muslim.uz
Конституция – тинчлик омили, адолат устунидир
Тарихга назар ташласак кўрамизки, ҳар қандай ривожланган жамият борки, албатта, ўзининг бирламчи қонунларини жорий қилиб, унинг устуворлигини таъминлаган. Айнан ана шу қонунлар устуворлиги уларнинг ривожланишида асосий омил бўлиб хизмат қилган.
Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгандан бошлаб ўзининг Конституциясини шакллантириб борди ва 1992 йилнинг 8 декабрь санасида асосий қонун ва эркинликлар, ҳуқуқ ва вазифалар жамланмаси бўлган «Ўзбекистон Республикаси Конституцияси» қабул қилинди.
Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Абдуғаниевич Каримов бошчилигида бир неча йиллар давомида ривожланган давлатларнинг амалдаги Конституциялари ўрганилди ва миллий ва диний қадриятларимизга зид келмайдиган, халқимизнинг урф-одатлари ва менталитетига мос бўлган жиҳатлари сараланиб, мувофиқлаштирилган ҳолда қонунга киритилди. Халқимизнинг аксари мусулмонлардан иборат экани ва уларнинг диний расм-русумларга, фиқҳий аҳкомларга сидқи дилдан риоя этишлари инобатга олиниб, Ислом фиқҳида мўътабар манбалардан бири бўлган «Ҳидоя» асаридан ҳам маълумотлар ўрганилиб, Конституциямиз таркибидаги қонун ва ҳуқуқлар жамланмасида ўз аксини топди.
Албатта, Конституция бекорга бундай машаққат билан, игна билан ер ковлагандек даражада синчковлик билан ўрганилиб, сўнгра қабул қилинмади. Зеро, халқнинг фаровонлиги-ю жамиятнинг ривожланиши, барчаси мустаҳкам қонуннинг, ҳуқуқий етукликнинг натижасида юзага келади. Шунинг учун ҳам қонун устуворлиги биринчи ўринда таъминланиши шарт ва лозимдир.
Ана шундай машаққатли йўл натижаси ўлароқ шакллантирилган Конституциямиз қабул қилинган сана – 8 декабрни 25 йилдан буён халқимиз хуш кайфиятда кутиб олади ва байрам қилади. Ҳукуматимиз бу санани дам олиш куни деб эълон қилган, сайилгоҳлар, боғлар ва хиёбонлар байрам безаклари билан безатилиб халқимизга байрам шукуҳини тақдим қилишга тайёрланади. Барча муассасаларда тадбирлар, байрам дастурхонлари ёзилади.
Буларнинг барчаси юртимизда тинчлик ва адолат ҳукм сураётганининг натижасидир. Бунда эса Конституциямиз муҳим аҳамият касб этади. Зеро, Конституция – тинчлик асоси, адолат устунидир.
Ажинияз ЖИЕМУРАТОВ,
Тошкент ислом институти талабаси
Қиш– мўминнинг баҳори (2-мақола): Ибодатнинг роҳати
Қиш. Тунлар ҳамон узайишда давом этмоқда. Мўмин-мусулмонлар шу кунларга: яна қорларни, музларни кўрадиган кунларга етказганига шукр қилиб, зикрларини ва ибодатларини кўпайтирмоқда.
Динимиз покликни талаб этгани боис кишиларимиз намозга бораётганда ёки бошқа иш билан юрганда кийимига лой сачраган бўлса, уни нима қилиш керак, ўша лой сачраган жойин ювиш керакми ёки кийимнинг ҳамма жойин ювиш зарурми дея ўйланиб қолади. Бу иккисининг қайси бирини қилса ҳам жамоатдан қолиб кетади. Аммо Аллоҳ таолонинг меҳрибонлигини қарангки, бу ишнинг иккаласини ҳам қилиш шарт эмас экан. Чунки унинг асли пок экан. “Мусаннаф”да бир қатор тобеинлардан бундай ривоят қилингани келтирилган: “Улар ёмғирдаги сув ва лойни кечиб, масжидга кирар ва намоз ўқир эдилар”.
