1137-CAVOL: Oldingi ummatlarda ham namoz ibodati bo'lganmi, bo'lsa qay tartibda o'qilgan?
JAVOB: Bismillahir rohmanir rohiym.
Ha, oldingi ummatlarda ham bizdagi namoz, ro'za va zakot kabi ibodatlar bo'lgan. Bunga Alloh taoloning Ismoil alayhissalom haqida aytgan so'zi dalolat qiladi:
وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا
“U ahlini namozga va zakotga buyurar edi va Robbi huzurida rozi bo'lingan edi” (Maryam surasi, 55-oyat).
Ularning ro'zasi haqida shunday deyiladi:
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
“Ey, iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga ham ro'za farz qilindi. Shoyadki, taqvodor bo'lsalaringiz”. (Baqara surasi, 183-oyat).
Bu ibodatlarni ado qilish tartibi, tafsiloti haqida to'liq ma'lumot yo'q. Lekin o'tgan ummatlarning namozi haqida turli ma'lumotlar bor. Ba'zilari namozlarida ruku qiladiyu sajda qilmaydi. Ba'zilari sajda qiladi, lekin ruku qilmaydi. Ba'zilari namoz asnosida gapirsa, ba'zilari yurish mumkin, deydi. Ro'zada ham ixtilof qildilar. Ba'zilari kunning yarmigacha ro'za tutdilar, ba'zilari ma'lum bir taomlardan o'zlarini tiydilar. Bu ibodatlarning barchasida Alloh taolo Muhammad alayhissalom ummatini eng to'g'ri yo'lga boshladi va hozirgacha ushbu ko'rsatmaga amal qilib kelmoqdalar.
Vallohu a'lam.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
Har bir tarixiy obida – xalqimiz tarixi va madaniyatining guvohi. Mirzacho‘l hududida joylashgan “Yog‘ochli sardoba” ham ana shunday noyob yodgorliklardan bo‘lib, uning me’moriy tuzilishi va muhandislik yechimi o‘z davrining ilg‘or bilimlariga tayanilganini ko‘rsatadi.
– Sardobaning gumbazsimon tuzilishi, 15 metrlik ichki diametri va 12 metr balandligi uni nafaqat amaliyotda samarali, balki arxitektura jihatdan ham o‘ziga xos namuna sifatida namoyon etadi. Yerdan ikki metr balandlikdagi tuynuklar, salqinlikni saqlovchi ventilyatsiya tizimi, simmetriyali qurilishi va devor qalinligining yuqoriga ko‘tarilgan sari yupqalashib borishi – bularning barchasi sardobaning betakrorligigidan dalolat beradi,– deydi tarixchi-arxeolog Solijon Qudratov.
Sardobaga arksimon kirish qismi orqali g‘ishtli zinapoyalardan foydalanib tushiladi. Kirish qismidagi yo‘lakcha ustidan esa xizmatchilar uchun maxsus xonalarga chiqish mumkin bo‘lgan aylanma zinapoya qurilgan.
So‘nggi yillarda mamlakatimizda turizmni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilayotgan bir paytda “Yog‘ochli sardoba” ham qayta tiklash ishlari doirasida o‘rganilmoqda. Ba’zi rekonstruksiya ishlari boshlangan bo‘lsa-da, ma’lum texnik va moliyaviy sabablarga ko‘ra, qurilish vaqtincha to‘xtab qolgan.
– Endi bu maskanni to‘liq ta’mirlab, turistik marshrutlarga qo‘shish, atrofida dam olish maskanlari, suv yo‘llari, mahalliy hunarmandchilik obyektlarini rivojlantirish rejalashtirilgan. Bunda davlat-xususiy sheriklik asosida yosh tadbirkorlarni ham jalb etish ko‘zda tutilmoqda, – deydi Sirdaryo viloyat hokimining o‘rinbosari Shohruh Isoqulov.
“Toshkent – Samarqand – Buxoro” magistral yo‘li bo‘ylab joylashgan “Yog‘ochli sardoba” hozirning o‘zidayoq sayohatchilar diqqatini o‘ziga tortmoqda. Shu bois, yaqin istiqbolda bu inshoot nafaqat tarixiy yodgorlik, balki madaniy-ma’rifiy tadbirlar o‘tkaziladigan, mahalliy va xalqaro turizmni qo‘llab-quvvatlaydigan muhim markazga aylanishi, shubhasiz.
G‘ulom Primov, O‘zA muxbiri