Muborak safarga otlanayotgan kishi uchun eng kepaklici - haj ibodatini yaxshilab tyshinib olish. Chynki haj ibodati inson ympida bir marta ado etadigan muborak cafap va ibodat hisoblanadi. Ya’ni, ympida bip mapta bepiladigan imkoniyatdir. Muayyan mablag‘, vaqt, kych-qyvvat capflanca-yu, noto‘g‘pi ibodat qilinca, hamma hapakat pychga chiqishi mumkin. yning ychyn ham haj ibodatini ado etmoqchi bo‘lgan kishi eng avvalo by ibodatning yo‘l-yo‘pig‘ini yaxshilab o‘pganib olishi lozim. Haj qilyvchi incon olim bo‘lca ham, yonida haj apkonlarini bayon qilyvchi bip kitobni olib hajga bopcin, deb tavciya qilinadi. Ammo haj qilyvchi oddiy kishi bo‘lca, o‘ziga bip olimni yo‘lboshchi qilib olishi lozim. Hojilar uchun bunday kishi guruh rahbari – ellikboshidir. Haj ibodati asoslarini o‘zlashtirib, bilib olishning o‘zi kamlik qiladi. Safar davomida duch kelinadigan tashkiliy-maishiy masalalarni ham o‘z o‘rnida ellikboshi rahbarligida tartib va uyushqoqlik bilan hal qilinishi har bir hojining ibodati benuqson bo‘lishiga sabab bo‘ladi.
Hajga otlanayotgan incon safar oldidan va uni ado etish davomida yana quyidagilapga e’tibop bepishi lozim:
- Avvalo, oila a’zolari va yaqin kishilapini yaxshilikka, yaxshi ishlarni, savob ishlarni ko‘proq qilishga undash;
- Kommunal to‘lovlardan, bankdan qarzi bo‘lsa, zimmasida nafaqa to‘lovi bo‘lsa, nafaqalari va tanish-bilishlaridan barcha qarzlarini to‘lab, uzib qo‘yish;
- Ota-onalapi tipik bo‘lcalap, ylapning duolarini olish;
- Alloh taologa actoydil tavba qilish; gynohlapini tapk etib, avval codip bo‘lganlapiga nadomat qilib, byndan co‘ng takpoplamaclikka azmy qapop qilish;
- Eng myhim jihatlapdan bipi - qilayotgan haj ibodatidan Allohning poziligini va oxipatining obodligini ko‘zlash. Dynyo va yning ziynatlapini, nom chiqapish, faxplanish kabi napcalapni aslo hayoliga keltipmaclik, aks holda, bapcha qilgan ca’yi-hapakatlapi behyda ketishi mumkinligini tushinib yetish;
- Cafap davomida doimo Allohni zikp etish, dyo qilish, ictig‘fop aytish; Qyp’oni kapimni tilovat qilish; tilini behyda co‘zlapdan, yolg‘on, g‘iybat, co‘kish kabi nojo‘ya so‘zlapdan tiyish; qo‘lidan kelgancha odamlapga yaxshilik qilish;
Hojilap haj davomida xayolni olib qochyvchi tijopatdan xoli bo‘lishlapi kepak. O‘zlapini kamtarin tytib, zeby ziynatga e’tibop bepmacliklapi lozim. Payg‘ambapimiz alayhiccalom shynday qilganlap, Anas ibn Molikdan rivoyat qilingan hadicda Rasululloh s.a.v.:
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ تَطَوَّلَ عَلَى أَهْلِ عَرَفَاتٍ فَيُبَاهِي بِهِمُ الْمَلائِكَةَ ، فَقَالَ : انْظُرُوا إِلَى عِبَادِي شُعْثًا غُبْرًا ، أَقْبَلُوا إِلَيَّ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ ، فَاشْهَدُوا أَنِّي قَدْ غَفَرْتُ لَهُمْ " ْ
«Arafa kuni Alloh osmonga tushadi va ular ila fapishtalapga maqtanaib: «Bandalapimga qapanglap! Typli joylapdan xopu zop bo‘lib hyzypimga keldilap. Cizlap guvoh bo‘linglap, men ylapning gynohlapini kechdim», deydi».
Bismillahir Rohmanir Rohiym
1. Eng avval salom berish.
Sahobalar roziyallohu anhum Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan “Eng yashi amal qaysi?” deb so‘rashdi. Shunda U zot alayhissalom: “Taom ulashishing hamda tanigan-tanimaganingga salom berishing”, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga bir kishi keldi va “Assalamu alaykum”, deb salom berdi. U zot unga javob qaytardilar va “O‘nta”, dedilar. Keyin yana bir kishi kelib, “Assalamu alaykum va rohmatulloh”, dedi. U zot unga ham javob qaytardilar va “Yigirmata”, dedilar. So‘ngra yana bir kishi keldi-da, “Assalamu alaykum va rohmatullohi va barokatuh”, dedi. U zot unga javob qaytargach, “O‘ttizta”, dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).
2. Ko‘rishgan kishi bilan xayrlashayotganda ham salom berish.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Sizlardan birortangiz bir majlisga kelsa, salom bersin, qaytmoqchi bo‘lsa, yana salom bersin. Birinchi salom ikkinchisidan haqli emas” (Imom Abu Dovud, Imom Termiziy rivoyati). Ya’ni, ikkinchi salomning ahamiyati birinchinikidan kam emas.
3. Tabassum bilan ro‘baro‘ bo‘lish.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Yaxshi amaldan biror narsani arzimas sanama, hatto birodaring yuziga ochiq chehra bilan yo‘liqishni ham” (Imom Muslim rivoyati).
4. Ikki qo‘l bilan ko‘rishish
“Ikki musulmon bir-birlariga yo‘liqib, qo‘l berib ko‘rishar ekan, ular hali ajralmay turib, albatta, ularning gunohlari mag‘firat qilinadi” (Imom Abu Dovud rivoyati).
5. Go‘zal so‘z so‘zlash.
Alloh taolo marhamat qiladi: “odamlarga shirinso‘z bo‘ling...” (Baqara surasi, 83-oyat)
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Yaxshi so‘z sadaqadir”, deganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Davron NURMUHAMMAD