Қиш фаслида шаҳарда таҳорату ибодат унчалик қийинчилик туғдирмайди. Чунки масжидларимизнинг таҳоратхоналаридаги қулайликлар таҳорат қилаётган кишига роҳат-фароғат бағишлайди. Ҳамма жой топ-тоза, чароғон, жўмракни бир тарафга қаратиб сал қиялатсангиз, иссиқ сув келади; аксини қилсангиз, совуқ сув; ўртасига қўйсангиз, илиқ сув. Муаттар ҳидли совунларни айтмайсизми. Юз-қўл учун, оёқ артиш учун алоҳида сочиқлар, яна шамоллатиб қуритгичлар ҳам бор. Яна таҳоратни тугатиб чиқаётганингизда масжид ходимлари мушки анбар ҳам суриб қўйишади.
Намозхонага кирсангиз, юмшоқ гиламлар тўшалган, иссиққина, кўплаб масжидларда иссиқ пол қилинган. Ўша ерда ўтириб намоз бошлангунча токчаларга териб қўйилган китобларни мутолаа қиласиз, ҳатто намоз тугагандан кейин ҳам кетгиси келмайди одамнинг.
Фақат шу фаслда сафарга чиқиб қолган киши ёки қишлоқ жойда яшайдиган намозхонларнинг ҳозирча бир оз машаққатлари бор. Бироқ ана шу машаққат учун аслида жуда катта савоблар олар эканмиз. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Оллоҳ у билан хатоларни ўчириб, даражаларни кўтарадиган нарсага кўрсатма берайми?" дедилар. Саҳобалар: "Ҳа, кўрсатма беринг", дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қийинчилик пайтида таҳоратни мукаммал тарзда адо этиш, масжидга қадамни кўпайтириш ва намоздан кейин намозни кутишдир. Мана шу риботдир (марғуб бўлинган нарса)", дедилар (Имом Муслим ривояти).
Қозий Иёз: "Қийинчилик пайтида таҳоратни мукаммал тарзда адо этишдаги машаққат дейилганда, қаттиқ совуқ, жасаднинг совуқ қотиши ва шунга ўхшаш нарсалар назарда тутилган", деган.
Буни қарангки, намознинг вақти ичида ҳам вақти бўлар экан. Ёзнинг жазирамасида пешинни бир оз салқинлатиб ўқиганимиздек, қишнинг қаҳратонида пешинни вақти киргани заҳоти ўқиб олсак фойдали бўлар экан. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилиб деди: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам совуқ қаттиқ бўлса, намозни эрта ўқирдилар. Агар иссиқ қаттиқ бўлса, намозни совутардилар (яъни аввалги вақтидан кечиктирардилар)". (Имом Бухорий ривоят қилган).
Имом Термизий ана шу ҳадиснинг маъносини тушунтириб: "Бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асҳоблари ва улардан кейинги аҳли илмлар ихтиёр этган нарсадир, зеро, намоздан қасд қилинган нарса хушуъ ва қалбнинг ҳузуридир, қаттиқ совуқ ва қаттиқ иссиқ намозхонни машғул қиладиган нарсалар жумласидандир", деган экан.
“Ҳикмат излаганга ҳикматдир дунё” деганларидек, қиш фаслининг ҳам ҳикматлари жуда кўп ва уларни ўрганилиб борилаверса, совуқни ҳам, узун тунларни ҳам ёқтириб қоларкан одам. Айниқса, қиш фасли рўза тутишга ғоят қулай фасл. Зотан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қишдаги рўза, салқин (роҳатли) ғаниматдир", дедилар (Имом Аҳмад ривояти).
Бинобарин, қиш кунларида рўза тутиш тушликни бир оз кечикиб қилишдек гап. Энг муҳими, чанқамайсиз, жигарингиз куймайди, қорнингиз очадиган вақтда ўзи ифтор вақти кирган бўлади.
Шундай экан, ана шундай қулай фурсат, ғанимат дамлардан фойдаланиб қолайлик, азизлар!
ЎМИ матбуот хизмати
Ҳақли эътирофлар рукнидан: Жорж Бернард Шоу
Мен доимо Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дини ажойиб тарзда жонли ва ҳаётий бўлгани учун юқори баҳо берганман. Фикримча, ёлғиз мана шу динда борлиқнинг ўзгариш даври учун бирикиб-мослашиб кетиш каби қудрат борки, Исломдаги айнан шу ҳусусият барча асрларда жозибадор бўлиб қолаверади. Мен Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни ўрганиб чиқдим, у ажойиб инсон. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни қўллаб-қувватлаб фикр билдирадиган бўлсак, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни башарият қутқарувчиси деб аташимиз керак.
