qolardim. Ichimda o‘qib ko‘rsam, chiqib ketgan bo‘lardi. Bugun esa qirq yo shunga yaqin oyatlarni o‘rganyapman. Ichimda o‘qib ko‘rsam, go‘yo Allohning Kitobi ko‘z o‘ngimda turgandek. Men hadis eshitardim, qaytarib ko‘rsam, chiqib ketgan bo‘lardi. Bugun esa hadislarni eshityapman va ularni aytib bersam, undan biror harfni ham tushirib qo‘ymayapman», dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ka’ba Robbiga qasamki, mo‘minsan, ey Abu Hasan!» dedilar».

Qur'oni karim
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

25.06.2025   1456   2 min.
Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

Bugungi kunda axborot tarqatish imkoniyati har bir insonda mavjud. Birgina so‘z, aloqa qurilmalaridagi birgina harakat butun jamiyatda shov-shuv, vahima keltirib chiqarishi mumkin. Anglamay yoki o‘yinqaroqlik bilan yoki maqsadli yolg‘on axborot tarqatish hollari ko‘p kuzatilmoqda. Xususan, din va e’tiqod kabi nozik masalalarda tarqatilayotgan feyk xabarlar nafaqat shaxsiy xatolik, balki jamiyatga salbiy ta’sir o‘tkazuvchi umumiy mas’uliyat hamdir.

Yolg‘on gapirish og‘ir gunohlardan sanaladi. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Rostgo‘ylikni mahkam tutinglar. Zero, rostgo‘ylik ezgulikka yo‘llaydi, ezgulik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirish va rostgo‘ylikka intilishda davom etaveradi, natijada Alloh huzurida rostgo‘y deb yoziladi. Yolg‘onchilikdan saqlaninglar. Zero, yolg‘onchilik gunohkorlikka, fojirlik esa do‘zaxga boshlaydi. Banda yolg‘on gapirish va yolg‘onchilikka intilishda davom etaveradi, nihoyat Alloh huzurida yolg‘onchi deb yozilad”, dedilar. (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyati).

Shunday ekan, haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan axborotni tarqatish qat’iy man qilingan.

Feyk xabar tarqatishning ko‘plab salbiy oqibatlari bor:

  1. Jamiyatda fitna keltirib chiqaradi – noto‘g‘ri ma’lumot odamlar o‘rtasida ishonchsizlik, gumon va bo‘linishlarga sabab bo‘ladi;
  2. Dinning mavqeyini tushiradi – to‘g‘ri tushunchalarni buzib ko‘rsatadi, e’tiqod qiluvchilarni adashtiradi;
  3. Rasmiy diniy muassasalarga nisbatan ig‘vo va ishonchsizlikni keltirib chiqaradi – feyk xabarlar ba’zan taniqli rasmiy diniy mas’ullar nomidan soxta fatvo va bayonotlar sifatida tarqatiladi;
  4. Jinoyatga olib boradi – ba’zi hollarda feyk xabarlar odamlarni tajovuzkor harakatlarga undaydi.

Qur’oni karimning Hujurot surasi 6-oyatda shunday marhamat qilinadi:

“Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmay bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo‘lmanglar”.

Feyk, yolg‘on xabarlardan ehtiyot bo‘lish kerakligini Qur’oni karim ta’kidlamoqda. Demak, har qanday xabarni tekshirish va ehtiyot bilan yondoshish kerak.

Rost xabarni qanday ajratish mumkin:

  • Rasmiy axborot manbalariga tayanish;
  • Sarlavhasi emas, mazmuniga e’tibor berish;
  • Tarqatayotgan shaxs yoki sahtfalarni tekshirib ko‘rish;
  • Mutaxassislarga murojaat qilish.

Har bir xabar – tarqatuvchi uchun ham, undan foydalanuvchi uchun ham mas’uliyat. Aloqa vositalari va ijtimoy tarmoqlarga joylayotgan post bilan yo to‘g‘rilikni targ‘ib qilish, yoki odamlarni chalg‘itish mumkin.

Shunday ekan, feyk axborot tarqatish og‘ir ma’naviy jinoyatdir. Har bir musulmon bunday xatarli holatdan o‘zini va boshqalarni saqlashi lozim.

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo

jome masjidi imom-xatibi Shermuhammad Boltayev

MAQOLA