So‘nggi paytlarda “Mazhab nimaga kerak?”, “O‘zimiz Qur’on va sunnatdan hukm olsak bo‘lmaydimi?” deguvchi toifalarga raddiyalar beradigan kitoblarga yurtimizda ehtiyoj katta edi. Alhamdulillah, ana shu ehtiyoj ajoyib asarlar bilan to‘ldirib borilyapti.
Yaqinda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon qori Ishmatbekovning “Islom fiqhi asoslari. To‘rt mazhab imomlari” kitobi chop etildi.
Muallif yozadi: “Keyingi yillarda mavjud mazhablarni inkor etib, ularni bid’atga chiqarib, mo‘min-musulmonlar fikrini chalg‘itishga urinayotgan buzg‘unchi toifalarning g‘arazli tashviqot-targ‘ibotlariga aldanib qolish holatlari yoshlarimiz o‘rtasida kuzatilmoqda. Go‘yoki mazhablar Qur’on va sunnatga xilof va ulardan yiroq degan da’vo bilan mazhabga ergashishdan qaytarishga urinmoqdalar. Ushbu kitobda mavjud to‘rt mazhabning aynan Qur’on va sunnatga asoslangani va dinimizning zamonlar osha yuzaga keladigan muammolarni hal qilishda aynan mazhab ulamolari joriy qilgan usul va qoidalarga asoslanishi ham bayon etilgan”.
Ustozlardan biri Qur’on va sunnatni yuqori kuchlanishga ega elektr energiyasiga qiyoslagan. Tasavvur qiling, uyingizga rozetka bo‘la turib, choy qaynatish uchun tefalni yuqori kuchlanishga ega elektr energiyasiga ulamaysiz-ku, shundaymi? Mabodo, shunday qilinsa, oqibat qanday bo‘lishi hammaga ayon. Bugun “Qur’on va sunnat turganda nega mazhabga ergashishimiz kerak?” deydigan toifalarning qilayotgan ishlarini xuddi yuqoridagi holatga o‘xshatish mumkin.
Arab tilini chala-chulpa bilib olib, Qur’on ilmlaridan bexabar, shariatni tushunmaydigan kimsalar bir yoki bir nechta risolani o‘qib olib, o‘zlaricha Qur’ondan hukm olishga oshiqishlari juda katta xatodir.
Ish o‘z ustasiga topshirilishi isbot talab qilmaydigan haqiqatdir. H. Ishmatbekov ana shu masalalarga ham e’tibor qaratib, hatto saodat asrida ham Nabiy alayhissalom sahobalarning gaplariga quloq solganlarini keltirgan.
Badr kuni jang boshlanishidan oldinroq Nabiy alayhissalom ijtihod qildilar. U zot sahobalari bilan jang qilish uchun bir joyni belgilab, o‘sha yerga tushdilar. Sahobalardan biri Habbob ibn Munzir Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga: “Bu joyni sizga Alloh tayin qilib berdimi, undan boshqa joyga ko‘chish mumkin emasmi? Yoki bu yerni o‘zingiz dushmanga hiyla qo‘llash uchun tanladingizmi?” deb so‘raydi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Yo‘q, Alloh emas, o‘zim dushmanga hiyla qo‘llash uchun bu yerni tanladim”, deydilar. Shunda Habbob Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga boshqa joyni ko‘rsatib, o‘sha yerda turish g‘alaba qozonishga yanada qulayroq bo‘lishini maslahat beradi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam uning maslahatini olib, u ko‘rsatgan yerga ko‘chib o‘tishadi, natija g‘alaba qozonish bilan yakunlanadi.
Xullas, “Islom fiqhi asoslari” kitobini har bir mo‘min-musulmon o‘qib chiqishi shart bo‘lgan kitoblar sirasiga kiritish mumkin.
T.NIZOM
Abu Bakr roziyallohu anhuning muhabbati
Buyuk sahobiy Abu Bakr roziyallohu anhu bunday deydilar: “Biz hijratda edik. Men juda chanqab turgan edim. Ozgina sut olib kelib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga uzatdim va: “Yo Allohning Rasuli, ichib oling”, dedim. Rasululloh ichdilar-u, mening chanqog‘im qondi”.
Bu gaplar aynan haqiqat. Abu Bakr roziyallohu anhu chin dildan shunday dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ichdilar va Abu Bakr roziyallohu anhuning chanqoqlari qondi. Bu muhabbatning go‘zalligini his qila olyapsizmi? Bu o‘zgacha, xos bir muhabbatdir...
Savbon roziyallohu anhuning muhabbati
Payg‘ambar alayhissalom dastyorlari Savbon roziyallohu anhuning oldida kun davomida bo‘lmadilar. Nabiy alayhissalom qaytib kelganlarida Savbon roziyallohu anhu u zotga qarab: “Ey Allohning Rasuli, meni yolg‘iz tashlab ketdingiz”, dedi-da, yig‘lab yubordi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Shunga yig‘layapsanmi?” – dedilar. Savbon roziyallohu anhu: “Yo‘q, Rasululloh! Lekin jannatda sizning va o‘zimning martabamni yodga olib qo‘rqib ketdim. Alloh taoloning mana bu oyati esimga tushdi: «Kimda-kim Alloh va Payg‘ambarga itoat etsa, ana o‘shalar Allohning in’omiga erishgan zotlar, ya’ni, payg‘ambarlar, siddiqlar, shahidlar va solih kishilar bilan birgadirlar. Ular esa eng yaxshi hamrohlardir»[1]. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Xursand bo‘laver! Sen ham o‘zing muhabbat qo‘yganlar bilan birgasan”, dedilar.
Savod ibn G‘oziyyaning muhabbati
Savod ibn G‘oziyya Uhud g‘azoti kunida qo‘shinning markazida turardi. Nabiy alayhissalom qo‘shinga qarata: “Saflarni rostlanglar, to‘g‘ri turinglar!” – dedilar. Qarab borar ekanlar Nabiy alayhissalom Savod roziyallohu anhuning to‘g‘ri turmaganini ko‘rib: “Rostlangin, ey Savod!” – dedilar. Sahobiy: “Xo‘p”, dedi-yu, biroq to‘g‘irlanmasdan turaverdi. Payg‘ambar alayhissalom u tomonga yaqinlashib, qo‘llaridagi misvoklari bilan sahobiyning biqiniga niqtab: “Savod, to‘g‘ri turgin!” – dedilar. Savod: “Og‘rittingiz, Rasululloh! Alloh taolo sizni haq ila yuborgan bo‘lsa, endi men sizdan o‘ch olishim uchun imkon bering”, dedi. Payg‘ambarimiz alayhissalom qorinlarini ochib: “Qasosingni olvol, Savod”, dedilar. Savod roziyallohu anhu egilib qorinlarini o‘pa boshladi va: “Yo Allohning Rasuli, bugun shahidlik kunidir, shuning uchun ham oxirgi onlarimda tanam sizning muborak tanangizga tegib qolishini xohladim”, dedi.
Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Minbar yasalmasidan avval Nabiy sollallohu alayhi vasallam xurmoning tanasiga suyanib xutba qilar edilar. Bir muddat o‘tib, minbar joylashtirilganidan so‘ng Nabiy sollallohu alayhi vasallam minbarga ko‘tarildilar. Shunda o‘sha xurmo tanasidan (yosh boladay) o‘ksik ovoz chiqdi. Uni, hatto biz ham eshitdik. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam keldilar-da, unga qo‘llarini tekkizdilar. Zum o‘tmay u tinchib qoldi” (Imom Buxoriy rivoyati).
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Niso surasi, 69-oyat.