Алишер САТТАРОВ,
ЎМИ халқаро бўлими ходими
Муносабат: афв бу – юксак ишонч намунаси
Бош қомусимиз қабул қилинган байрам тантанасини ёшу қари хурсандчилик билан кутади. Айниқса, айрим сабабларга кўра суднинг қора курсисига ўтириб қолган кишилар, ўша инсонларнинг қалтис ташлаган қадами оқибатида уялиб қолган қариндош-уруғлари бу байрамнинг йўлига айрича интиқлик ила кўз тикади. Маълумки, ҳар йили Сенат қарорига кўра, анъанага мувофиқ, айнан, ана шу байрам арафасида амнистия эълон қилинар эди. Бу йил биринчи марта Давлатимиз раҳбари томонидан судланганларни афв этиш тўғрисида фармон чиқарилди.
“Инсон” сўзи “нисён”дан олинган, ўзбекчада “унутувчи” деган маънони билдиради, деймиз. Айрим инсонлар ана шу сифати билан Аллоҳ таолонинг амрини, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрсатмаларини, шунингдек, давлат қонунларини ҳам унутиб гуноҳ ишларга, масъиятга, ҳуқуқбузарликка, борингки, жиноятга ҳам қўл уриб қўяди. Ҳатто баъзи кишилар қилиб юрган ишининг қонунга зид эканидан ҳам бехабар юриб, шунинг орқасидан судланувчига айланиб қолади. Баъзилар эса нафсининг юриғига юради, яна бирлари қилган ишидан дарҳол пушаймон бўлиб тавба қилади.
Қилган гуноҳига тавба қилганларни Аллоҳ таоло кечирганидек, бундай одамларни Давлатимиз раҳбари ҳам афв этишга тайёр. Чунки Раббимизнинг амри шундай:
“(Эй Муҳаммад,) ўз жонларига зулм қилган бандаларимга айтинг: “Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлмангиз! Албатта, Аллоҳ барча гуноҳларни мағфират қилур. Албатта, Унинг ўзи мағфиратли ва раҳмлидир. Сизларга азоб келиб, сўнгра ёрдам берилмай қолишидан илгари Раббингизга қайтинглар ва Унга бўйинсунинглар!” (Зумар, 53-54).
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 25 йиллиги арафасида Президент Шавкат Мирзиёев 2 минг 700 нафар судланганларни афв этиш тўғрисидаги фармонни имзолади.
Тарихда илк бор Ўзбекистон Республикаси Президенти 2 минг 700 нафар судланганларни афв этиш, жумладан, турли ҳолатларда жиноят содир этган, қилган қилмишидан қаттиқ пушаймон бўлган ва тўғри йўлга кирган, турар жойи ҳамда жазони ўташ муассасаларидан ижобий тавсифнома олган 956 нафар шахсни жазони ўташ колонияларидан озод қилиш тўғрисидаги фармонни имзолади.
Ушбу ҳужжатга мувофиқ судланганлар тез орада оиласи бағрига қайтади ва мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг фаол иштирокчиларига айланади.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам гуноҳларидан ўта музтар бўлган қавмга далда бўлиш, уларни мулзамликдан халос қилиш ниятида: “Жоним измида бўлган Зотга қасам, агар гуноҳ қилсангиз, гуноҳингиз ер билан осмонгача бўлиб кетса ҳам, тавба қилсангиз, Аллоҳ таоло кечиради. Муҳаммаднинг жони измида бўлган Зотга қасам, агар сиз гуноҳ қилмаганингизда Аллоҳ таоло гуноҳ қиладиган бир қавмни келтириб қўярди. Сўнг улар мағфират сўрардилар. Аллоҳ уларни мағфират қиларди”, деб марҳамат қилган эканлар (Аҳмад ривояти).
Меҳрибон Парвардигоримиз миллатимиз бошига шундай бағрикенг раҳбарни юбордими, демак, бунинг шукрини адо этиш ҳам вожиб бўлади. Энди ушбу тарихий фармонга биноан афв этилганлар ҳам халқимизга ва юртбошимизга муносиб фуқаролар бўлишга ҳаракат қилиб, ижодкорлик қобилиятларини ишга солиб астойдил меҳнатлари билан ювиб олсалар, элу юрт олдида ўзларининг, фарзандларининг, қавму қариндошларининг юзини ёруғ қилган бўлади, иншоаллоҳ.
Бинобарин, афв бу – ишонч. Давлат раҳбарининг ўзига билдирилган ишончини ҳис қилиш, уни оқлашга интилишнинг ўзи шарафдир.
ЎМИ матбуот хизмати
Имом-хатиб: Телефондан нотўғри фойдаланиш оилавий ажримга сабаб бўлмоқда
Кеча, 6 декабрь куни Тошкент вилояти бош имом-хатиби Хайруллоҳ домла Турматов Оққўрғон туманида оила вакиллари, маҳалла фаоллари, устоз-мураббийлар ҳамда ўқувчи-талабалар билан “Фаровон оила – саодат қасри” мавзуидаги мулоқотда иштирок этди.
Тадбирда Хайруллоҳ домла Турматов ота-она ва аёлларни ардоқлашнинг аҳамияти, оилада эркак кишининг вазифалари, оила саодатида меҳр-мурувват ва оқибатнинг ўрни, сўзлашиш ва кийиниш бобида ҳаёнинг долзарблиги, жиноятчиликнинг олдини олиш, интернет, хусусан, телефондан нотўғри фойдаланиш оилавий ажрим ва қатор ахлоқсизликларга замин яратаётгани борасида маъруза қилди.
Қатнашчиларнинг чанқоқ ва илиқ нигоҳлари, айтилган сўзлар таъсиридан юзларни нам айлаган кўз ёшлари ҳамда билдирилган муносабатлардан аҳоли ўртасида бу каби тадбирларни ташкил этиш нечоғлик аҳамиятли экани эътироф этилди. Шунингдек, муқаддас ислом динимизда яхшилик ва эзгулик сари чорлаш, нотўғри йўллардан огоҳ этишнинг фарз экани ҳам бежиз эмаслиги аниқ ва равшан тушунтирилди.
Тадбир сўнгида вилоят бош имом-хатиби томонидан кенг жамоатчик фойдаланиши учун илмий ва тарбиявий-ахлоқий мазмундаги турфа адабиятлар совға қилинди. Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг “Оилада фарзанд тарбияси” китоби ҳам шулар жумласидандир.
ЎМИ матбуот хизмати
ХОРИЖДАГИ ЮРТДОШИМ САҲИФАСИ
КОНЦЕПЦИЯ
Дунё дарвозалари янада кенгроқ очилиб, хорижий давлатлар фуқароларининг юртимизга келиб-кетишларига қулай шароитлар яратилмоқда. Жумладан, 39 та давлат фуқароларига туристик визаларни расмийлаштириш тартиби соддалаштирилди, Ўзбекистон билан визасиз давлатлар сони кўпайди.
Шунинг баробарида бизнинг юртдошларимизнинг ҳам хорижий давлатларга чиқиши ортмоқда.
Одатда, чет элга, умуман, йўлга чиқаётган ҳар қандай йўловчига олдиндан йўловчилик машаққатини тортган, бу борада бой тажриба тўплаган кишилар; китоб кўрган олиму уламолар йўл-йўриқлар кўрсатиб, панду наисҳатлар қилишган. Зеро, нотаниш манзиллар сари сафарга отланган кишиларга бундай тавсияю насиҳатларнинг аҳамияти жуда ҳам катта.
Бинобарин, хорижга чиқаётган мўмин-мусулмонлар ушбу сафарида давлатнинг қонунларига амал қилгани каби шариатимиз кўрсатмаларига ҳам амал қилмоғи ниҳоятда муҳимдир.
Масаланинг ана шу жиҳатлари эътиборга олиниб, muslim.uz Интернет порталида “Муҳожир ватандошлар” лойиҳаси иш бошлади. Ушбу лойиҳа доирасида янги рукн очилиб “Хориждаги юртдошим” номланди.
Ушбу рукнда:
- хорижда таълим олаётган, меҳнат қилаётган, узоқ муддатга даволанишга кетган ватандошларимиз тўғрисида ҳаётий мақолалар;
- йўлга чиқувчиларга тавсиялар, маслаҳатлар;
- узоқ муддатли сафарларнинг ижтимоий ҳаётга, оилавий масалаларга таъсири ва бошқа долзарб муаммоларга доир савол-жавоблар дастурий равишда ёритилади;
- Интернет сайтда эълон қилинган мақоланинг аудио формати ҳам тавсия қилинади.
Ушбу материаллар оят, ҳадис ва уламоларимизнинг илмий меросларига асосланган ҳолда ёритилади.